Адыгэ республикэм иныбжь илъэс 25-рэ зэрэхъугъэм фэгъэхьыгъэ мэфэкI Iофтхьабзэхэр къалэу Мыекъуапэ бэу щыкIуагъэх. Чъэпыогъум и 1-м къыщыублагъэу и 5-м нэс фестивальхэр, къэгъэлъэгъонхэр, концертхэр къызэкIэлъыкIоу зэхащагъэх. Ахэм анахь къахэщыгъэхэм ащыщ Адыгэ лъэпкъ культурэм ия 7 – рэ Дунэе фестиваль. Къэралыгъо зэфэшъхьафхэм – Тыркуем, Израиль, Сирием, Иорданием, Германием, Америкэм къарыкIыгъэ тилъэпкъэгъухэр, джащ фэдэу Урыссыем ит шъолъырхэу адыгэхэр зыщыпсэурэ Къэбэртэе-Бэлкъарым, Къэрэщэе-Щэрджэсым, Адыгэ республикэм ятворческэ купхэр, артистхэр, Iэпэ-Iасэхэр ащ хэлэжьагъэх. Адыгэ лъэпкъым идышъэ кIэнэу – культурэр ухъумэгъэным фестивалыр фэIорышIэ. ОрэдыIохэр, къэшъуакIохэр, музыкальнэ Iэмэ-псымэхэм къязгъаIорэ купхэм яконцертхэр мэфищэ зэуж итэу к1уагъэх. Ахэм яплъынэу хьэкIабэ Адыгэ репсубликэм къэкIогъагъ. Къыхэзгъэщымэ сшIоигъу, адыгэм идунай щыцIэрыIо тилъэпкъэгъухэр IэкIыбым къыкIыхи, тимэфэкI мафэхэм зэрахэлэжьагъэхэр. Тыркуем лIыкIо купэу къикIыгъэм ипэщагъ Ялмаз Донмез, Иорданием ылъэныкъокIэ къэк1уагъэх Шъэбрык1о Мунир, Хэкужъ Хъэйрэтдин ыкIи нэмыкIхэр. Тилъэпкъэгъухэр хьэкIэ лъапIэу зэIукIэ зэфэшъхьафхэм арагъэблэгъагъэх. Хэкужъум щыпсэурэ адыгэхэм ящыIэк1э-псэукIэ зыщагъэгъозэнэу амал яIагъ. ЗэдэгущыIэгъоу адэтшIыгъэхэм зэрэщыхагъэунэфыкIыгъэмк1э, Адыгеем имэфэкI лъэшэу агу рихьыгъ. Къэралыгъо мэхьанэ иIэу республикэр илъэс 25-рэ зэрэхъугъэр зэрэхагъэунэфыкIыгъэр алъэгъугъ. Адыгэ лъэпкъыр къызэтенэнымк1э хэкум щызэрахьэрэ Iофтхьабзэхэм уасэ къафашIыгъ. Иорданием илIыкIохэм къызэраIуагъэмкIэ, адыгабзэр зыщызэрагъашIэрэ еджапIэ ежьхэм якъэралыгъуи къыщызэIуахыгъ, ащ щагъэфедэрэ тхылъхэмкIэ Адыгеер IэпыIэгъу афэхъугъагъ, джыри егъэджэнымкIэ ящыкIэгъэщтхэ тхылъхэр щыIэх, ахэмкIи республикэм къыщэгугъух. IэкIыб хэгъэгухэм къарыкIыжьи хэкужъым къэзгъэзэжьыгъэ адыгэхэми хьакIэхэр аIукIагъэх. Ахэм ящык1э-псэукIэ зэрзэтегъэпсыхьагъэм, Адыгэ республикэм и Правительствэ IэпыIэгъу зэрафэхъугъэм уасэ фашIыгъ. Сирием щыкIорэ заом къыхэкIыжьыгъэ тилъэпкъэгъухэр нахьыбэу хэкужъым къэкIожьхэмэ дэгъугъэу еплъых. Адыгэ лъэпкъ Iофхэр дунэе Iоф ашIэу хэгъэгу зэфэшъхьафхэр зэригъапэрэм еплъыкIэу фыряIэмк1и тигущыIэгъухэм тяупчIыгъ. АщкIэ тIуми яшIошI зэтефэ. Хэкужъ Хъэйрэтдинрэ ШъэбрыкIо Муниррэ мырэущтэу къа1уагъ: «Америкэм итетыгъо ыгъэпытэным пае, Урысыем иягъэ ригъэкIыным пае, черкес упчIэр тIэкIу шIэ къэс къеIэты, ащ пае къотэгъухэм алъэхъу зэпыт, гущыIэм пае мары Грузием илIыкIохэр зэ Иорданием къытфэкIогъагъэх, адыгэ лъэпкъым къырыкIощтым ыгъапэу, ау тэ ахэмэ таIукIэнэу тыдагъэп. Ткъош абхъазхэм а къэралыгъор затебанэм Урысыем ары Абхъаз республикэм къоуцогъагъэр. А зэпстэур тщыгъупшагъэп. Джы тэ къытфэгумэкIыхэ фэдэу зыкъaгъэлъагъо, ау политикэ шъхьалым ти адыгэ лъэпкъ джыри зэ ыхьаджынэу тыфаеп. Тэ, Къыблэ лъэныкъом – Сирием, Иорданием, Израиль ащыпсэурэ адыгэхэмкIэ дэгъоу тэшIэ, зэмызэгъыныгъэм шIу къызэримыхьыщтыр. Тызыфае закъор, адыгэ лъэпкъыр мы дунаем тетынэу ары, тикультурэ тыухъумэнэу ары, тихэку гупсэ мамырныгъэ илъэу, мыщ фэдэ мэфэк1 дахэхэр зэхащэмэ, тэри тыкъырагъэблагъэу, тыфае къэс тыкъэкIон амал тиIэнэу ары. А амалым зиушъомбгъугъ Адыгэ хэкум республикэ статус иIэ зыхъугъэм ыуж. Дунаим тет адыгэхэмк1э тихэку гупсэу щыт республикэм джыри игъэхъагъэхэм ахигъахъонэу тыфэлъаIо.»
Адыгэ республикэм илъэс 25-рэ гъогоу къыкIугъэм зэреплъыхэрэр тш1эмэ тшIоигъоу тилъэпкъэгъухэм мы зэдэгущы1эгъухэр адэтш1ыгъэх. Адыгеим имэфэк1 нэужым хэзгъэунэфыкIыгъэ Истанбыл адыгэхэми тызаIокIэм, ащ фэдэ упчIэхэр яттыгъэх. Тиреспубликэ илъэс 25-рэ зэрэхъугъэр игъэкIотыгъэу Тыркуем щыхагъэунэфык1ыгъ. Черкес фередациер кIэщак1о фэхъуи Истанбыл мэфэкI зэхахьэ ин чъэпыогъум и 9-м щызэхищагъ. Федерацием итхьэматэу Нусрэт Бащ къызэрэтиIуагъэмк1э, Адыгэ республикэм ягуапэу фэгушIох, хэкужъым щыIэкIэ дахэ илъынэу, ибаиныгъэхэм ахигъэхъонэу фэлъаIох. Истанбыл ирайонхэм ащыщэу Кучук Чекмедже игъэлъэгъупIэ гуш1огъо зэхахьэр щыкIуагъ. Концертнэ залыр мы районым иадминистрацие къаритыгъ. Илъэс пчъагъэ хъугъэу ныбджэгъуныгъэ зыдытиIэ Брам Алатин тиIофышIэ купкIэ Адыгэ республикэр илъэс 25-рэ зэрэхъугъэ зэхахьэм тыригъэблэгъагъ. АщкIэ тыфэраз. Хэхэс ыкIи хэкурыс адыгэхэм язэпхыныгъэ инэрылъэгъоу пчыхьэзэхахьэ дахэр хъугъэ. Тыркуем щыпсэурэ адыгэ орэдыIохэри, къэшъуакIохэри, тэ ритеспубликэ икIыгъэхэри концертым хэлэжьагъэх. Ахэр Адыгеем ихэхоныгъэ рыгушхохэу орэд къыфаIуагъ, фэусагъэх, фэуджыгъэх.
Адыгэ республикэр зэрэщыIэм IэкIыбым щыпсэурэ адыгэхэм гупсэфыныгъэ къахелъхьэ. Яунэ, ячIыгу ашIэ. Къэралыгъо тамыгъэу республикэм иIэхэм арэпагэх – гимныр, ныпыр, гербыр – а зэпстэур ежьхэми агъашIоу къырахьакIы. Илъэс 25-рэ гъогоу Адыгеер къызэрыкIуагъэр IэкIыб хэгъэгухэм ащыпсэурэ тилъэпкъэгъухэми къыддакIугъ. Республикэр демократие гъэпсыным къыкIэлъыкIуагъ, ащ ыуж хэку къэгъэзэжьыри ыублагъ. Хэхэс адыгэхэр ячIыгужъ къэкIонхэ алъэкIы, ятарихъ, якультурэ, абзэ нахь зэрагъэшIэшIу, лъэпкъым икIэнэу хэкум щаухъумагъэр джы ежьхэми агъэлъапIэ къырахьакIы, мэкъэгъэIу фаш1ы. Ащ фэдэу зэпэчыжьэ хъугъэ адыгэхэмкIэ тызэрзэхахьэрэр, тызэIук1эн амал зэрэдгъотыгъэр, зы проектхэр зэдэдгъэцэкIэшъу зэрэхъугъэр анахьышIоу къыддэхъугъэхэм ащыщ. Ар тыукъо хъущтэп, политическэ лъапсэ зи1э Iофыгъохэм апэчыжьэ зытшIэу, тизэпхыныгъэ зэрэпытэщтым, тикультурэ, тыбзэ зэрэтыухъумэщтым тыдэлэжьэн фай.
Т1эшъу Светлан
