Halkların Demokratik Partisi (HDP) Kocaeli Milletvekili Ömer Faruk Gergerlioğlu, “21 Mayıs 1864 Çerkes Soykırımı’nda Hayatını Kaybedenleri Anma ve Yas Günü İlan Edilmesi” hakkında 20 Mayıs’ta TBMM’ye kanun teklifi verdi. Meclis Başkanlığı’na verilen teklifte kanun teklifinin gerekçesi şöyle açıklandı:
“İnsanlık, varoluşundan bu zamana kadar pek çok trajediye tanıklık etmiştir. Kadim halklar binlerce yıldır gücü elinde bulunduran kişilerin, devletlerin, imparatorlukların baskıları zulümleri altında kalmışlardır. Bu büyük zulümlerden birisi de 1864 yılında Kafkas Halklarına yönelik yapılmıştır. 1864 Çerkes Soykırımı sürecinde 1 milyondan fazla insan katledilmiş, Çerkesya Karadeniz sahil şeridi boyunca; Anapa, Soğucak, Gelendjik, Tuapse ve Soçi’yi içine alacak şekilde Abhazya’ya kadar tamamen Çerkes nüfusu uzaklaştırılmış, kuzeyde Kuban Nehri’ni takip ederek doğuda Mozdok’a kadar olan bölgede ise çok az sayıda Çerkesin yaşamasına müsaade edilmişti.”
Aralık 1864’te sadece Trabzon’a sürülen Çerkes muhacir sayısının 100 bini geçtiğini, çoğunun üzerinde giyeceği bir parça elbisesi bile olmadığını, salgın hastalıklara yakalandıklarını vurgulayan Gergerlioğlu, Trabzon ve Samsun’a yaklaşık 350 bin Çerkes getirildiğini fakat sadece Trabzon’da hastalık, açlık ve sefalet yüzünden 40 bin kişinin öldüğünün kayıtlara geçtiğini belirtti. Gergerlioğlu kanun teklifinin gerekçesine devam etti:
“1864’ün ekim sonuna kadar sürülenlerden 40 bini Trabzon, 60 bini de Samsun’da olmak üzere 100 binden fazla Çerkes ölmüş, şehirlerin çevresi Çerkes mezarlıkları ile dolmuştu. Trabzon kıyılarına ayak basan muhacirlerin sayısı yaklaşık olarak 220 bini bulmuş ve bunlardan dul ve yetimler başta olmak üzere yaklaşık 10 bini açlık ve hastalıktan ölmektense köle olarak satılmak zorunda kalmıştı.”
“Bu yaşananları uluslararası hukukta tanımlayabilecek tek kelime vardır, o da ‘Soykırım’dır”
1 milyonun üzerindeki Çerkesin çıktığı ölüm yolunda 500 binin üzerinde kişinin hayatını kaybettiğini bildiren Gergerlioğlu, kanun teklifi gerekçesini açıklamaya şu sözlerle devam etti:
“Bu yaşananları uluslararası hukukta tanımlayabilecek tek kelime vardır, o da ‘Soykırım’dır. Ne yazık ki halen günümüzde yaşanan trajedinin adı ülkemizdeki başka olaylarda olduğu gibi siyasi gerekçelerle tam koyulamamıştır. Korkulması gereken soykırım kelimesi değil, bu gerçekle yüzleşmemiş ve ders çıkarmamış toplumların gelecekteki facialara da davetiye çıkarmış olmasıdır.
Çerkesler sadece 1864 yılında sürgünde katledilmemiştir. Türkiye’de yaşayan Çerkeslerin dilleri ve kültürleri de katledilmeye çalışılmıştır. Halen Türkiye’de de Çerkeslerin dil ve kültür mücadeleleri devam etmektedir. Biz siyasilere düşen, ülkemizde bütün halkların kimliklerini ve kültürlerini koruyarak toplumun barış içinde yaşamasını tesis edecek düzenlemeleri hayata geçirmektir. Bu sayede çocuklarımıza barış içinde, huzurlu yaşayacakları bir ülke bırakabiliriz. Bu büyük zulmün 158. senei devriyesinde Çerkes dostlarımın acısını yürekten paylaşıyorum. Torunlarının acılarını bir nebze olsun hafifletebilmek için de 21 Mayıs gününün ‘21 Mayıs 1864 Çerkes Soykırımında Hayatını Kaybedenleri Anma ve Yas Günü’ ilan edilmesi gerektiğini düşünüyorum.”
Kanun teklifi şu maddelerden oluşuyor:
MADDE 1- Her yılın 21 Mayıs günü ‘21 Mayıs 1864 Çerkes Soykırımında Hayatını Kaybedenleri Anma ve Yas Günü’dür. 21 Mayıs gününü içine alan hafta boyunca ilgili kurum, kuruluş ve sivil toplum örgütleri işbirliğiyle anmalar ve nefret söylemi, linç ve soykırım konusunda duyarlılığı artırmaya yönelik etkinlikler düzenlenir.
MADDE 2- Bu kanun, yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 3- Bu kanun hükümlerini cumhurbaşkanı yürütür.
