Rusya Bilimler Akademisi Açıkladı

Rusya Bilimler Akademisi, Dünya Çerkes Birliği’nin talebi üzerine ‘Tek bir Çerkes üst ulusu’ olduğunu açıkladı. Akademi, “Natuhay, Abzah, Jane gibi yerel isimlerle anılanlar dahil, Şapsığ, Adığe, Çerkes, Kabardey ve Ubıhların etnik öz bilinç ve geleneksel kültür temelinin ortak olduğu’nun altını çizerek, sözü geçen tüm grupların tek bir Çerkes (Adığe) üst ulusunu oluşturduğunun kanıtıdır” dedi.

Rusya Bilimler Akademisi, Miklukho- Maklay N.N. Etnoloji ve Antropoloji Enstitüsü, Dünya Çerkes Birliği’nin yaptığı başvuruya, pek çok tartışmaya son verecek nitelikte bir yanıt verdi. Akademi, ‘Natuhay, Abzah, Jane gibi yerel isimlerle anılanlar dahil, Şapsığ, Adığe, Çerkes, Kabardey ve Ubıhların etnik öz bilinç ve geleneksel kültür temelinin ortak olduğu’nun altını çizerek, sözü geçen tüm grupların tek bir Çerkes (Adığe) üst ulusunu oluşturduğunu belirtti.

 Dünya Çerkes Birliği’nin, 2010 nüfus sayımında kullanılmak üzere kendilerini Çerkeslerin alt etnik gruplarından sayanların tümünün Çerkes=Adığe olarak yazılması için yaptığı başvuruya 25.05.2010 tarihinde cevap veren Rusya Bilimler Akademisi’nin gönderdiği yazının tam metni şöyle: 

"Bir etnik grup adı olarak Çerkes tanımı ve bu halkın Kuzey Kafkasya’da bulunan ülkesi olarak Çerkesya yer adı; Ermeni, Gürcü, Arap, Fars, Türk vd. tarih kaynaklarında ilk olarak 13. yy. da ortaya çıkarak kendisinden önceki etnik adlandırmaların (Kerketler, Zighler, Cighler, Kaşaglar, Kaslar, Kasoglar, Carkaslar vb.) yerini almıştır. Ethnikon yani etnik grup adı olarak Çerkes tanımı, Avrupa ve Rusya kaynaklarında 15-19 yy. arasında yaygın olarak kullanılagelmiştir.

Ne var ki yerli halk kendisine Adığe demekten hiçbir zaman vazgeçmemiştir. Bu arada farklı etnolojik grupları birbirinden ayıran yerel adlar da önem taşır: Natuhaylar, Abzahlar, Janeler, Kabardeyler vs. gibi. Buna karşın, kimi sosyal, kültürel, dilsel farklılıklar söz konusu olsa da, tarihsel-etnografik bakış açısıyla tüm bu grupların tek bir Çerkes (Adığe) halkını oluşturduğu söylenebilir.

19-20. yy. da yaşanan Kafkas savaşı, Çerkeslerin büyük bölümünün Osmanlı İmparatorluğu’na sürgün edilmesi, Çarlık hükümetinin, sonrasında da Sovyet iktidarının gerçekleştirdiği idari değişimler Rusya Federasyonu’nda farklı bölgelere ayrılmış dört Çerkes topluluğunun oluşmasına neden olmuştur ki bunlar Şapsığlar, Adığeler, Çerkesler ve Kabardeyler olmak üzere farklı etnografik isimlerle anılmışlardır.

Tarihsel açıdan yakın geçmiş olarak nitelenebilecek bir dönemde meydana gelen mekansal ayrılık, halkın hafızasında bu gruplar arasındaki genetik ve kültürel birlik bilincinin kaybolmasına neden olmuştur. Çağdaş araştırmalar Şapsığ, Adığe, Çerkes ve Kabardeylerde etnik öz bilinç ve geleneksel kültür temelinin ortak olduğunu ortaya koyar. Bu da adı geçen grupların tek bir Çerkes (Adığe) üst ulusunu oluşturduğunun kanıtıdır.

Ubıhlara gelirsek, 19. yy. ortalarına kadar Soçi ve Şahe nehirlerinin yukarılarında yaşamış olan bu halk topluca Osmanlı İmparatorluğu’na sürülmüştür. Elimizde kalan tarih belgelerine bakılacak olursa Ubıhlar kendilerine byoh (·,Ş˙) diyorlardı, fakat kaynaklar bu adın da söz konusu etnik grubun kullandığı bir ad olduğunu gösteriyor.

Ubıhların günümüzde yaşayan az sayıda temsilcileri yahut kendilerinin Ubıh olduğunu söyleyenler (ki böylelerine 2002 RF nüfus sayımında rastlanmıştır) ortak Çerkes öz bilincine sahip, Çerkes (Adığe) kültürel geleneklerini paylaşan, kendilerini çağdaş Çerkes (Adığe) halkının bir parçası olarak gören kişilerdir." (Cherkessia.net)

Çeviri: Çetao Günay (Meşfeş’ü)

Cherkessia.net notu: Hatırlatmak gerekirse, Rusya Bilimler Akademisi 2007 yılı 450.yıl kutlamaları öncesinde Adıgey Cumhuriyeti Kültür Bakanlığının yaptığı başvuruya verdiği cevapta da 450 yıl önce Çerkesler ve Ruslar arasında siyasi-askeri birlik anlaşmasının imzalandığını, herhangi bir gönüllü katılımdan bahsedilemeyeceğini ve Çerkesya’nın 1864 tarihinde tamamen zapt edilmesinden itibaren Rusya’ya katıldığını bildirmişti.

Tek bir Çerkes üst ulusu vardır INCLUDEPICTURE "http://www.cherkessia.net/images/spacer.gif" * MERGEFORMATINET