Suriye’den anavatana gelen Çerkeslere yerleşimleri için yardım ediliyor. Ancak birçoğu da geri gitmeyi düşünüyor
Suriye’den gelen Çerkesler için inşa edilen evler kapsamında birçok yerden yapılan yardımların hepsi Adıge Xase’de’ toplanıyor. Bu yardım ve inşaatlarla ilgili yapılan çalışmalar, ayrıca gelen bu insanların şu anki durumları ve Suriye’de durum normale döndüğünde ne yapacakları, geri dönüp dönmeyecekleri konularını işleyeceğiz.
Kafkasya’da kardeş cumhuriyetler olan Kabardey-Balkar, Karaçay-Çerkes ve Adıgey Cumhuriyeti’nde bu konuyla ilgili yapılan çalışmaları sitemiz Kafkasya Politikası’nın geçen sayılarında anlatmıştık. Suriye Çerkeslerinin Adıgey’deki yerleşimleri hakkında yapılan çalışmaları ve son durumu, bu çalışmalara aktif şekilde katlan Krasnodar Şehri Adıge Xase temsilcisi Asker Soht bizimle paylaştı.
Asker Soht son olarak kendi Facebook sayfasında bu konuyla ilgili bir gelişmeyi paylaşarak şöyle demişti: “Dün Moskova’da Rusya Federasyonu (RF) meclis toplantısındaydım. Bu arada beni sevindiren bir gelişme oldu. Kabardey-Balkarlılar Moskova İnisiyatifi üyeleri, Adıgey’deki Penehes köyünde Suriye Çerkesleri için yapılmakta olan ve inşası devam eden evlerin bir an önce bitirilmesi için yüklüce bir meblağı bana teslim ettiler. Gerçek Çerkes delikanlıları olduklarından bu yardımları yapanların isimlerinin saklı tutulmasını istemeleri, yaptıkları bu yardımın değerini de bir kat daha artırdı.”
Biz de önce bu konudan başlayarak sorularımızı sorduk.
-Başkentteki Adıge gençlerin yaptıkları bu yardım öncelikle nereye harcanacak?
-Bugünkü durumda Penehes’teki 13 evin inşaatı bitme safhasında. Yakında işçiler evlerin içlerini ve ince işlerini yapmaya başlayacaklar. O yüzdende bu işler için malzemeler alınması gerekiyor. İşte bu gelen yardım da bu malzemelerin alımında harcanacak. Kalan işler de bitirilir bitirilmez 13 aile hemen bu evlere yerleştirilecek.
-Peki Maykop’ta yapımı devam eden ve bildiğimiz kadarıyla Türkiye’den gelen dönüşçüler tarafından yapımı üstlenilen misafirhane binası inşaatı hakkında neler söyleyebilirsiniz?
-Evet misafirhane Türkiye’den anavatana dönen Çerkesler tarafından yapılıyor. Bu misafirhane Adıgey’e çeşitli sebeplerle misafir olarak gelecekler için kullanılacak. Misafirhane, Türkiye’den gelip Kafkas federal otoyolunda feci bir kaza sonucu yaşamını yitiren bir Adıge genç anısına yapılıyor. Bu binanın inşaatı hayatını kaybeden bu gencin yakınlarının insiyatifi ile başlatıldı. O yüzdende onun ismiyle, onun anısına inşaa ediliyor.
-Cumhuriyette Suriye Çerkesleri için başka çalışmalar da yapılıyor mu?
-Tabi ki yapılıyor. Maykop şehrinin biraz dışında yer alan Mafehable köyünde de yurt dışından gelen Adıgeler için 500’den fazla arsa tahsisi yapıldı.
Mafehable köyü de yine Adıge Cumhuriyeti yönetimince, Kosova’dan savaş sebebiyle çıkıp Adıgey’e yerleşmek için gelenler için kurulmuştu. Buraya periyodik olarak çeşitli zamanlarda Amerika’dan, Ürdün’den, Suriye’den, Filistin’den ve Türkiye’den gelenler de evler inşa etmekte. İşte aynı yerde özellikle Suriye’den gelenlere mevcut arsalar yetmeyebilir düşüncesiyle önlem olarak, bu ek arsalar tahsis edildi.
-Adıgey Cumhuriyeti bütçeden bu çalışmalar için para ayırarak yardımda bulunuyor mu?
-Cumhuriyetimizde bu yardımlar için özel bir fon kuruldu. Bu kurulan fon aynı zamanda devlet idarelerinde, ilgili kimselerle ortak çalışmalar yürütüyor. Bu idarelerce yapılmakta olan inşaatların elektrik, su, gaz bağlanması konularını hallediyorlar. Tüm yardımlar bu fonda toplanıyor ve tüm bu toplanan yardımlar dönenler için harcanıyor. Bu yardımlar şahıslardan, çeşitli tüzel kişi ve organizasyonlardan sağlanıyor. Hatta geçenlerde Adıgey Cumhuriyeti’nde devlet organlarında çalışan memurlar arasında bir yardım kampanyası düzenlendi. Bu kampanyada memurlar birkaç aylık maaşlarının bir bölümünü yardım amaçlı bu fona bağışladılar. Suriye Çerkeslerinin gelişlerinden itibaren, resmi oturum alma işlemleri, ev ve iş tahsisleri yapılıncaya kadar ilk üç aylık dönemde bu insanların iaşe ve barınmaları resmi makamlarca üstlenilmişti.
-Bütün bu çalışmalarda yer alan birisi olarak size bir şey sormak istiyoruz. Sizce acaba bu insanların burada yaşam şartlarının oluşturulması mı daha önemli, geldikleri yerlere geri dönmeleriyle ilgili sorunlara mı öncelikle yardımcı olunmalıdır?
-Bana göre öncelikle bu aşamada bu insanların burada ileriye dönük yerleşim çalışmalarını yapmak daha doğrudur. Bu insanlardan burada yaşamak istemeyip geri dönenler olsa da bizler onların ileride burada yaşaması için gerekli şartların oluşturulmasına çalışıyoruz. Öğrencilerin anadillerini ve Rusça öğrenmeleri, eğitimlerine devamı etmeleri için gerekli çalışmalar yapıyor, yaşamaları için evler inşaa ediyoruz. Aralarında burada kendilerine iş bulup çalışma hayatına başlayanlar bile var.
Tek cümleyle tekrar edecek olursak, içlerinden yaşamlarına burada devam etmeyi tercih edenlere yardım ediyoruz. Bu kişiler de aslında az değil, sayıları bin 500 civarında. Bu miktar da sürekli olarak artma eğiliminde. Tabi ki belki de gelen insanların bazıları Suriye’de durum normale dönünce geri gitmek isteyecekler. Bazıları zaten bunu gizlemiyorlar. Onlar hayatlarının bu kötü zamanını tarihi vatanlarında yaşamlarına devam edip beklemekle geçiriyorlar. Aynen 1763-1864 yılları arasında Kafkas-Rus Savaşı sonunda dedelerinin burdan başka ülkelere giderek oralarda bekledikleri gibi.
-Bir başka konu da birçok Suriye Çerkesinin evrak sorunları nedeniyle Rusya’ya gelememeleri. Bu durumu da açıklar mısınız?
-Suriye’de birçok Suriye vatandaşı gibi Çerkeslerin çoğunun da pasaportu yoktu. Bu insanlar şimdiye kadar hayatlarında hiç pasaport kullanmamışlar. Sadece Suriye içinde kullandıkları birer kimlik belgeleri var. Suriye’de iç savaş başladığında bu insanların birçoğu Suriye’den ayrılıp tarihi anavatanlarına gelmek istese de bu sefer pasaport sorunuyla karşı karşıya kalmışlar. Daha önce yurt dışına gitmek isteyenlere resmi organlarca düzenlenen pasaportlar, savaşın getirdiği sebeplerden dolayı kurumların çalışamaması nedeniyle verilemeyince çoğu pasaport alamamışlar.
Son olarak söylemem gereken, RF’nin Adıgey Cumhuriyeti’ne gelen Suriye Çerkeslerinin çoğu hayatlarından memnun. Burada yaşamlarına dil öğrenerek, çalışarak, evlerini inşa ederek yaşamlarına devam ediyorlar. Ben onların ne olursa olsun geri gitmeyeceğini düşünüyorum. Çünkü bu insanlar seçimlerini Rusya’daki bu topluma entegre olmaktan yana yaptılar.
(www.kavpolit.com)
Çeviri: Fatih Dinçer
