Кавказ Хасэхэм я Федерацие КАФФЕД-м мыгъэ гъэмэфэ мазэхэм ныбжьыкlэхэр купэу Хэкум ыгъэкlонэу унашъо ыштагъ. Апэрэ дэкlыгъор Бэдзэогъум и 26-рэм щыублагъэу Шышъхьаlум и 5-м нэсэ Абхьаз Хэкум фагъахьыгъагъ. Ащ ыуж, Бэдзэогъум и 31-рэ Шышъхьаlуми 8-мрэ мафэхэм Къэбэртэе Шъолъырым, Шышъхьаlум и 8-16-м Адыгеим ыгъэкlуагъэх. Ныбжьыкlэхэр, Хэкум Шъолъырхэм зыщэlэхэм хасэхэм ыкlи нэмыкl lофышlэхэм ялlыкlохэм зэраlукlагъэхэм афэгъахьыгъэу купхэм язещакlохэм ыкlи ныбжьыкlэхэм гущыlэгъу тафэхъугъ. Адыгэ ыкlи Абхьаз Хэкум щыlагъэхэм къытфаlотагъэхэр тигъэзэт икъыдэкlыгъо къыхэтэуты. Къэбэртэе Хэкум щыlагъэхэм адэтшlыгъэ зэдэгущыlэгъур Шэкlогъум къыдэкlыщтым къихьащт. Шъукълъыплъ.
Хэкум ныбжьыкlэ зэфэсэу щыlагъэр
Шышъхьаlум и 8-16-рэ мафэхэм Хэкум апэрэ мэфи 6-м Мыекъуапэ км 35-рэ пэчыжьэу Хьакlэщэу Руфабгъо, аужырэ мэфитlум къалэу Мыекъуапэ, зэкlэмджи мэфи 8-и ныбжьыкlэ зэфэсым сырипашэу, гухахьо ин хэдгъуатэу тыщыlагъ.
Илъэс 18-21-рэ аныбжьхэу, хэгъэгу зэфшъхьафыхэм къарыкlыгъэ ныбжьыкlэ нэбгыри 100 ащ щызэlукlагъ. Сэ тыркуем икlыгъэ нэбгыриблым саригъозагъ.
Хьакlэщым адыгабзэкlэ зыщыгущыlэхэрэ, адыгэ шхыныгъохэр зыщаупщэрахьырэ, Адыгабзэкlэ орэдхэр къызщаlорэ пчыхьа зэхахьэхэр зыхэт програмэхэр афзэхащагъ. Ащ ныбжьыкlэхэм ялъэпкъшlэжь къэгъэущыгъэныр, нэlуасэ зэфэшlыгъэнхэр арыгъэ гухэлъ шъхьаlэу пхырыщыгъэр.
Хьакlэщым зэрэщыlэщтхэ пlалъэр зытэухым Мыекъуапэ Лъэпкъ Музеим ыкlи Еутых Асе и Музей къэткlуахьыгъ, Лъэпкъым ылъапсэ лlэшlэгъу чыжьэхэм къазэрэщежьэрэр, ащ тырыгушхонэу зэрэщытыр къыдгурыlуагъ.
Зэфэсым; ныбжьыкlэхэр зыщыщ Адыгэ лъэпкъым рыгушхон, лъэпкъшlэжь зэрахэлъын фаер, зыхэтхэ цlыф жъугъэхэм ар зэрадагощын фаер зэхашlыкlыгъэу сэгугъэ. Мыщ фэдэ зэфэсхэм хэгъэгу зэфэшъхьафхэм ащыпсэурэ ныбжьыкlэхэр зэпэблагъэ ешlых ыкlи ныбджэгъуныгъэ зэдагъотын алъэкlы.
Тыркуем икlыжьхи Хэкум кlожьыгъэхэм Мыекъуапэ къэлэ гупчэм ащзэlуахыгъэхэ шхапlэхэм уачlэсэу, илъэсыбэ хьугъэу Хэкум кlожьыгъэхэм уащыlокlэ ыкlи Тыркуем щыпсэоу ау къэкlохьакlо е зекlоу хэкум кlуагъэхэми мымакlэу уащрихьылlэщт. Тыркуем укlыгъэ зыхъукlэ ущыхымэщтэп. Ащ имызакъоу, Тыркуем икlыгъэу апшъэрэ еджапlэхэм ащеджэхэрэр зыплъэгъухэкlэ, тикуп хэт ныбжьыкlэхэм хэкум щеджэнхэу гу зэртырашlахьыгъэр нафэ.
Мы зэфэсым шlуагъэу къыхьыгъэр; Адыгагъэ адыгабзэ, Адыгэ културэ зыфэпlон фэдэхэу лъэпкъым ишхэпсхэр, хэхэс чlыгум хэушъхьафыкlыгъэу щызэрахьэхэми, ахэр Хэкум щыlэныгъэм зэрэщыщхэр умыгъэшlэгъон лъэкlырэп.
Шэуджэн Мыхьамэд Яшар Аслан
Кlэлэегъадж-Купым ипаш
Тыркуем тикlэу, КАФФЕД-м ишlуагъэкlэ Хэкум апэрэу тыкlонэу хъугъэ. Ащ щытлъэгъухэр, щызэхэтшlагъэхэр къэlотэжьыгъуай. Лъэшэу гуфэбагъэ хэлъэу къытпэгъокlыгъэх. Тэ тызэсагъэ щыlакlэм фэмыдэу ыкlи бзэр зэрэтымышlэрэм къыхэкlэу тlэкlу тыгумэкlыгъ ау, бысымхэм ягуфэбагъэ, къызэрэтпэгъокlыгъэхэм тигъэlэсагъ. Тикултурэ фэгъахьыгъэу кlэу зэзгъэшlагъэр бэдэд. Тилъэпкъ игушъхьалэжьыгъэ бай фэгъахьыгъэу къытфаlотагъэхэм нэрылъэгъу пкъыгъохэр ыкlи ахэр интерактивнэу къэгъэшъыпкъэжьыгъэ зэрэхъугъэр тэрыкlэ осэнчьагъ.
Къытфаlотагъэхэм язэкъуагъэп итlани тыгу къыдэзыщэягъэр зэlукlхэр зэрэтфашlыгъэр, орэдэу тызэдэlугъэхэр, къашъохэр ыкlи нэмыкlхэр; гъэшlэгъонэу тимафэхэр щытыгъэх. Ахэм зэкlэхэми къалэм идэхагъэ, ичlыопс икъэбзагъэ захэхъожьым псэкlэ фэщагъэу тыхъугъ.
Хьакlэщэу тызэрысыгъэм Руфабгъо Къушъхьар ыкlи псыхьор щытлъэгъущтыгъ. Хьакlэщым щызахащагъэ джэгу уджхэм ауж къалэу Мыекуъапэ тащагъ, мэфэзытlу ащ къыщыткlуахьыгъ. Ащ ишlуагъэкlэ къалэм ищыlэкlэ псэукlэ, икултурэ нэlуасэ тыфэхъунэу хъугъэ. Къалэм Адыгэ културэр зэрэщэзекlорэр къыдгурыlуагъ, музейхэм тачlэхьагъ. Зы дунаякlэ тищыlэныгъэ къыхэхьанэу, ушэтынхэр тшlынхэу амал къызэрититыгъэм фэшl КАФФЕД-м иунэшьошlыхэм тхьаегъэпсэух. Ныбжьыкlхэр мыщ фэдэ зэхэшlэ осэнчэм хэмынынхэу афэсэlо.
Отахь Сыла Четинкая
Къалэр къэткlухьынэу уахьтэр мэкlагъэ нахь мышlэми, ащ щыlэ ныбжьыкlэхэмрэ тэрырэ тизэдэгущыlэгъу илъэсыбэрэ тыщыпсэущтыгъэм фэдэу къытщигъэхъугъ. Бзэм ехьылlагъэу гумэкlыгъо тlэкlу тиlагъэми зыгорэущтэу тызэгурыlуагъ, гукlэ зэпэблагъэ тыхъугъ. Тыркуем икlыжьи хэкум кlожьыгъэхэм нэlуасэ тафэхъугъ, тигъусагъэх, гъуазэ къытфэхъугъэх, ащ лъэшэу тигъэгушхуагъ. Тэ къушъхьм хэт хьакlэщым бэкlаерэ тиуахьтэ щыкlуагъ, апэрэ мафэм щыублагъэу тлъэгъугъэхэм чlыопсым икъэбзагъэ, псыкъефххэм, чыг зэмылlоужугъэхэм, чэщ мэзагъом, жъуагъохэм ядэхагъэ таумэхьыгъ. Къалэм тызэкlом музеитlу тачlэхьагъ. Музейхэм ащытлъэгъугъэ дышъэ кlэн байныгъэм нэр пlапахы. Тилъэпкъ ихьишъэ нэрылъэгъоу тыхэтэу къэткlуахьыгъэм фэдагъ.
Жьудэ Сэтэнай Четин
Шъуимафэшlу… Слъэкъуацlэ Хьабат. Сэ апэрэу Хэкум сыкlуагъ ыкlи ащ кlощтхэм сазэрэхэфагъэр къызысаlом инэу сыгу зиутхыпкlыгъ ыкlи Анкара сыздэкlым сыхьат 40-м сыгу ар зэпыугъэп, гъогум щытлъэгъурэ чlыопсым идэхагъэ нахь хигъэхъуагъ. Тынэсыгъ, хьакlэщым зыщыдгъэпсэфыгъ, ткъошхэм нэlуасэ тафэхъугъ. Бзэр зэрэтымышlэрэм къыхэкlэу тlэкlу тыгумэкlыгъэми тызэгурыlуагъ, зэпэблагъэ тыхъугъ. Лъэшэу гуфабэу къытпэгъокlыгъэх, сыд фэдэрэ лъэныкъоми тигъозагъэх. Хэкум тызэрэщыlагъэм тыбзэ, тихабзэ, тикултурэ фэгъахьыгъэу бэ зэзгъэшlэнэу хъугъэ ыкlи мыхэм яхьылlагъэу сигупшысэхэм заушъоьбгъугъэу къысщэхъу. Шъыпкъэ гумэкlыгъо цlыкlухэми тарихьылlагъ. Ау ахэм тыгу адгъэцlыцlыгъэп. Мафэ къэсми зызэхахьэ дахэ зыщытиlагъэ хьакlэщым тихьакlэгъу пlалъэ зытэухым хьяркlэ тиныбджэгъухэм ятlожьи Мыекъуапэ тыкlуагъ. Ащ мэфитlоу тызэрэдэсыгъэм къэлэ урамхэм, музейхэм ащытлъэгъугъэ дэхагъэм тикултурэ, тихьишъэ тшlэнымкlэ бэмэ тахащагъ. Шъыпкъэр пlощтмэ, мэфитlур сыфикъугъэп. Тлъэгъугъэхэм шlуагъэбэ къытфахьыгъ, бэ зэхытагъэшlагъэр. Нэlуасэ тызфэхъугъэ ткъошхэм, чыжьэ тыщыl нахь мышlэми джыри тизэныбджэгъугъэ лъытэгъуакlуатэ. Хэкум тызэрэщыlагъэм сыбзэ ыкlи лъэпкъ къашъохэм нахь сапылъынэу пшъэрылъ зыфисигъэшlыгъ. Апэрэу сихэку сыкъзэрэщышъуагъэр сэрыкlэ гукъэкlыжь лъаг. Сыгугъэн мызэу мытlоу сыкlон сихэку, Кавказыр нахь сыгу щизэу къэскlуахьынэу. Мы зекlоныр сигупшысэхэм, сизэхашlэхэм гъогу агъэотынымкlэ къыздеlагъ. Мыщ фэдэ амал къытэзытыгъэ зэхэщакlохэр зэкlэхэри Тхьаегъэпсэух. Джыри тызэlукlэн Тхьамlом. Тызэрэлъэгъун!
Хьабат Джан Чипер
Адыгабзэм езгъэкIугъэр: МэфшIукъо Щенгюл
