Kadın kongre ve konferansları, kızları ve kadınları kamusal alana dahil etmenin yeni yöntemlerinden biriydi. Sovyet ideologların planına göre, “özgürleşmiş dağlı kadın”, ev alanının dışına çıkmalı ve sosyal gerçekliğini kendi duvarlarının dışında başlatmalıydı: Diğer kültür ve ulusların farklı yaş ve sınıflarındaki kadın, erkek ve yaşlılarla eşit olmak için.
İlk konferans ve kongreler, yeni kadın davranış tarzı ve görünümünün, ayrıca yeni iletişim yollarının deneyimlendiği platformlar haline geldi. 1920 sonbaharında Kuzey Osetya kadınları konferansı düzenlendi. 1922’de ise Karaçay kadınların ilk bölge konferansı gerçekleştirildi.
Dağ Cumhuriyeti’nde Çalışan Kadınların Birinci Kongresi (1921) ve Dağlı Kadınlar Birinci Bölgesel Kongresi (1922), Kuzey Kafkasya’daki etniklerarası kadın konferans çalışmalarını başlatmış oldu.
Bu tür toplantıları organize kolay olmamıştı. Dağlı kadınların ilk kongresine katılan kadın delegelerin çoğuna erkekler eşlik etmişti, kongre çalışmalarına Adige, Abaza ve Nogaylardan tek başına katılan olmamıştı.
1922’de düzenlenen Dağlı Kadınlar Kongresi katılımcılarından Elena Sukhov’un anımsadıklarından: “Delegeler çok çekingendi. Daha önceleri okul olan binanın sınıfları yatak odaları şeklinde düzenlenmişti.
Bizler, Komsomol (Sovyetler Birliği Komünist Partisi’nin gençlik yapılanması) kızları olarak misafirlerle ilgileniyor, yatak ve yemek odalarında nöbet tutuyorduk. Kadınları gezdiriyor, sinemaya götürüyorduk. Delegeler ilk başlarda kürsüde hiç konuşmadı ama yaşlı kadınlardan biri olan Kalmıkov bir konuşma yapınca herkes cesaretlendi. Erkekler telaşlandı ve kadınları aramak için sokaklarda koşuşturdu ama kadınlar, ‘fedai’lerine hiç aldırış etmeden onurlu yürüyüşlerine devam etti.”
Dağlı kadınlar, Kabardey-Balkar’daki ilk bölgesel köylü konferansına kavalyesiz gitmedi. Kadınlar, bölge konferansına özel notlu davetiyelerle davet edilmişti: “Nalçik’teki konferansa katılacak delegelere güncel ve dini geleneklere uygun özel bir oda, masa vb. tahsis edilecektir.”
Karaçay-Çerkes Özerk Bölgesi’nin Kasayevsky Köyü’nde (Elburgan’a bağlı) Haziran 1926’da düzenlenen ilk bölge konferansına Adige, Abaza ve Nogaylardan 46, diğer köylerden ise 100 kadın delege katıldı. Kadınların kongreye yalnız gitmesine izin vermeyen eşler, kadınlara refakat etmişti.
Gelinin daha yaşlı erkek kayınların huzurunda olmasını veya konuşmasını yasaklayan kaçınma geleneklerinin olduğu köylerde ortak toplantılar düzenlemek yeni hükümet için çok zordu. Kadınların toplantılara gitmesine akrabaların izin vermediği ya da kocaların, babaların, erkek kardeşlerin ve hatta oğulların kadınları eve geri çağırdığı birçok vaka gerçekleşti.
Yetkililer, Kafkasya’daki kadınlar için esnek çalışma yolları arıyordu, kadınlara özel kırsal toplantıların düzenlenmesi olumlu sonuçlar getirdi. Gelenekler gereği akşam vakti evden çıkamayan dağlı kadınlar için pek çok yerde ağırlıklı olarak gündüz toplantıları yapılmaya başlandı. Evli kadınlardan daha fazla özgürlüğe sahip genç kızlar delege olarak seçildi. Çeçen-İnguş Özerk Bölgesi’nde ise çoğunlukla dul ve boşanmış kadınlar seçildi.
Kadın ve erkek ortak toplantılarının düzenlenmesi için bir başka çalışma yürütüldü. 1928’de Kuzey Kafkasya Bölge Yürütme Komitesi, “Dağlı Kadın ve Dağlıların Haklarının Eşitlenmesi Üzerine” başlığıyla kadınlara kocalarının yaşlı akrabalarının huzurunda konuşmasını, erkeklerle aynı masaya oturmalarını yasaklayan geleneklere karşı mücadele çağrısında bulundu.
(‘Kafkas Düğümü’ adlı haber sitesinin “Yüzyıllar Boyunca Kuzey Kafkasya” başlıklı köşesinde yazan akademisyen Naima Neflyaşeva’nın makalesinden)
Çeviri: Serap Canbek