Çerkes halklarının etkin olma gücü, ne yazık ki Suriye meselesinde bir kez daha ortaya çıktı. Uluslararası kamuoyunu harekete geçirmekten, ilişkili devletlerin gereğini yapmalarına kadar pek çok konuda şu ana dek sesini duyurabildiği söylenemeyen diaspora Çerkesleri için Suriye meselesi artık gerçek bir sınav niteliğindedir. Gerek Suriye’de kapana kısılmış Çerkesler, gerekse Suriye’den çıkabilmiş, ama yaşamı darmadağın olmuş Çerkeslerin çok boyutlu desteğe ve dayanışmaya ihtiyacı var
Suriye’de iki ateş arasında kalan Çerkesler için diaspora Çerkesleri, bir yandan diplomatik yollarla Rusya ve Türkiye devletlerini harekete geçirmeye çalışırken, diğer yandan da hem gerekli prosedürleri zorlamaya hem de maddi kaynak yaratmaya çalışıyor.
Ancak, Suriyeli Çerkesler için yapılması gerekenler oldukça uzun bir listeyi oluşturuyor.
Kabardey-Balkar Cumhuriyeti (KBC) Perit Derneği’nin açıklamasında oldukça çarpıcı biçimde ortaya konan bu listenin önemli ve öncelikli maddesi elbette ki Suriye’deki Çerkeslerin acilen ülkeden çıkışını sağlamak. Bunun ne kadar zahmetli bir iş olduğu, nasıl bir insan emeği ve maddi kaynak gerektirdiği ise Perit açıklamasından da anlaşılıyor:
“En önemli konu federal yasalar çerçevesinde ülkeye giriştir. Yani giriş davetiyesidir. Ülkeye giriş yapan soydaş için hiç zaman kaybetmeksizin giriş tescili, oturum izni başvuruları ve ikametgah işlemleri başlatılmaktadır. Bu işlemlerin her biri federal yasaların öngördüğü şekilde ve her bir soydaş için ayrı ayrı olmak üzere, zaman – emek eforuyla ve gönüllülük esasıyla yapılmaktadır. Bu işlemlerin dışında anavatana ulaşan soydaşların karşılanması, tahsis edilen mekanlara yerleştirilmeleri, tercümanlık, vb. gibi diğer tüm konularda da yardımcı olmaktayız. Üyemiz olsun olmasın, evinde bilgisayarı ile form dolduran, çeviri yapan, resmi işlemler için soydaşlarla birlikte dışarıda koşturan, yerleşim yerlerinde ev- arsa arayan, tüm duyarlı soydaşlarımızın katkılarıyla yardımcı olmak için varız.”
KBC Federal Göçmen Bürosu Pasaport Dairesi’nin tüm çalışanlarının işlemler için gereken tüm kolaylıkları gösterdiğini ve zaman konusunda oldukça hassas davrandığını da belirten Perit, Kaffed’in başlatttığı yardım kampanyasına teşekkür ederken de şu ifadeyi kullandı: “Diaspora çerkesleri olarak sizlerin de katkıda bulunduğunuz her liranın anlamı ve değeri bizler için çok büyüktür.”
Sıra bekliyorlar
Bugüne dek 1800 soydaşın dernekten davetiye talep ettiğini, bunlardan 1250’sinin talebinin karşılanabildiğini belirten Perit, diğerlerinin ise beklemekte olduğuna dikat çekiyor.
Bir davetiyenin hazır hale gelebilmesi için ise, önce talepte bulunanların pasaport kopyaları Arapçadan Rusçaya çevriliyor. Hazırlanan davetiye başvuru formları Göçmen Dairesi’nin bir aylık incelemesi sonrasında hazır oluyor. Ancak her bir davetiye için 500 Ruble, yani 15 Dolar ödenmesi gerektiği için halen 500 soydaş o cehennemde beklemek zorunda kalıyor.
Zamana karşı mücadelede bir başka trajik durum da; devatiyesi eline ulaştığı halde yol parası olmadığı için çıkış yapamayanların çaresizliği.
Anavatana dönebilme şansı yakalamış olanlar içinse, kira ve yemek giderlerinin karşılanması ve kalıcı mekanlara yerleştirilebilmeleri, çözülmesi gereken sorunlar olarak sırada duruyor.
Türkiye’deki ailenin tanıklığı
Yapılması gerekenler bu denli geniş çaplı bir organizasyon gerektirirken, Suriyeli Çerkeslerin ise büyük kısmı halen savaşın içinde, yaşama tutunmaya çalışıyor. Kimi kendi olanaklarıyla Suriye’den çıkmayı başarsa da, bir dizi sorun onları bekliyor.
Örneğin Suriye’den çıkmayı başararak İstanbul’a ulaşabilmiş bir Çerkes ailenin,İstanbul Kafkas Kültür Derneği (İKKD) binasında yapılan görüşmede anlattıkları, tablonun vehametini ilk elden ifade ediyor.
Güvenlik nedeniyle isimleri saklanan aile, elektronik mühendisi baba, eczacı anne ve iki çocuktan oluşuyor. Şam’da yaşayan aile, evini, işini, düzenini, birikimini, anılarını yani aslında tarihini bırakıp kaçmak zorunda kalmış. Lübnan üzerinden Türkiye’ye giriş yapan aile turist statüsünde gelebildiğinden üç aylık vizeye sahip.
Ailenin birinci tercihi İsveç’teki akrabalarının yanına gitmek, ancak İsveç Suriye vatandaşlarına vize vermese de olanaklar yine de zorlanıyor. İkinci tercihleri Türkiye ama bu kez de oturma izni alabilmeleri için babaya acilen iş bulunması gerekiyor. Görüldüğü gibi, Çerkes diasporası gerçekten ciddi bir dayanışma sınavında.
Suriye’den son bilgiler
Öte yandan aileden alınan son bilgilere göre Suriye’de durum kötü. Ürdün’e kapılar kapanmış ama Lübnan’a hala geçiş yapılabiliyor. Ancak, yollarda süren çatışmalar nedeniyle sınıra ulaşmanın çok zor olduğunu anlatıyorlar. Türkiye sınırına ulaşmak ise çok daha zor hale gelmiş çünkü o Türkiye sınırına yakın bölgelerde çatışmalar daha da yoğunlaşıyor.
Bir çoğunun günlerdir evlerinden bile çıkamadığını söylüyorlar. Özellikle Halep ve Şam’ın tam bir savaş hali içinde olduğunu belirtiyorlar.
Bazıları kentleri terk edip köylere gidiyormuş ama ailenin anlattıklarına göre, köyler hem yüksek nüfusu kaldırmakta zorluk çekiyor, hem de korunmasız olan köylerde katliamlar ağırlaşıyormuş.
Yanıt aranan sorular
İKKD bünyesinde yapılan görüşme sonrası, bundan sonra yapılabilecekler konusunda bir yol haritası belirlenmeye çalışılıyor. Hem bu aileye hem de gelebilecek başka sığınmacılara yardım olanakları, devletle sığınmacılar arasında diasporanın rolü, uluslararası bilgi ve paylaşım ağı oluşturulması zorunluluğu gibi konulara yanıt aranıyor.
