Kaf-Der Konferansı sonucu kabul edilen – 2003
16-19 Mayıs 2003 tarihleri arasında Kafkas Derneği Genel Merkezi (Kaf-Der) tarafından Ankara’da düzenlenen konferansta kabul edilen alfabe, Adigecenin doğu ve batı diyalektinin yanı sıra Abazaca için geliştirildi. Alfabenin yapılmasına neden olarak, Kiril alfabesinin zorluklarının yanı sıra Kiril alfabesinin Türkiye gibi Çerkeslerin yoğun olarak yaşadığı diaspora ülkelerinde günlük hayatta kullanılmaması gerekçe gösterildi. Aynı toplantıda Latin harflerinin öğretimi kolaylaştıracağına atıfta bulunulurken, Latin alfabesini Kiril alfabesinin bir alternatifi olarak görmemek gerektiği de vurgulandı.
Konferansa Adigey Cumhuriyeti’nden Blağoj Zulkarin, Kabardey-Balkar Cumhuriyeti’nden Bıjo Boris, Suriye’den Woroka Samara, Hollanda’dan Fathi Radjab, Türkiye’den Netabje Cankat Devrim, Siuḣ Mehmet Emin Kaynar, Murat Papşu, Özdemir Özbay ve Fahri Huvaj katıldı.
Konferans sonucunda, yeni yapılan Latin alfabenin 27 Haziran 2003’te Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti’nde düzenlenen Dünya Çerkes Birliği (DÇB) toplantısında sunulmasına karar verildi.
Alfabenin özellikleri
Yapılan alfabe daha çok Kiril alfabesinin harflerinin transliterasyonu şeklinde hazırlanmış.
Genel olarak İngiliz alfabesi esas alınmış, örneğin Kiril alfabesindeki ç harfi ch olarak ifade edilmiş. Alfabede ö ve ü harfine yer verilmemiş, her iki ses de diftong olarak kullanılmaya bırakılmış (ui=ü/oe=ö). Çerkesçeye özgü yarım oktav seslere çözüm getirilememiş. Kiril’de kullanılan (l) yerine (‘) kesme işareti getirilmiş. Büyük ve küçük ünlü ses farkından dolayı sessiz harflerin önüne gelen sesli harfin kalın ya da ince olması durumuna göre (h) harfi kullanılmış. Aynı harf lı ve leped sözcüklerinde her iki harfi ayırt etmek amacı ile kullanılmış. (lh) Versiyonel değişken harfler misyonlarına devam etmiş. W harfi sözcük başında w, sözcük ortasında u, sözcük sonunda ew ow ıw şeklinde, aynı harfin önüne sözcük içinde sesli harf gelirse w olarak kullanılmış. Yine E harfi sözcük başında YE sözcük içinde E olarak, İ harfi sözcük başında Yİ, sözcük ortasında i sözcük sonunda ise İY olarak tanımlanmış. O harfinin sözcük başında We, bazen de wo olarak, aynı harf sözcük içinde ise O olarak kullanılması kararlaştırılmış.
J harfinde ise, harfin önüne büyük ya da küçük ünlü gelmesi durumu ile kalınlaşan ya da incelen jj ve jh harfleri konularak Kiril’deki durum devam etmiş.
Gu, ju gibi heceler Kiril’de olduğu gibi harf olarak adlandırılarak korunmuş.
Alfabenin Kiril alfabesindeki zorlukları koruması, Latin versiyonunun İngiliz alfabesindeki ses/simge şekli olması durumunun özellikle Çerkeslerin yüzde 85’inin yaşadığı Türkiye’deki Çerkesler tarafından bilinip kullanılıyor olmaması, alfabenin Çerkeslerin kullanımına girememesine neden olmuştur.
