Hatokşokho Gazi Adige Dil Derneği (Nalçik) 2015-2016 çalışma dönemini tamamladı.
Bu yıl yani 8 aylık çalışma döneminde kitlelerin izleyeceği şekilde sunumunu yaptığımız 12 etkinlik gerçekleştirdik. Bu etkinliklerin dışında Xase yönetimi birçok idari ve eğitim birimiyle de görüşmeler yaptı.
Amaçlarımız doğrultusunda kendimize görev olarak belirlediğimiz işlerin bir çoğunu gerçekleştirdik diyebiliriz. Ancak zaman veya ekonomik yetersizlikler nedeniyle gerçekleştiremediğimiz bazı şeyler de önümüzdeki dönemin çalışma programına kaydı.
Hedef kitlemiz, Adigece öğretmenleri aracılığıyla çocuklar ve gençler olsa da, öğretmenlerimizin desteği ile çocuklarımıza seslendirdiğimiz anadildeki tüm güzelliklerin ulaştığı herkes aslında. Yani her ne yapıyor isek onlar aracılığıyla herkese ulaşıyoruz.
İki dille yaşamak zorunda kalan/bırakılan halkımızın, bilinçsizce ötelediği anadilin gelecek kaygılarını daha önceleri okurlarla defalarca paylaşmıştık. Bu konuya dikkat çekmekle çok doğru bir iş yaptığımızı şimdi daha iyi anlıyoruz. Önceleri yani Bze Xase ilk çalışmaya başladığı zamanlarda katılımcı öğretmenleri ikna etme sıkıntımız vardı. Şu anda kendileri bize başvuruyor ve aktivite seçiyorlar. Hatta başvuru yoğunluğu nedeniyle sırada bekledikledikleri de oluyor. Çünkü anadil hakettiği saygı tekrar kazanmaya başladı. Propoganda işe yarıyor.
Bze Xase’nin aktiviteleri sadece Adigece konuşmayı değil Adigece düşünmeyi de gerektiriyor. Bunun ne kadar değerli olduğunu görüyor katılımcılarımız. Sonuçlarını kendileri bize anlatıyorlar. Çocukların nasıl etkilendiklerini, ne kadar değerli bir şeyin elimizden kayıp gitmekte olduğunu farkettiklerini vurguluyorlar sürekli.
Bunları duyunca doldurmaya çalıştığımız boşluğu daha iyi algılıyoruz ve daha çok şey yapmak istiyoruz. Bu yılın çalışma programı işte o yüzden daha yoğun olacak. Şimdiye kadar yani 4 yıllık geçmişimizde bir kaç özverili sponsorla bir şekilde başardık. Çap genişledi! İş çoğaldı! Şimdi ihtiyaç duyulan para miktarı da arttı haliyle. Bakalım… Yeni özverili sponsorlardan umutlanalım.
Devletin yapmakla yükümlü olduğu, ancak çeşitli nedenlerle hayata geçiremediği/geçirmediği, anadil eğitimiyle ilgili ne varsa bulup bunların uygulanması için gereken yasal-sivil baskı unsuru olarak, çözüm odaklı çalışmak gerekiyor. Durmaksızın!
Pek çok şeyin olduğu gibi gücümüzün de farkındayız! Sorunları herkes biliyor. Çözüm bulmak lazım!
Önümüzdeki dönem hedeflerimiz daha büyük ve daha yaygın olacak. Çoğalmamız gerekli. Çoğalıyoruz da. Bu dönem dört genç, dinamik arkadaşımız daha Bze Xasede artık.
Şimdiye kadar Bze Xase’ye emek veren arkadaşlarımdan biraz söz etmek istiyorum sizlere:
Anavatanda her iş kadınların sırtındadır. Bilen bilir. Anadil Adigece de öyle. Büyük çoğunluğu kadın olan Adigece öğretmenleri de erkek öğrencilerini bu konuya yöneltmek iüzere onlara Xase’nin başkanı Tabış Murat’ı örnek olarak gösteriyorlar. Gençler de Murat’ın Adigecesi ve hitap yeteneğinden gerçekten etkileniyorlar. Xase başkanının Adigecesi ve yazı dili Xase efradına biraz sıkıntı oluyor gerçi, çünkü Murat’ın ince eleğinden geçmeyen hiç bir Adigece satır gün yüzü göremiyor! Hatasız, kusursuz bir Adigece ile olmalı her ne kaleme alınacaksa… Tabış Murat gibi gençlerin yetişmesi oldukça önemli.
Grubumuzdaki Hatshuk Raya, sorumlu, kararlı ve ketum bir akademisyen arkadaşımız. Bu kadından bir kaç tane daha olmalı derim hep, taşları yerinden oynatmak için! Kitap tartışma platformuna yüzlerle ifade ettiğimiz sayıda gencin katılımını sağlıyor. İnternet çocuklarına kitap okutabiliyor! Konuşmalarını, tartışmalarını sağlayabiliyor!
Bir başka arkadaşımız Bağ Maryam ise kıdemli bir Adigece öğretmeni. Komedi Şov Yarışmamız Cegureş’in de Guaşesi! Kendisi şaka deposu gibidir. Ayrıca tanıdığım en optimist insan. Sabırlı ve kararlı karakteriyle tuttuğunu koparmadan bırakmıyor. “-Maryam salon boş gibi, dolar mı dersin? -Wumguzave Gupse, baksana salonun üçte biri dolu! Dağınık otururuz dolu görünür”. Maryam da anadilin emekçilerinden.
Boziy Astemir ise şimdiye kadar birlikte çalıştığımız en genç arkadaşımız. İnternet işlerine Astemir bakıyor. Sözlük ve kitap sitemizin sorumlusu.
Ben de her işin ucundan kıyısından tutuyorum bir şekilde. Aslında yaptığımız her iş ekip işi. Dolayısıyla belkemiği olduğumuz işlerde de grup olarak birlikte çalışıyoruz.
Sadece anadilini konuşuyor olmakla iş bitmiyor. Canlı izleyici kitlesinin, TV kameralarının önünde sunum yapmak gerekiyor. Bunun adı ister tiyatro, ister komedi şov, ister kitap tartışma vs. olsun.
Zor iş! Her biri bir eğitim ve tecrübe, uzmanlık gerektiren bu eylemleri, çocuk/genç yaşta olup da kitle önünde icra etmek! Üstelikte yarışarak beğenilme kaygısı taşıyarak! En kolayı bizim işimiz burada. Yani onları organize edip bir araya getirmek ve marifetlerini sergilemelerini sağlamak.
“Düşün… Konuş… Örnek ol” prensibiyle yapılan, Cegureş Komedi Şov yarışması, Tiyatro Festivali, Kitap Tartışma Platformu, Kompozisyon Yarışması gibi tüm etkinliklerde bu dönem, 250 civarında Adigece öğretmeninin hazırlamış olduğu 700’e yakın öğrenci gencimiz görev aldı. Sosyal medya takipçilerimiz ve TV ekranlarından izleyenler hariç olmak üzere, canlı izleyici kitlesi olarak 4000‘e yakın insana ulaştık.
Önümüzdeki dönemde bu sayılar daha da artacaktır. Katılımcı ve izleyici sayısının artması demek, “anadilimizin geleceği” sorununun gündemde kalması ve bu konuda farkındalığın artması demektir. Bunların sonucu olarak da çözüm yollarının aranması demektir. Tıpkı Federal Eğitim Sistemi’nin zorunlu kıldığı sınav uygulamalarına, Adigecenin de dahil edilmesi çabası gibi. Nasıl ki matematik ve Rusça gibi dersleri geçmek, ortaokul (9.sınıf) ve lise (11.sınıf) bitirme sınavlarında zorunlu ise, anadiller için de aynı uygulamanın olmasını istiyoruz. Bu gerçekleşmedikçe, sınav kaygısıyla diğer derslere gösterilen özen anadile ne yazık ki gösterilmeyecektir. Keşke eğitim sisteminde sınav kaygısı hiç olmasaydı. Ancak şu anda var ve varoldukça da biz bu durumu Adigecenin lehine çevirmeliyiz. En az diğer derslere verilen önem kadar olmalı anadil derslerine verilen önem de.
Ayrıca anadilin eğitim dili olmaması, haftada birkaç ders saatiyle sınırlı olması da dilin geleceği için ciddi bir tehlikedir. Anadilimizin eskiden olduğu gibi tekrar eğitim dili olabilmesi için gereken her şeyi yapmak zorundayız.
Anadilin hak ettiği değeri bulamıyor olması üniversitedeki Anadil bölümlerine olan ilgiyi de çok azaltıyor. Dolayısıyla teşvik etmek gerekiyor gençleri. Biz de Üniversite Eğitimini Adigece Bölümünde yapmak isteyen 4 gencimize burs verdik bu yıl. Her yıl olduğu gibi bu yıl da kompozisyon yarışmasında birinci olan lise son sınıf öğrencimize de yine bir yıl boyunca burs sağladık. Teşviklerimiz sürecek.
Yeni dönemde bence en önemli çalışma sahamız kreşler olacak. Önce miniklerden başlamalı her şey. Özellikle de anadil tabi ki. Onlara uygun bir çalışma programı belirleyeceğiz. Pedagoglar da var artık aramızda.
İnternet ortamında da bazı çalışmalarımız devam ediyor. Neden Adigece kitaplara internetten ulaşılmasın! Neden bizim de internette sözlüğümüz olmasın! 30.000 kelimelik büyük Adigece sözlük artık internet ortamında olacak. Adigece kelimeler Rusça, Türkçe ve İngilizce karşılıklarıyla birlikte yükleniyor.
Yüzlerce Adigece kitap, tarayıcılarla tek tek taranıyor. 3 formatta (epub, fb2, pdf) okunabileceği şekilde gerekli düzenlemeler yapılarak internetteki sayfamıza yükleniyor.
Her iki çalışma da zaman alan çalışmalar. Ancak siteleri bir an önce insanların kullanımına açmak için gönüllülerimiz özveriyle çalışıyorlar.
İş çok… İş büyük… Hızlanmamız için daha fazla gönüllü gerekiyor.
İki ülkenin siyasi sorunları, diasporamız için yaptığımız planları bozmuştu. Ancak bu dönem farklı olacak. Diasporamızı olabildiğince dahil edeceğiz çalışmalarımıza.
Bu dönem bu kadarını başarabildik. Önümüzdeki dönem daha da fazlasını yapabileceğimize inanıyoruz.
Hatokşokho Gazi Adige Dil Derneği olarak yakında, 2016-2017 dönemi çalışma programımızı oluşturup sizlerle de paylaşacağız.
Anadilinizle barışık olmanızı dileriz…
Kıp Gupse Altınışık
Nalçik
