“Nart Destanlarının Öyküleştirilmesi ve Çocuklara Ulaştırılması Projesi”nin başlatıcısı Mehtap Bay ve destanların öyküleştirilmesi, pedagojik açıdan çocuklara uygun hale getirilmesinde destek sunan Aysun Bay Dönertaş, Jıneps’in sorularını ortaklaşa yanıtladı.
-Projenizi yapmaktaki amacınızı anlatır mısınız…
-”Nart Destanlarının Öyküleştirilmesi ve Çocuklara Ulaştırılması Projesi”, dinleyenlerde Çerkes kültürüne dair merak uyandırmayı ve dinleyenleri bilgilendirmeyi hedefliyor. Bu amaçla; çocukların öğrendikleri, algıladıkları ve aşina oldukları kültürel öğelerden örnekler ile gelecek nesillere kültür aktarımı sağlamanın önemli olduğu düşüncesinden hareket edildi, kadim Çerkes halkının ve Kafkasya’nın en eski destanlarından olan Nart destanları pedagojik olarak yeniden düzenlenerek dijital ortamda, farklı platformlarda dinleyenlerin beğenisine sunuldu.
Nart destanları; Kafkasya’da yazılmış, mitolojik karakterlerden ve masalsı hikâyelerden oluşan, günümüze kadar aktarılmış olan söylencelerden oluşuyor. Özetle; projenin asıl amacı, bu destanları Çerkes kültüründe var olan çeşitli öğelerle harmanlayıp pedagojik bakışla yeniden düzenleyerek çocuklara ulaştırmak ve gelecek nesillere bu yolla kültür aktarımını sağlayabilmek…
-İnternette arandığında Nart destanlarına dair benzeri öykü, masal çokça var. Sizi benzerlerinden ayıran özellikler neler?
-Bu projede öyküler mantıklı bir düzende basitleştirilerek, somutlaştırılarak, Çerkes toplumuyla ve değer yargılarıyla “Xabze”ye uygun olacak şekilde bütünleştirilerek, çocukların sözcük dağarcığına ve gelişimsel özelliklerine uygun ifadeler kullanılarak oluşturulmaya çalışıldı.
“Öyküler aktarılırken çocukların yaşları ve dikkat süreleri göz önünde bulunduruldu”
Çocukların okumaktan çok dinleme eğiliminde olduğu bilgisinden hareketle; öyküler aktarılırken yaşları ve dikkat süreleri göz önünde bulunduruldu. Aynı zamanda öykülerin uzunluğuna, öyküleri okurken kelime vurgusuna ve okuyuş biçimine özen gösterildi. Ek olarak bu eserlerin çocuklarda olumlu duygu ve düşüncelerin oluşumuna katkıda bulunmasının yanı sıra çocukları yaratıcı ve yenilikçi düşünmeye sevk etmesi de hedeflediğimiz çıktılar arasında…
Çocukların hayal dünyasını, şiddet öğelerine yer vermeden geliştirmek öncelik verdiğimiz konulardan biri. Nart destanları yeniden düzenlenerek öyküleştirilirken ve seslendirilirken bahsedilen tüm bu öğeler göz önünde bulundurulmaya çalışıldı. Ayrıca öyküler; dinleyenlerin/çocukların, dinlediklerini hayalinde canlandırmalarına fırsat tanıması amacıyla ilk aşamada, sınırlı sayıda görsel kullanılarak seslendirildi ve farklı dijital platformlarda yayımlandı.
-Projede size kimler destek oldu?
-Projede yer alan öyküler, Mücella Kılıç’ın çevirisi ile katkıda bulunduğu, Konya Adige Dil Derneği’nce yayımlanan “Nart Söylenceleri” çalışmasında yer alan bazı anlatılardan ve Nart destanlarından hareketle oluşturuldu. Öyküleri Engin Uysal ve İlknur Dalgıç Tekbaş seslendirdi. Öyküler Samsun’un en ücra köşelerinden bile Çerkesliğe dair wored, ğıbze ve söylencelerin duyulmasını sağlayan 96.0 Adige Radyo’da ses altyapısı düzenlenerek Aytek Sarıçam aracılığıyla yayımlanıyor. Bu süreçte proje danışmanlığımızı yapan İstanbul Adige Xase Çerkes Derneği eski başkanı Şıruh Mehmet Emin Yaşar ve Samsun Çerkes Derneği eski başkanı Abrek Sedat Uygun her daim desteklerini sundu.
-Çalışma şu anda ne durumda, nasıl ilerliyor?
Pedagojik düzenlemeleri yapılan öykülerin Adigeceye çevrilmesi üzerine çalışmalar devam ediyor. Bu çalışmalar 19 Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Tarih Öğretmenliği Bölümü mezunu Abzeh T’sey Şeyma Tekin Kaya ve Ahmet Cevat Benk tarafından yapılıyor. Öyküler çevrildikten sonra da seslendirme çalışmalarının yapılması planlanıyor.
-Projenin devamını nasıl getirmek istiyorsunuz?
-Şimdilik tek bir görselle farklı platformlarda kısa video kayıtları ile seslendirilen “Nart Destanlarının Öyküleştirilmesi ve Çocuklara Ulaştırılması Projesi” bundan sonraki süreçte, yeni öyküler ve farklı içeriklerle karşınızda olacak. Çalışmalarımızı sosyal medya hesaplarımızdan takip edebilirsiniz.
Instagram: Nart Öyküleri (@nartoykuleri)
YouTube: Nart Destanlarının Öyküleştirilmesi
-Son olarak eklemek istedikleriniz neler?
-Çerkeslerin örf, âdet, davranış, hukuk kuralları bütünü olarak adlandırılan ve yazılı olmayan “Xabze”nin gelecek nesillere miras bırakılması, vizyonumuzun temelini oluşturmaktadır. Bugünümüzün ve geleceğimizin teminatı olan çocuklarımıza, öyküler aracılığıyla kültür aktarımını sağlayabilmek amacıyla başlattığımız “Nart Destanlarının Öyküleştirilmesi ve Çocuklara Ulaştırılması Projesi”ni genişleterek sürdürebilmek adına, bu konuda bilgi sahibi olan ve konuya ilgi duyan herkesi bizlere destek olmaya davet ediyoruz.
Çerkes kültürünü yaşatmak ve gelecek nesillere ulaşmasına katkıda bulunmak hepimizin görevi ve sorumluluğu olmalıdır.
Ha Marje!..
Mehtap Bay
Samsun Terme – Sancaklı’da yaşayan Şotokh sülalesinden. Giresun Üniversitesi Devlet Konservatuvarı Türk Halk Oyunları ve Geleneksel Türk Müziği Ana Sanat Dalı Lisans Programı’nı ve Giresun Üniversitesi Eğitim Fakültesi pedagojik formasyon eğitimini tamamladı.
Aysun Bay Dönertaş
Samsun, Terme – Sancaklı Köyü’nden ve Şotokh sülalesinden.
Eskişehir’de anasınıfı öğretmeni olarak görev yapıyor. Eğitim yönetimi alanında yüksek lisans ve doktora eğitimimi tamamladı. Evli ve bir çocuk annesi…
