1999 yılında Birleşmiş Milletler tarafından 25 Kasım “Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele Günü” olarak ilan edildi. Tarihin 25 Kasım olması Dominik Cumhuriyeti’nde diktatörlüğe karşı mücadele ederken öldürülen María Argentina Minerva Mirabal, Antonia María Teresa Mirabal ve Patria Mercedes’in anısına dayanır. 25 Kasım 1960’ta askerler tarafından tecavüz edilip katledilen Mirabal kardeşlerin ölümleri kayıtlara araba kazası olarak geçmiştir.
25 Kasım hem Türkiye’de hem de dünyada bir anma günü değil, kadınların şiddetin her türlüsüne karşı mücadele için sokağa çıktığı gündür. İstanbul’da 25 Kasım yürüyüşleri, 2006 yılından bu yana her 25 Kasım’da İstiklal Caddesi’nde düzenlenmektedir. Birkaç senedir polis engeliyle karşı karşıya kalınsa da kadınlar hep bir yol bulup farklı noktalarda da olsa bir araya gelmiştir.
Malum, içinde bulunduğumuz 2025 senesi “Aile Yılı” ilan edildi. Aile kurmaya teşvik eden birçok kamu spotu yayımlandı, iktidar tarafından ailenin varlığına tehdit olarak görülen her unsura itinayla saldırıldı. Normal doğuma teşvikten LGBTİ+’lara karşı yürütülen sistematik şiddetin el yükseltmesine kadar çeşitli olaylarla karşılaştık. 2025 yılında bir yandan da kadın katliamları artmaya devam etti. Hem de katillerin büyük bir kısmı aile üyeleriydi. Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu’nun (KCDP) raporlarına göre, öldürülen kadınların yaklaşık yüzde 35’i evli olduğu erkekler tarafından katledilmiştir. Bu oranı, boşanma aşamasında olduğu veya boşandığı erkekler tarafından işlenen cinayetler takip etmektedir. Türkiye Kadın Dernekleri Federasyonu’nun (TKDF) 2025 Ocak ayı raporuna göre ise; öldürülen kadınların 18’i aile içindeki erkekler tarafından katledilmiş, 3 kadın boşandığı veya boşanma aşamasında olduğu erkek tarafından öldürülmüştür. Cinayetlerin işlendiği yerlere bakıldığında ise büyük bir çoğunluk, kadınların en güvende olması gereken yer, kendi evleridir; KCDP verilerine göre kadınların yaklaşık yüzde 65’i evlerinde öldürülmüştür.
Bizler kutsanan ailelerde, bizi sıkıştırmaya çalıştıkları evlerde katledilirken buna karşı ses çıkarmak da en doğal hakkımız. Ne makbul kadın tanımına ne de evlere sığan kadınlar her 25 Kasım’da olduğu gibi bu sene de bir araya gelecek ve erkek şiddetine karşı en gür sesiyle haykıracak. Elbette sesi çıkmayan, çıkamayan kadınların da sesi olmak için orada olacağız. En çok da “Bizim toplumumuzda olmaz öyle şeyler” diyenlere inat orada olmalıyız. Nedense derneklerimizin, cemiyetlerimizin kapısından içeri girince erkek egemen sistem dışarıda kaldı zannedenler var. Oysa kadınlar en çok da şiddeti rahatlıkla duyuramadıkları, parmakla gösteremedikleri yerlerde şiddete uğruyor.
Mirabal kardeşlerin izinde 25 Kasım’da sokaklarda görüşmek üzere diyerek yazımı bitirmek istiyorum. O gün alanda olacak tüm Jineps okuyucularını ise gelip tanışmaya davet ediyorum. Şiddet nerede olursa olsun o an susmak istesek de kimseye anlatamasak da asla yalnız değiliz. Ellerimiz kenetlediğinde zannettiğimizden daha da güçlü.
*Köşemin ismi Sait Faik Abasıyanık’ın “Hişt, Hişt!” öyküsünden geliyor:
“Nereden gelirse gelsin dağlardan, kuşlardan, denizden, insandan, ottan, böcekten, çiçekten. Gelsin de nereden gelirse gelsin! Bir hişt sesi gelmedi mi fena. Geldikten sonra yaşasın çiçekler, böcekler, insanoğulları.
Hişt hişt!
Hişt hişt!
Hişt, hişt!”
