Değerli okurlarımız,
Ahmet Cevat Benk’in hazırladığı bu araştırma dosyasında; Türkiye’de yaşayan Çerkeslerin yerleşimleri, tarihçeleri, nüfusları, ekonomileri, asimilasyon karşısındaki kayıpları gibi bilgiler paylaşılıyor.
Köyde yaşayan sülaleler başlığı, tek başına halen yaşamakta olan sülaleleri içermemektedir. Köyün kuruluşundan bu yana, tespit edilebilmiş olan bütün sülalelerdir. Yasal düzenlemeler sonucu bir kısım köyler mahalle yapılmıştır. Biz köy olarak ifade etmeye devam ettik.
Sizler de yaşadığınız bölgelerden ya da başka illerden bu konuyla ilgili arşiv bilgilerini ulaştırarak katkıda bulunabilirsiniz.
ahmetcevatbenk@gmail.com
Bandırma ilçesi / Yeniziraatlı Köyü
Bandırma ilçe merkezine 16 km mesafede, güneydoğu yönündedir. Nüfusu, Batı Adigey’in Kıyıboyu Şapsığ bölgesinden gelen Çerkeslerden oluşmaktadır. Nüfusu 70’li yıllarda 80 hane civarında iken bugünlerde 60 haneye düşmüştür. 60 hanelik nüfusun sadece 42 hanesi köyde sürekli ikamet etmekte, diğer 18 hane ise yarı zamanlı köyde yaşamaktadır.
Dil ve kültür
Yabancı evlilik oranı %30, anadilini bilme yaşı ise 50’dir. Düğünler Çerkes enstrümanlarıyla, Çerkes geleneklerine göre yapılır.
Köyde yaşayan sülaleler
Yeş’ütale, Demıcıku, Bjaşö, Bage, Ćıx (Ubıh), Kıtıj, Natko, Neğoy, Xuşt, Hamışıku, Hantıw, Hamdıko, Turkaw, Epezako, Şhaĺako, Laş.
Bandırma ilçesi / Emre Köy
Bandırma ilçe merkezine 24 km mesafede, güneydoğu yönündedir. Batı Adigey’in Şapsığ bölgesinden gelen Çerkeslerden oluşmaktadır. Hem Kurtuluş Savaşı’nda hem Osmanlı devletinde önemli roller oynamış Pşewı ailesinin de iskân edildiği yerdir.
Ethem, Tevfik ve Reşit Bey bu köy nüfusuna kayıtlıdırlar. Tevfik ve Reşit Bey’in mezarları bu köydedir. Köyün tamamı Çerkes olmakla birlikte gerek genel ekonomik göçler gerekse Çerkes Ethem’in bu köylü olması nedeniyle köyde sadece 6-7 hanelik bir nüfus kalmıştır. Kurtuluş Savaşı sırasında savaştan en çok etkilenen köylerdendir. Zira köy Anzavur tarafından basılmış, yaşamını yitirenler olmuştur. Ethem Bey olayından sonra da köyden yaşamını kaybedenler olmuştur. Köy kurulduğunda 15 hane civarındadır.
Dil ve kültür
Köyde 60 yaş altında anadilini bilen kalmamıştır. Yabancı evlilik oranı %50’lerdedir. Çerkes düğünü yapılmamaktadır.
Köyde yaşayan sülaleler
Şhaĺako, Pşewıko, Şeren.
Bandırma ilçesi / Akçapınar Köyü
Bandırma ilçe merkezine 13 km mesafede, güney yönündedir. Köyün kurucuları yörede “Manav” olarak anılan yerli halktır. 1864 sürgünü sırasında biri Şapsığ, diğeri Abzeh bölgesinden gelen iki aile iskân edilmiştir. Her iki ailenin çocukları da köyde yaşamamaktadırlar.
Köyde yaşamış sülaleler
Tsey, Şeren.
Bandırma ilçesi / Yenisığırcı Köyü
Bandırma ilçe merkezine 14 km mesafede, güney yönündedir. Doğu Adigey bölgesinden 1903 yılında gelen Çerkesler tarafından kurulmuştur. Kurulduğunda yaklaşık 130 hane, 600 nüfus iken bugünlerde köyde 100 hane kalmıştır. Kalan 100 hanede toplam 200 civarında nüfus yaşamaktadır. Bazı aileler hem Bandırma hem de köyde yarı zamanlı yaşamaktadırlar. 30 civarında hane çiftçilik yapmaktadır.
Köyün tamamı Çerkeslerden oluşmaktadır. Anadolu’ya en son gelen köylerden olması nedeniyle gelenekler devam etmektedir.
Dil ve kültür
Yabancı evlilik oranı %40’lara, anadilini bilme yaşı ise 50’li yaşlara çıkmıştır. 50 yaş altındaki bazı gençler ise konuşulanları anlayabilmektedir. Düğünler Çerkes enstrüman ve gelenekleriyle yapılmaktadır.
Köyde yaşayan sülaleler
Kumış, Yerecogo, Şhagumej, Abaze, Jilegoş, Gehu, Kajger, Xodz, Şıbzıko, Meş, Kuşha, Begiret, Şkebako, Habıra, Wetıkoey, Degu’ Guĺ, Alejoko, Thazeplıj, Haupşe, Zegorey, Kumuk, Goşoğko.
Bandırma ilçesi / Karaçalılık Köyü
Bandırma ilçe merkezine 34 km mesafede, güney yönündedir. Nüfusu, Batı Adigey’in Kıyıboyu Şapsığ bölgesinden gelen Çerkeslerden oluşmaktadır. 1864 savaşı sonrası İstanbul’a gelip bir süre iskânsız kalan, 1865 yılında şimdiki köye iskân edilen gruptur. İskân edilen nüfus 60 aile, 300 kişi iken, şu anda köyde sürekli oturan 3 hane vardır, yaz aylarında 25-30 hane olmaktadır. Gençlerin hemen hemen tamamı üniversite eğitimi aldığından köye geri dönmemektedir.
Dil ve kültür
Düğünler Çerkes usul ve esaslarıyla yapılır. En düşük anadilini bilme yaşı 50’dir. Yabancı evlilik oranı %10’dur.
Köyde yaşayan sülaleler
Dıwo, Baste, Açümıj, Aşıku’, Bjaşko, Yegum, Jane, Kıtıj, Ĺeśerıku’, Şhaĺako, Xuşt, Nıbe, Psıneğu, Thawko, Hıdzel, Çetaş’e, Yewme.
