Halkların Demokratik Partisi
Halkların Demokratik Partisi (HDP) Halklar ve İnançlar Komisyonu, Çerkes soykırımı ve sürgününün 159. yılı nedeniyle yazılı bir açıklama yaptı. “Çarlık Rusya’nın işgali sonucu 21 Mayıs 1864’te anayurtlarından sürgün edilen ve soykırıma tabi tutulan Çerkeslerin bu büyük acısını paylaşıyoruz” denilen açıklamada şu ifadeler yer aldı: “Çerkesya’nın bağımsızlığı için yüzyıllarca direnen Çerkesler, 159 yıl önce bugün dünyanın dört bir yanına dağıtıldılar. Dayatılan bu sürgünde 1,5 milyon Çerkes anayurdundan koparıldı, 500 binden fazla Çerkes hayatını kaybetti ve sürgün yaşadıkları topraklarda asimile edilmek istendi. Çerkeslerin ‘sürgün ve soykırım’ diye adlandırdıkları bu trajedi asla unutulamaz. Bu büyük insanlık suçu ile yüzleşmek için ilk adım olarak; Çerkes soykırımı tanınmalıdır. Türkiye’de yaşayan Çerkeslerin adı-soyadı, dil ve kültür hakları verilmeli, değiştirilen köy isimleri iade edilmeli ve anayurtlarına dönüşleri kayıtsız şartsız, maddi-manevi olarak desteklenmelidir. Halkların Demokratik Partisi olarak; Çerkeslerin kimliklerini, dillerini, kültürlerini yaşayabilmek ve yaşatabilmek için talep ettikleri demokratik hak ve özgürlükleri kabul etmeye çağırıyoruz. Çerkes halkının acısını yürekten paylaşıyoruz.”
Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi
“Çarlık Rusya’nın işgali sonucu 21 Mayıs 1864’te anayurtlarından sürgün edilen ve soykırıma tabi tutulan Çerkeslerin bu büyük acısını paylaşıyoruz. Çerkeslerin kimliklerini, dillerini, kültürlerini yaşayabilmek/yaşatabilmek için talep ettikleri demokratik hak ve özgürlükleri kabul etmeye çağırıyoruz.”
İnsan Hakları Derneği
“21 Mayıs Çerkesler’in 1864’ de uğradığı soykırım ve sürgünün yıldönümü.
Soykırım bir insanlık suçudur. Soykırım bir halkın, topluluğun tamamını hedef alır. Soykırımın etkileri ve sonuçları yıkıcıdır.
Bundan 159 yıl önce, 1 milyonun üzerinde Çerkes yaşadıkları topraklardan zorla sürülerek yaşamını yitirdi. Tarihin en eski dönemlerinden beri yaşadıkları anayurtları Kafkasya’da bir dil ve kültür geliştiren Çerkesler yüzyıllarca süren direnişe rağmen, büyük devletlerin kolonyalist politikaları ve hedefleri doğrultusunda yaşanan soykırımla anayurdundan koparılmış oldu. Bu yaşananlar modern Avrupa tarihinde yaşanan ilk etnik temizlik, ilk soykırımdır.
Çarlık Rusya’sı, Kafkasya’nın doğusunda, Dağıstan ve Çeçen-İnguş Bölgesi’nde, savaş boyunca kadın, çocuk ayırmaksızın tam bir imha politikası izledi. Bir milyonu aşkın Çerkes katledildi, daha fazlası vatanından sürgün edildi. Beş yüz binin üzerinde insan sürgün yolculuğunda ve ilk yerleştikleri bölgelerde yaşamını yitirdi. Sadece Trabzon’da 53 bin Çerkes öldü. Vubıhların dilini konuşabilen kalmadı. Adigelerin bir boyu olan Natuhayların adı bugün sadece tarih kitaplarında kaldı.
İHD olarak soykırıma uğramış tüm halklar gibi Çerkes Halkı için de, öncelikle yaşadıkları soykırımın dünyaca tanınmasını, hafıza merkezlerinin kurulmasını, onarıcı adaletin yani tanıma, özür dileme ve kayıpların tazmininin gerçekleşeceği sürecin bir an önce başlatılmasını istiyoruz. Soykırım politika ve uygulamaları nedeniyle Çerkes halkının kültürel hakları da ağır bir şekilde ihlal edilmiştir.
Çerkes Soykırım günü vesilesiyle başta Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti olmak üzere tüm dünyaya sesleniyoruz:
Türkiye ve diğer devletler tarafından ‘Çerkes Soykırım ve Sürgünü’ tanınmalıdır.
Çerkes halkının soykırım nedeniyle yaşadıkları kayıpları tazmin edilmelidir.
Toplumsal barışın inşası için Türkiye’de yaşayan tüm farklı kimliklerle beraber Çerkeslerin de dillerini, kültürlerini, kimliklerini yaşayabilmek ve yaşatabilmesi adına tüm kolektif hakları tanınmalı ve var olan yasal engeller kaldırılmalıdır. Engellerin kaldırılmasına ek olarak, Çerkes dili ve kültürünün gelişmesi için özel önlemler alınmalıdır.
İHD olarak, Çerkes Soykırımı’nda yaşamını yitirenleri bir kez daha saygıyla anıyoruz.”
Halkların Demokratik Kongresi
“159 yıl önce Rusya İmparatorluğu tarafından işgal edilen ve sömürgeleştirilen Çerkesya’nın yaklaşık 2 milyonu bulan halkı, Çerkesler, soykırıma uğratılmış ve dünyanın çeşitli noktalarına sürgün edilmişlerdir. Halkların Demokratik Kongresi olarak bu soykırımı mahkum ediyoruz.”
Büyük Birlik Partisi
“Çarlık Rusyasınca Kafkasya’daki topraklarından koparılarak göçe zorlanmalarının 159. yılında Çerkes Sürgünü’nü ve Çerkes kardeşlerimizin acısını unutmadık, unutmayacağız. Sürgünde yaşamını yitiren 500 bin Çerkes’i rahmetle yad ediyoruz.”
Saadet Partisi
“Çarlık Rusya’nın gerçekleştirdiği Çerkes Sürgünü ve Soykırımında hayatını kaybeden kardeşlerimizi rahmetle anıyoruz.”
İyi Parti
21 Mayıs 1894’te Büyük Çerkes Sürgünü ve Soykırımında hayatını kaybeden kardeşlerimizi rahmetle anıyoruz.
Çarşı: “Ve işte devrildi yine kıl çadırlar
göç başladı bir acıdan bin acıya
Geride akşamın küllenen ateşi
ve susturulmuş çocuk sevinçleri kaldı”
Tülay Hatimoğulları: Çarlık Rusya’nın işgali sonucu 21 Mayıs 1864’te anayurtlarından sürgün edilen ve soykırıma tabi tutulan Çerkeslerin bu büyük acısını paylaşıyoruz. Bugün tam 159 yıl oldu, unutmuyoruz! Çerkes Soykırımı tanınmalıdır!
Eren Keskin: Çerkes Soykırımı, unutmadık…..
Murad Mıhçı: Çerkes Halklarının yaşadığı kırım asla unutulamaz. Katledilen canları anıyorum.
Fehim Taştekin: Bugün Çerkes Soykırımı’nın 159’uncu yıldönümü. 21 Mayıs 1864 Kafkasya’nın düşüşü ve 1.5 milyon Çerkes’in sürgün edilişini simgeleyen tarihtir. Savaşta ve sürgün yollarında ölenleri hürmetle anıyoruz.
Ayşe Hür: 21 Mayıs 1864: Çerkeslerin Kara Günü
Adnan Özveri: Bugün, 21 Mayıs 1864 büyük Çerkes kırımının ve akabinde sürgünün 158. Yıl dönümü. Bu acı gün nezdinde bütün kırımları, katliamları, sürgünleri, zorba ve dikta rejimlerini lanetliyorum.
Cemil Aksu: Çerkes halklarının yaşadığı soykırım, inkâr ve asimilasyonla hala sürüyor.
Mahir Özkan: Çerkes halkının uğradığı soykırım, dillerinin, kimliklerinin anayasal olarak kabul edilmemesi, asimilasyon politikaları, anadilinde eğitim imkanı olmaması nedeniyle devam ediyor. Ruslaşmamak için geldikleri topraklarda Türkleştiriliyorlar. Soykırım tanınsın asimilasyon dursun!
Kaldıraç: “Ya itaat, ya imha” politikasıyla, Çarlık Rusyası’nın Kafkas halklarına karşı başlattığı sürgün ve soykırım harekâtı: 21 Mayıs 1864
Halkların yok sayılması, asimilasyonu, yok edilmesi sınıflı toplumlar tarihi boyunca devam ediyor.
Yaşasın halkların kardeşliği!
Ercüment Akdeniz: Çarlık zulmü altında soykırım ve sürgüne uğrayan Çerkes halklarının acısını unutmayacağız. Çerkeslerin; tarihsel yüzleşme, anayurda dönüş kolaylığı, çifte vatandaşlık, soyadı kanununda değişiklik ve anadilde eğitim gibi haklı talepleri karşılansın. #21Mayis1864
Cem Özdemir: On May 21st, we commemorate the #Circassian genocide. Am 21. Mai gedenken wir dem Völkermord an den #Tscherkessen. 21 Mayıs’ta #Çerkes soykırımını anıyoruz.
Umut-Sen: 159 yıl önce yüz binlerce Çerkes’in katledilmesi ve yerlerinden zorla sürülmesiyle soykırım yaşatılan Çerkes halkının acısını paylaşıyor, unutmuyoruz. Çerkes halkı kendi yurdunda dili, kültürel varlığıyla yaşama hakkına sahiptir. Çerkes halkının özgürlük mücadelesinin yanındayız.
Kemal Kılıçdaroğlu: 159 yıllık acı dinmiyor ve dinmeyecek. 21 Mayıs 1864’deki zulümde ve sürgün yollarında katledilen Çerkes kardeşlerimizi ve tüm Kafkas halklarını rahmetle anıyorum. Türkiye’yi kendine vatan edinen kardeşlerimizin acısı bizim acımız, kayıpları bizim kaybımızdır.
Ekrem İmamoğlu: Çerkeslerin yaşadığı o büyük acıyı bir kez daha yüreğimde hissederek büyük sürgün ve soykırımda hayatını kaybedenleri rahmetle anıyorum.
Mustafa Sarıgül: Çerkes halkının katledildiği, sürgüne gönderildiği #21Mayıs1864 üzerinden 159 yıl geçti. Bu büyük insanlık trajedisinin yıldönümünde Çerkes yurttaşlarımın acılarını yüreğimde hissediyor ve paylaşıyorum. Soykırımda hayatını kaybedenleri rahmetle anıyorum.
İyi Parti: 21 Mayıs 1864’te vatanlarından koparılan Çerkes kardeşlerimizin 159 yıldır devam eden acılarını paylaşıyoruz. #ÇerkesSürgünü’nde soykırıma uğrayan kardeşlerimizi rahmetle anıyoruz…
Recep Tayyip Erdoğan: Çerkes kardeşlerimizin 159 yıl önce yaşadığı büyük acıları halen yüreğimizde hissediyoruz. İnsanlık dışı yöntemlerle anavatanları Kafkasya’dan sürgün edilmelerinin yıl dönümünde, hayatını kaybeden tüm kardeşlerimizi rahmetle yad ediyorum.
Temel Karamollaoğlu: Öz vatanları Kafkasya’dan sürgün edilmelerinin 159. yıl dönümünde Çerkes kardeşlerimizin yaşadığı tarifsiz acıları paylaşıyor, insanlık tarihine kara bir leke olarak geçen 21 Mayıs 1864 gününü hüzünle yâd ediyor; soykırımda hayatını kaybedenleri rahmetle anıyorum.
Ahmet Davutoğlu: Çerkes halkının anavatanları Kuzey Kafkasya ve Abhazya’dan sürgün edilmeleri yüzyıllar geçse de unutulmayacak bir trajedidir. Bu sürgünde 1,5 milyon Çerkes ve Abhaz kardeşimiz yerinden, yurdundan edilmiş, sürgün yollarında neredeyse yarısı hayatını kaybetmiştir. Bu büyük acının 159. yıl dönümünde, sürgün sırasında yaşamını yitirenleri rahmetle anıyor, vatanlarından koparılan Çerkes ve Abhaz kardeşlerimizin bugün Türkiye’de yaşayan torunlarının acılarını paylaşıyorum. Rabbim bize bir daha böyle acılar yaşatmasın.
Sinan Oğan: Çerkes Sürgünü ve Soykırımı’nın 159. yılında hayatını kaybeden kardeşlerimizi rahmet ve saygıyla anıyorum.
Fatih Erbakan: 21 Mayıs 1864 Çerkes Soykırımı ve Sürgünü insanlık tarihi için bir kara lekedir. Çerkes kardeşlerimizin 159 yıldır dinmeyen acısını paylaşıyor, hayatını kaybeden tüm kardeşlerimizi rahmetle yad ediyorum.
Muharrem İnce: “Beni denizimden söküp çıkardınız. Dalgalarım dindi, çocukluğum söndü. Gözyaşımın karıştığı sular vatanımdı.” 159 yıl önce Çerkes Sürgünü’yle evlerinden, topraklarından, anılarından, umutlarından edilen Çerkes kardeşlerimin acılarını paylaşıyorum. Bu insanlık dramını unutmadık, unutmayacağız.
