Dünyada demokrasinin yaygınlaşmasını destekleyen sivil toplum örgütü Freedom House (FH), ‘2018 İnternet Özgürlüğü Raporu’nu yayınladı. “Dijital otoriterliğin yükselişi” başlığını taşıyan FH raporunda “Dünya çapında internet, özgürlüğünü yitiriyor ve bunun etkisiyle de demokrasiler soluyor” denildi.
Rapora göre internet özgürlüğü 8 yıl üst üste geriledi. FH bunun nedenlerinden birisini internet üzerinden yayılan propaganda ile yanlış bilgilerin insanları ‘zehirlemesi’ olarak gösterdi.
Çin Modeli
Raporda birçok hükümetin ‘Çin Modeli’ olarak bilinen, insanların bilgilerinin internet üzerinden izinsiz olarak toplanması, izlenmesi ve içeriklerin sansürlenmesi yöntemini kullanmaya başladığı kaydedildi.
İnternetin artık demokrasiye zarar verebilecek ve bir diktatörlüğü sallayabilecek kadar güçlü olduğu belirtilen raporda buna örnek olarak Rusya’nın internet yoluyla ABD 2016 seçimlerine hile karıştırması iddialarını gösterdi. Bu güce başka bir negatif etki olarak da internet ve sosyal medyada oluşan bilgi kirliliğinin nefret ve bölünmüş toplumlarla sonuçlanabileceği belirtildi.
Dijital otoriterlik
FH, raporunun başlığına koyduğu “dijital otoriterlik” zihniyetini hükümetlerin teknoloji ile vatandaşlarını kontrol etme yöntemi olarak gördüğünü belirtti. Kimilerine göre bu zihniyetin ‘memleketi’ olarak bilinen Çin Halk Cumhuriyeti, yine internet özgürlüğünün en düşük olduğu ülke konumunda. Rapor Ortadoğuda bulunan Mısır ve İran gibi bazı ülkelerin de sosyal medyada yazanları tutuklayabilmek için yasa değiştirdiğini ve bu ülkelerde sosyal medya paylaşımlarından sebep tutuklu insanlar bulunduğunu hatırlattı.
Raporda otoriterliğe kaymakta olan birçok hükümetin, asparagas haberlerin sınırlanması adı altında internet özgürlüğünü kendilerince “yasal yoldan” kısıtladığını belirtildi. Çünkü bu yasalarla insanlar doğru ile yanlışı ayırma hakkını tamamıyla devlete vermiş oluyor. Rusya ve Mısır gibi birçok ülkenin bu yollarla bağımsız sesleri susturmaya çalıştığını söyledi. Raporda hükümetlerin bu yollarla muhalif gazetecileri “yalan haber” yazıyor iddiasıyla tutuklandığı yazıldı.
Rapora göre en özgür ülkeler; İzlanda, Estonya, Kanada, Almanya, Avustralya, ABD, Britanya, Güney Afrika ve Japonya. 65 ülke arasında internet özgürlüğü bakımından en kötü durumda olanlar ise; Çin, İran, Etiopya, Suriye, Küba, Vietnam ve Özbekistan oldu.
65 ülke arasında Türkiye 52. basamakta yer alırken Rusya 53. oldu.
Türkiye’de gazetecilik
FH Teknoloji ve Demokrasi Araştırma Direktörü Adrian Shahbaz, VOA’ya verdiği mülakatta “Türkiye’deki genel eğilim şu yönde: Daha az internet özgürlüğü, ifade özgürlüğüne yönelik daha fazla saldırı ve vatandaşların kişisel gizliliğinin göz ardı edilmesi” dedi. Shahbaz, “Türkiye’de gazeteci olmak nasıl bir şey?” sorusuna “Kolay değil. Türkiye en çok gazetecinin hapsedildiği ülke. Gazeteciler sırf bağımsız şekilde haber yaptıklarında yasadışı örgüt ya da terör gruplarına bağlı olmakla suçlanabiliyor” yanıtını verdi.
