Rusya’nın Kuzey Kafkasya cumhuriyetleri, geleneksel olarak ekonomik sıralamanın sonunda yer alır.
En yüksek işsizlik oranı nerede? İnguşetya. Bankada en az mevduatı olanlar kim? Çeçenya vatandaşları. Yatırımcılar için cazip olmayan bölgelerin ilki hangisi? Karaçay-Çerkes. Bu durumun nedenlerini müzakere eden uzmanlar, cumhuriyetlerin sübvansiyonlara bağımlı oluşuna dikkat çekiyorlar.
Sıralamada son 10
Rusya Federasyonu bölgelerinin 2020 yılı sosyo-ekonomik durumu değerlendirmesinde karamsar bir sıralama ortaya çıktı. Sıralamanın son 10’unda yer alan cumhuriyetlerin yarısı, ülkenin güneyinden: Kabardey-Balkar (77.), İnguşetya (79.), Kuzey Osetya (80.), Karaçay-Çerkes (81.), Kalmıkya (82.).
Dağıstan, Çeçenya ve Adigey daha iyi bir konuma sahip, ancak çok da iyi durumda değil: Dağıstan (49.), Çeçenya (63.) ve Adigey (67.)… Astrakhan bölgesi (53.) hariç diğer güney bölgeleri listenin daha üst kısımlarında…
Moralleri bozan sıralama
Adigey, Dağıstan, İnguşetya, Kabardey-Balkar, Kalmıkya, Karaçay-Çerkes, Kuzey Osetya ve Çeçenya, her zamanki gibi sıralamanın son 10 basamağının gediklileri oldu.
2020 yazının işsizlik oranına bakalım: Listenin sonunda 85.’liği yüzde 30.7 ile İnguşetya almış. 79. sırada yüzde 14.9 ile Karaçay-Çerkes, 80. sırada yüzde 15.4 ile Kabardey Balkar, 81. sırada yüzde 16.1 ile Dağıstan, 82. sırada yüzde 16.3 ile Kuzey Osetya, 83. sırada ise yüzde 21.7 ile Çeçenya yer alıyor. Adigey 67. ve Kalmıkya 75. sırada…
Ya da Mart 2021’de yayımlanan maaş sıralamasına göz atalım. Son 10 ülkenin içinde yer alanlar: 22,7 bin ruble ile Çeçenya, 23,7 bin ruble ile Kabardey-Balkar, 24,2 bin ruble ile Dağıstan, 24,6 bin ruble ile Karaçay-Çerkes ve 25,9 bin ruble ile Kalmıkya… Adigey ise 29,5 bin ruble ile 50. sırada…
Düşük gelirli emekliler sayısında yüzde 23,7 ile lider olan Kabardey-Balkar’ı yüzde 23 ile Çeçenya, yüzde 18.6 ile Dağıstan, yüzde 18,4 ile İnguşetya, yüzde 11,3 ile Karaçay-Çerkes, yüzde 10.6 ile Kuzey Osetya takip ediyor.
En zengin cumhurbaşkanı Kadirov
Tablonun bu haline rağmen en zengin cumhurbaşkanı Çeçenya’da. Resmi kayıtlara göre Kadirov, 2020’de 381.1 milyon ruble kazanmış. Bu meblağ, üst sıralardaki 10 yöneticinin toplam kazancı olan 378 milyon rubleyi geride bırakıyor. Kadirov, ülkesindeki işsizlik oranı için ‘aylaklar’ diyerek Çeçenya sakinlerini suçluyor.
Yolsuzluk ve haraç
Moskova Devlet Üniversitesi’nden Prof. Natalya Zubareviç, “Vergi mükellefi sayısı az, kayıt dışı ekonomi oranı yüksek. İşsizlik oranının yüksek olmasının sebebi ise yeni iş imkânlarının yaratılmaması. Gelirler hakkında hiçbir şey bilmiyoruz: Rusya Federal Devlet İstatistik Servisi’nin (ROSSTAT) bir ölçümü var ama kayıt dışı gelirler ne kadar bilmiyoruz. Kalkınma kaynakları yok, sübvansiyonlarla ayakta kalıyorlar” diyor.
Kuzey Kafkasya’da para kazanmak isteyen birçok insan bulunduğunu ama vergilendirmeden muaf olmak için kayıt dışı sektörde kalmayı daha kârlı bulduklarını belirten Zubareviç, “Gelir kaynağı yok, asıl mesele de bu. Çünkü ekonomileri gelişmemiş. Ülkedeki kurumsal iklim ile yolsuzluk ve haraç birleşerek Kuzey Kafkasya cumhuriyetlerinin gelişmesini engelliyor. Bu durumu düzeltmek şu anda mümkün değil, çünkü kurumsal engeller çok güçlü ve bütçe parasına meraklı insan sayısı çok fazla. Rusya’da bu istisnai ekonomik ve siyasi rejim devam ettiği sürece hiçbir şey değiştirilemez” diye ekliyor.
Resmi istatistiklere göre, 2021’in ilk çeyreğinde en fazla rüşvet davasının açıldığı yerler Krasnodar ve Stavropol bölgeleri oldu. 15. sıradaki Dağıstan’ı Çeçenya, Kuzey Osetya ve Kabardey-Balkar takip etti.
Accents adlı analiz merkezinin yöneticisi Anton Chablin, yaptığı değerlendirmede; cumhuriyetlerdeki sorunların nedenlerinin yolsuzluk, azalan nüfus ve düşük eğitim seviyesi olmadığını, aksine tüm bunların birer sonuç olduğunu belirtti. (kavkazr.com), (Kısaltılmıştır)
Çeviri: Serap Canbek
