Kuzey Kafkasya sülale adları ve damgaları-VI

0
4118

Kafkasya genelinde Sülale adları yaygın olarak kullanılmaktadır. Gürcüler “Gvari”, Adıgeler “Lhepq”, Abazalar “Azhvala” , Çeçenler “Tayp”, Osetler “Mıggag”, Tawlular “Tukhum atı” olarak adlandırmaktadır. Dağıstan halkları çok ve çeşitli olduğundan ve elimizde yeterli veri bulunmadığından dolayı sülale adları ve terimleri hakkında maalesef bir bilgi paylaşamamaktayız.Ancak sülale adları Dağıstan’da diğer halklar gibi yaygın değildir. Bireyler, baba adı, köy adı ile anılmaktadırlar. İleride Dağıstan kültürü ile ilgili daha fazla paylaşımlarda bulunabilmeyi ümit ediyoruz.

Kafkas Halklarında, ki Kuzey Kafkasyalıları kastediyoruz, sülale adları birincil belirleyici ve aidiyetlik unsurudur. Bu nedenle özel öneme sahiptir. Bireylerin iyi ya da kötü tüm eylemleri, sülale adına eklenir. Sülalenin toplumsal hafızadaki yeri ve önemi bu şekilde belirlenir.

Xabze toplumu olan Adıgeler yakın komşu ve akrabaları gibi sülale adlarının oluşumu, verilişi ve kullanımı kurallara bağlıdır. Ailenin atasının davranış, yetenek, meslek gibi yetileri sülale adının verilişinde temeldir. Toplumsal saygınlığı ve toplum içindeki statüyü belirleyen soyadlarının oluşmasında kötülüğü görülenlerin kınanması ve toplumsal hafızada yer edinmesi amacı ön plandaydı. Fakat zamanla bu soyadları gerçek anlamlarını yitirmiştir: Deleko (delinin oğlu), Wanetığu (eyer hırsızı) vb.

Aşağıda çeşitli bilgilerle beraber sülale adlarının bir kısmını paylaşıyoruz.

Kabardey-Balkar, Bakhsaneyunok Köyü:

Arış, Abreg, Bıj,Bakuw, Ğuk’e,Cetawo, Dışek’,Yesenoko, Keytıko,Liy, Mamreş, Tokmak, Wozı, Tsağe, Şak v.d.

Kabardey-Balkar, Kışpek köyü

: Abazoko, Batır, Workwase, Ceterıve, Yehutenıc, Jurt, Karden, Kumuk, Kuşha, Nartıj, Huran, Şıbzıho v.d.

Kabardey-Balkar, Argudan köyü:

Abaze, Altud, Bjeduğ, Babıguey, Ğubj, Cedu,Yiwan, Mısroko, Sebenoko, L’up, Şocen, Host ( Oset kökenli Txoştæ ), Wurıs, Wurım, Hağundoko v.d.

Adıgey’deki bazı aileler:

Abıde, Adzın, Anzarıko, Afeş’ij, Barço, Açumız,Berzeg, Datkhujj, Yediç, Lhewusten, Bğane, Dzıbe, Cebatır, Gut’e, Ğuaye, Daur, Dole, Jane, Kuçmez, Kuane, Jajiy, K’ube, Mamış, Mırze, Mambet, P’apa, Rateko, St’aşu, Siyuh, Tume, Huade, Lhaşako, Tsey, Nehay, Çetaw, Şıj, Prenuk, Nehay, Janetl v.d.

Karaçay-Çerkes, Aliberdıko Köyü:

Aze, Şoğuj, Şak, Şora, Tokbey, Txağapseu, Wunej, Neney, Nehuş, Dışek’, Dzemıh, Yezawo v.d.

Karaçay-Çerkes, Bevıko Köyü:

Şencate, Şak’o, Wuneroko, Psewun, Mambet, Dzığo, Borenıko, Abıt’, Abdoko v.d.

Karaçay-Çerkes, Zeyıko Köyü:

Acır, Ajiy, Cetawo, Dığuj, Dumenış, Dışek’, Jembeç, Zewubıd, Karmoko, Ksal, P’ap’şu, Teterşawo, Hubiy, Şurdım v.d.

Karaçay-Çerkes, Gumlokıt (Abaza köyü):

Abreg, Acbak, Ajiy, Agırba, Ar, Aysan, Baykul, Bejan, Bıda, Cantemır, Yekzek, Cut,Kambi, Kardan, Klıç, Koko, Habat , Hatko v.d.

Ürdün’deki sülaleler

Amman: Abaze, Dağıstan, Karden, Mamiy, Txabısım, Tsey, Şıd, Çetaw, Wubıh, Nexune, Qesmağe, Texu, Kunaş, Debağo, Ğubj, Hamdehu v.d.

Muhacırhable: Gut’e, Daur, Carım, Dzıbe, Yehutl’e, Jane, K’ube, Mışeuk, Tığuj, Hadağatl’, Hapephı, Hat, Çetaw, Şaguj v.d.

Oset Sülale adları:

Tsæhoytæ, Tsıgkatæ, Çeloytæ, Çetoytæ, Şogentæ, Khabantæ, Khayirtæ, Kaytuktæ, Khantemıratæ, Khanuhtæ (Khanıkhuatæ) Khardantæ, Msostatæ, Tagaurtæ, Taymaztæ, Kubatæ, Wurımtæ, Wurıjmagtæ, Hadıkhatæ, Hænıkatæ, Txoştatæ, Sagkatæ, Sidakhtæ, Orsantæ, Osmæntæ, Persantæ, Plitæ (Nodar Pliev), Rubaytæ, Lektæ, Lototæ, Lazartæ, Mamşıratæ, Nawrujtæ, Nolaytæ, Katawtæ, Kalo(y)tæ, Kokoytæ, Yerıstawtæ, Yesenatæ, Jantitæ, Jugatæ, Zawurbektæ, Zawurtæ, Yinlatæ, Gagiatæ, Bejatæ, Yisakhtæ, Dawıratæ, Dıgur, Dzaraştæ, Acétæ, Hoşontæ, Hoşitæ, Budaytæ v.d.

Psuh Apsuwa sülale adları:

Ajiy, Kogo, Kodzba, Adzınba, Kotsba, Azimba, Kucba, Marşan, Tambiy, Ahba, Tlis, Fatiz, Yeşba, Jır, Tsıba, Zawrum (Prens sülalesi),Yaşba, Kélba, Asxatsa, Apso, Tahuşina, Hacibiy v.d.

Makedonya’daki Abaza sülaleleri:

Hunça, Hathua, Harazia, Wanaça, Tarba, Tania, Smır, Plia, Maan, Marşan, Lakoba, Ayüdzba, Akuarta, Akucba, Şamba, Çazmaa, Çastanaa, Ardzınba, Açuaa v.d.

Çeçen sülaleleri:

Açaluoy, Ari ovlakhuoy, Arsuoy, Bagaçuruoy, Bunuoy, Dlay, Qiezaluoy, Makajuoy, Çuobakkanaruoy, Hinduoy, Harqaluoy, Khoy, Khoy, Sirkhuoy, Sikkuoy, Sarbaluoy, Sandakhuoy, Saduoy, Nuy, Nkhçakieluoy. (Bu soyların tamamı, Çiebarluoy Tukhum’una aittir)

Karaçay-Malkar sülaleleri:

Zugul, Zanıko, Tümen, Toka, Janatay, Khelemet, İja, Halil, Goça, Geriy, Çekka, Çagar, Batır, Börüka, Afşok, Akkız v.d.

1860’lı yıllarda Çegem köyünde yaşayan sülaleler:

Kuliy, etez, Sarıbaş, appa, Makit, aka, Topbashan, Caraşuv, Ataku, Canatay, Ketençi, Tavçu, Musuka, Tepe, Akkız, Çıpçık, Mizi, Kantay. (Bulungu Tiyre’si mensupları)

1992 yılı Kıyıboyu Şapsığ- Bolşoy Kiçmay Şapsığ köyü sülaleleri:

Abreg, Açegu, Açumız, Bastı, Ğuaşe, Ketaw, Kobj, Konon, Nibe, L’if, Hağur, Hathı, Hokon, Hurme, Huşt, Şhalaho.

© Her hakkı mahfuzdur. İzinsiz tümü veya bir kısmı , alıntı dahilinde de kullanılamaz.

nart.jineps@gmail.com

CEVAP VER

Lütfen yorumunuzu giriniz!
Lütfen isminizi buraya giriniz