“Türkiye’nin Anadilleri Kurumu” oluşturmalı

Ali İhsan Aksamaz*

Geçtiğimiz ay, önce Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ve hem ardından da Milli Eğitim Bakanı Ömer Dinçer’in Lazcanın da aralarında bulunduğu anadillerimize ilişkin açıklamaları medyada yer aldı. Lazcanın da seçmeli dersler arasında yer alacağı duyuruldu.

Bütün bu açıklamaların hemen ardından da medyada bir tartışma başladı. Kimileri hükümetin anadillerimize yönelik “seçmeli ders” yaklaşımının yanlış olduğu söyledi; anadillerimizin “zorunlu ders” kapsamında olması gerektiğine vurgu yaptı. Kimileri de “Anadili Öğretimi/ Eğitimi” değil “Anadilde Öğretim/ Öğretim” yapılmasının daha doğru olacağına yönelik bir yaklaşım sergiledi. Ben bu konularda bir değerlendirme yapmak istemiyorum. Çünkü bu işlerin nasıl olacağına ilişkin somut bir açıklama ve bilgiye sahip değiliz.

Hükümet; Lazca gibi, Abazaca gibi, Çerkesce gibi, Gürcüce gibi anadillerimize sahip çıkmalıdır. Anadillerimizin geliştirilip kurumsallaştırılmasını ve yaygınlaştırılmasını desteklemelidir. Bu, devletin görevi ve sorumluluğudur. Bütün bunları söylemekte haklı sebeplerim var. Biz bu sınırlar içinde yalnızca vergi ödemiyoruz; yalnızca askerlik yapmıyoruz. Bizim dedelerimiz de emekler vererek, terlerini dökerek, kanlarını akıtarak bizlerin anadil haklarının bedelini çok önceden fazlasıyla ödediler. Çoğu doğru dürüst Türkçe bilmiyordu. Ancak onların çocukları, okullarda anadil dersleri okumak şöyle dursun, kendi anadillerini konuştukları baskı ve şiddetle karşılaştılar; travmalar yaşadılar. Kimlikleri yok sayıldı; anadilleri yok edilmeye çalışıldı.

Lazların Doğu Karadeniz Bölgesinde tarihsel olarak yerlisi oldukları ve yoğun olarak yaşadıkları yörelerdeki okullarda ve yine toplu olarak yaşadıkları ve “93 Muhaciri Köyleri “olarak bilinen Batı Marmara Bölgesinde, çeşitli yörelerdeki okullardaki öğrencilerin düzeylerine göre; Lazca anadil sınıfları oluşturulması, buralarda Lazca anadil okutulması , Lazca drama dersleri ve Lazca müzik dersleri verilmesi; TRT’nin haberler ve belgeseller dahil Lazca radyo ve televizyon yayınlar yapması; Kültür Bakanlığının Lazca masal kitapları, Lazca çizgi filmler ve Lazca şarkı kasetleri yayınlaması; Halk Eğitim Merkezlerinde de isteyenlere Lazca dil ve Lazca drama dersleri verilmesi ve Lazca şarkı koroları oluşturulması bir bütünlük içinde değerlendirilmelidir.

Bütün bunların hangi kurum/lar eliyle ve hangi “yetişmiş personel” ile gerçekleştirileceğine kafa yorulmalıdır. Bütün bunlar hangi maddi kaynak ile desteklenecek?! Bence bütün mesele bu! Bu meseleyi de ancak isterse devlet çözebilir. Öncelikle Kültür Bakanlığı ve Milli Eğitim Bakanlığı ile koordineli çalışacak bir “Türkiye’nin diğer Anadiller Kurumu” oluşturulmalı. Lazca gibi anadilleri burada temsil edilmeli. Her anadilinin bir çalışma komisyonu oluşturulmalı. Bu komisyon, o anadilleriyle ilgili çalışmaları olan kişi ve bu alanda çalışan dernek temsilcilerinden oluşmalı. Örneğin, oluşturulmasını önerdiğim “Türkiye’nin diğer Anadiller Kurumu”nun “Lazca Komisyonu” neler yapabilir?! Öncelikle yirmi yıldır Türkiye’de kullanılan ve genel kabul görmüş alfabe ile on bin kelimelik standart Türkçe-Lazca, Lazca-Türkçe bir sözlük hazırlayabilir. Lazca Masal kitaplarını baskıya hazır hale getirebilir. Okullardaki Lazca anadil dersleri için kitaplar hazırlayabilir. Lazca drama dersleri materyallerini hazırlayabilir. Lazca halk şarkıları kataloğu hazırlayabilir. Radyo ve televizyonda Lazca haber, belgesel vb. hazırlayacak ve sunacak personeli yetiştirebilir. Bütün bunların gerçekleştirilebilmesi en fazla üç ay alır. Biz Laz aydınları bu alanda yirmi yıldır çalışıyoruz. Bu görevleri üstlenebecek bilgi, deneyime ve ilişkilere sahibiz.

Hükümetin, özerk yapıdaki “Türkiye’nin diğer Anadiller Kurumu”nu oluşturması ve maddi destek sağlamasıyla anadillerimizin geleceğe kurumsal olarak taşınmasının önündeki engeller büyük kaldırılmış olacaktır. İsrail’deki iki Çerkes Köyünü hatırlayalım. İsrail, bu

sorunu çözebilmişse, Türkiye de çözebilir. Konu, ehil ellere teslim edilmeli.