ЮНЕСКО м 1999-рэ ильэсым шэкIогъум и 17-рэм ыгъэнэфагъ Мэзаим и 21-рэр Дунэе Ныдэльфыбзэхэм я Мафэу. Ащ ехъулIэу, ныдэльфыбзэм икIуачIэ, илъэпIагъэ уасээ фэзышIыхэрэ обшествыннэ организациехэм ащылажьэхэрэр тызэфэсыгъ.
Тыркуем ибайныгъэу ныдэльфыбзэхэр ыкIи бзэ зэфэшъхьафхэр нэбгырэ пэпэчъ зыкъуиубытэныр, адиргъэштэныр, тызэфэмыдэми зыпкъ-зыпчэгъоу тызэдэпсэуныр мамырныгъэм ипкъэу шъхьаI. Бзэхэм яфитныгъэхэм япэрыохъухэр щыгъэзыеныр демократием имыIэ мыхъущтхэм ащыщ. Мыщ ынаIэ тезгъэтын фае къэралыгъом, обшеством, цIыфхэм пшъэрыльхэр атефэх.
КIодыжьыным ищынагъо зышъхьащыт бзэхэр апэ итэу, Тыркуем ибзэ зэфэшъхьафхэр ухъумэгъэным фэшI Iофыгъо инхэр зезыхьау ащ афэгумэкIырэ цIыфхэм, обшествыннэ организациехэм, Къэралыгъом икултурэ ибайныгъэу, ихоныгъэу ахэр зэрэщытыр зэхишIыкIызэ IэпэIэгъу аритын фаеу тэльытэ.
Бзэхэм Яфитныгъэхэм Льыплъэн Ушэтын Декументация Хьытыум (БЯЛУДХЬ) хахьэхэрэм тиджэмакъэ зыфэдэр мары:
- Ныдэльфыбзэм изэгъэшIэн ыкIи ар къэралыгъом щыгъэзекIон фэшI, шхьафит гуфитэу юридически кIуачIэ яIэнэу къэралыгъо унашъохэр къыдэгъэкIын, унашъохэм пэрыохъу ямыIэу гъэIорышIэныр.
- КIодыжьыным ищынагъо къызшъхьащыт бзэхэм яухъумэн фэшI тубытагъэ лъэш зыхэль льэубэкъухэр дзыгъэн, мы Iофым адэлэжьэрэ обшествынно организацихэм къэралыгъом ящыкIагъэ IэпэIэгъур щэч хэмылъэу аригъэгъотыныр.
- Къэралыгъом щэзекIорэ бзэ зэфэшъхьафхэм афэгъахьыгъэу университет хэм ащылажьэрэ (кафедрэхэр, ушэтын иниститухэр…) нахьыбэу еджапIэхэм ащзэхэщэн, ахэм финанс ыкIи гуманитарнэу кIуачIэгъу афэхъун.
- ООН-м 1990-рэ илъэсым Iоныгъом и 2-м ыштагъэ унашъоу, 1995-рэ илъэсым чьэпыогъум и 2-м Тыркуер зыкIэтхагъэ КIэлэцIыкIухэм Яухъумэн фэгъахьыгъэ зэзэгъыныгъэм хэтэу ныдэльфыбзэм ехьылIагъэм Тыркуем гъунэ зыфишIыгъэ пунктищыр техыжьыгъэн.
Бзэхэм яфэгъэкIотэныгъэрэ цIыфхэм яфитныгъэхэмрэ зэгопчын умылъэкIынэу зэщыщых!
Ныдэльфыбзэхэм, Дунэе Ныдэльфыбзэхэм я МафэкIэ тышъуфэгушIо!
