Merhaba…
Ekim ayı sayımızda akut apandisitten bahsetmek istedim. Acil ameliyat gerektiren durumlar arasında ilk sırada yer alan bu durum, apendiksin tıkanmasına bağlı enfekte olup şişmesi sonucu gelişir.
Apendiks, ince bağırsak ile kalın bağırsağın birleştikleri bölgede (çekum), kalın bağırsağın kör sonlandığı parmaksı bir uzantıdır. Genellikle 5-15 cm uzunluk ve 3-6 mm çapında, içi lenfoid doku ile dolu, bademcik benzeri fonksiyon gördüğü düşünülen bir organdır.
Kör bağırsak olarak da adlandırılan apendiksin, vücutta herhangi bir işlevi olmadığına inanılırdı. Ancak son zamanlarda sindirim ve bağışıklık sisteminde faydası olduğunu savunanlar bulunmakta.
Kör sonlanan bir yapı olduğu için herhangi bir bölgeden tıkandığında, tıkanıklığın gerisindeki bölümde biriken mukus iç basıncı artırır. Bu da, lenfatik ve venöz dolaşımın bozulmasına, bu bölgedeki bakterilerle iltihaplanmaya, yani apandisite yol açar. Zamanla da içi iltihapla dolan apendiks duvarı incelir ve patlar.
Peki, nedir tıkanmaya neden olanlar? Sindirilemeyen yemek artıkları, bazı meyvelerin çekirdekleri, yabancı cisimler ve fekalid dediğimiz taşlaşmış dışkı, nadiren apendiksin tümörü ve bazı parazitler…
Apandisit belirtileri
Genellikle en temel bulgulardan biri iştahsızlıktır. Buna karın ağrısı, kusma eşlik edebilir. Ağrı, başlangıçta göbek çevresindeyken bir süre sonra karnın sağ alt bölgesine yerleşir. Sürekli ve şiddeti giderek artan tarzdadır. Bu bölgeye baskı uygulandığında, öksürme-hapşırma halinde ağrının şiddeti artar.
İlerlemiş tabloda apendiks iltihap nedeniyle şişerek patlar (perfore apandisit) ve inflamasyon karın boşluğuna yayılır. Bu dönemde özellikle çocuklarda ateş görülebilir.
Küçük çocuklarda tanı koymak daha zordur. Keyifsiz, iştahsız olurlar. Karın ağrısından dolayı öne eğilerek yürürler veya bacaklarını karınlarına doğru büküp yatarlar. Zıplayınca ağrıları artabilir. İlerlemiş veya perfore apandisitte ağrı karnın her yerinde hissedilebilir.
Lütfen bu gibi belirtiler varlığında ağrı kesici almadan bir hastaneye başvurun, aldığınız ağrı kesici bize ipucu olacak belirtileri ve tabloyu maskeler.
Karna sıcak su torbası gibi uygulamalar yapmayın, karın içine iltihabın yayılmasına sebep olabilirsiniz.
Apandisit tanısı
Genellikle hastanın şikâyetleri ve muayene bulguları ipucu verir. Kan tahlilinde enfeksiyon varlığına dair bulgular ve radyolojik görüntüleme yöntemlerinin de yardımıyla tanı konur.
Görüntülemede ilk ve en sık tercih edilen yöntem ultrasonografidir (USG). Apandisit bulguları ve apendiksin gösterilmesi amaçlanır. Ancak bazen gaz varlığında, apendiksin doğuştan çekumun arkasında yerleştiği durumlarda apendiks USG ile görülemeyebilir. Bu durumda bilgisayarlı tomografi (BT) çekilebilir.
Şikâyetlerin başladığı ilk 24 saat içinde opere edilen olgularda genellikle perforasyon yoktur. Bu nedenle erken tanı önemlidir.
Tedavisi
Akut apandisitte sıklıkla iltihaplı doku, laparoskopik (kapalı ameliyat) veya açık cerrahi ile çıkarılır. Laparoskopik cerrahide hastanın karnına 3 veya 4 adet küçük kesik açılır ve buralardan karın boşluğuna ışık, kamera, gaz pompalayan tüp ve apendiksin çıkarılmasını sağlayacak cerrahi aletler iletilir. Bu işlemde karın boşluğu gazla şişirilerek operasyon sahası daha rahat çalışılacak hale getirilir. Genellikle kapalı cerrahide iyileşme açık cerrahiden daha hızlı gerçekleşir. Ameliyat sonrası ilk veya ikinci gün kişi hastaneden ayrılabilir. Karın boşluğuna pompalanan gaz nedeniyle operasyon sonrası bir hafta süren omuz ağrısı olabilir.
Apendiksin patlaması veya apendikste kitle varlığında, hastanın daha önce açık karın ameliyatı geçirmesi gibi durumlarda açık cerrahi tercih edilir. Açık ameliyatta, apendiks yerinde, yani sağ altta tek bir büyük kesik yapılarak karın boşluğuna ulaşılır. Çıkarılan apendiks dokusu patolojik incelemeye alınarak değerlendirilir.
Her iki yöntemle operasyon sonrası kabızlık gelişebilir, 1-2 gün ağrı olabilir. Bol sıvı ve lifli gıda tüketilip basit yürüyüşler yapılabilir, ağrı varlığında ağızdan ağrı kesici alınabilir. Ameliyat yerinin pansuman ve bakımı, iyileşme sürecinde son derece önemlidir.
Açık cerrahi veya apendiksin patlayıp karın boşluğuna yayıldığı durumlarda iyileşme süreci uzayabilir. Tam iyileşme genellikle ameliyattan birkaç hafta sonra gerçekleşir. Özellikle açık ameliyat sonrası en az 6-8 hafta yorucu hareketlerden kaçınmak gerekir.
Tamamen hastanın genel durumu ve kan tahlillerine dayanılarak olayın ilerlemediği ve tıkanıklığın tam olmadığı durumlarda cerrahi yapılmadan, oral alım kesilerek bağırsaklar dinlendirilip damardan (intravenöz IV) antibiyotik tedavisiyle enfeksiyonun çözülmesi veya ameliyatın ertelenmesi sağlanabilir. Özellikle çocuklarda ameliyat öncesi antibiyotik tedavisiyle takip sıklıkla ilk planda tercih edilmektedir (Lütfen buradaki bilgilerle doktorunuzun tedavi şekline müdahale etmeyin; zira her koşulda hastanın kendine spesifik durumları göz önüne alınarak tedavi belirlenir. Doktorunuz size en uygun yöntemi belirleyecektir).
Lütfen tedavisi özellikle erken tanı aldığında son derece kolay olan bu hastalığı hafife almayın. Tanının geciktiği durumlarda ölüme dahi neden olabileceğini unutmayın!
Vücudumuzda bulunan her yapının bir fonksiyonu olduğuna inananlardanım, apendiksinize veda etmeden sağlıklı yaşamanızı dilerim…
