Kuzey Kafkas hakları tam olarak ne zaman İslam dini ile tanıştılar ve asıl inançları neydi? Malum şu ara Hıristiyan aleminde Noel kutlanıyor, yani Hz. İsa’nın doğum günü. Kuzey Kafkas hakları da İslamiyetten önce Noeli kutluyorlar mıydı? Bu soruyu cevaplamak için tarihin derinliklerine dalmak lazım. Kaynak eserlerde Kuzey Kafkasyalıların, daha doğrusu Abhazların 7. yy’da Bizans İmparatorluğunun etkisiyle Hristiyanlığı kabul ettikleri biliniyor. Hristiyanlıktan önce ise Paganizm denilen doğa tanrılarına ibadet ediyorlardı ve vaftiz olmalarından sonra da eski kültürlerini bırakmamışlardır. Aynı şekilde İslamiyet ile tanıştıklarında da aynı şekilde hareket etmişlerdir. Mesela Evliya Çelebi, Seyahatnamesi’nde Çerkeslerden bahsederken şöyle der: “Çerkesler hem Müslümanım derler, ama domuzu da kuyruğundan yerler.” Eski örf ve adetlerini asla bırakmayan Kuzey Kafkasyalılar Müslüman olmalarından sonra bile, daha açık bir İslamiyeti tercih etmişlerdir. Osmanlılar 16. ve 17. yy.da Çerkeslere ve Abhazlara din konusunda çok baskı uygulamalarına rağmen Kuzey Kafkasyalıları asla dize getirememişlerdir. Sonuçta Osmanlı Sultanı ve Rus Çarı da dinlerini Kuzey Kafkasya’yı ele geçirmek için kullanmışlardır. Bir taraftan Müslüman olan türk Padişahı ve diğer taraftan Hıristiyan Ortodoks olan Rus Çarı; Çerkesya ve Abhazya için amansız bir savaşa girmişlerdir. Peki Kuzey Kafkasyalılar hangi inanca göre yaşıyorlardı? Herşeyden önce örf ve adetleri çok önemliydi. Saygı Kuzey Kafkasyalıların temel kurallarıydı. Herşey saygı üzerine kuruluydu.
Kuzey Kafkasyalıların neye inandıklarını ve inançlarını nasıl yaşadıkları hakkında bilgi edinmek için, örnek olarak dedem Ahmet Açba’nın Hatıratından bir pasaj ekliyorum:
“Ecdadımız Müslümanlığı Osmanlı hakimiyeti altında kabul etmişlerdir. Lakin 19. yy’ın ilk yarısına dek Hıristiyanlığı red etmemişlerdir. Pek çok Abaza ve Çerkes aileleri Osmanlıya hicret etmelerinden sonra İslamiyeti yaşamaya başlamışlardır.”
Bugün dahi Kuzey Kafkasyalıların modern düşünce yapıları sayesinde kişisel gelişimleri mümkün olmuştur. Hürriyeti seven, baskı ve despotizme karşı olan Abhaz ve Çerkeslerin asla fanatik bir inancı kabul etmeyeceklerini düşünüyorum. Bütün insanlar yaşam tarzlarında ve inançlarında hürdür. Yazdığım gibi Kuzey Kafkasyalıların temel kuralları saygıdır. Hiçbir zaman örf ve adetlerimizi unutmayalım, biz saygı ve toleransı sembolize eden bir toplumuz.
