Adıgey Cumhuriyeti Adıge-Xase Başkanı ve Dünya Çerkes Birliği (DÇB) Başkan Yardımcısı Adam Bogus, DÇB üyeliğini askıya aldığını açıkladı. Uzmanlar, DÇB’deki bölünmenin alternatif kurumlar oluşmasına ve Rusya ile diaspora Çerkesleri arasındaki diyaloğun bitmesine neden olabileceğini belirtiyor.
DÇB’nin 23 Haziran’da gerçekleştirdiği toplantıya katılmayan Adam Bogus, Caucasian Knot haber ajansının muhabirine yaptığı açıklamada, “Toplantıya katılmadım, bildiğim kadarıyla yönetim kurulu üyelerinden Adam Hakoz ve Muhammed Çerkesov (Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti Adıge Xase Başkanı) da katılmadı” dedi.
Adıgey Cumhuriyeti, Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti, Kabardey-Balkar Cumhuriyeti, Moskova, St. Petersburg, Türkiye, Ürdün, Suriye ve ABD’deki Çerkes kurumlarının DÇB’de temsil edildiğini belirten Bogus, “Başkan yardımcısı ve başkanlar geleneksel olarak Rusya Federasyonu’ndaki üç cumhuriyetten seçilir. Diğer kurumlar, dörder üye ile yönetim kurulunda yer alır. DÇB, Çerkeslerin en yetkili uluslararası kurumudur. Ancak Soçi’deki olimpiyatların ardından DÇB’nin güvenilirliği önemli ölçüde sarsıldı” dedi.
Bogus’a göre, kurumun şu anki başkan Hauti Sohrokov’un seçimi sırasında fikir ayrılıkları yaşanmıştı. Sohrokov’un adaylığının Kabardey-Balkar eski cumhurbaşkanı Arsen Kanokov tarafından önerildiğini söyleyen Bogus, “Sohrokov’un önerilmesinin Moskova ve bölge yöneticilerinin onayıyla gerçekleştiği hiç kimse için bir sır değildi” ifadesini kullandı.
DÇB Başkanı’nın “affedilmez hatalar” yaptığını belirten Bogus, “Önce tüm Çerkes dünyasını heyecanlandıran Çerkes soykırımından bahsetti, sonrasında ise DÇB’den gizli olarak 50 diaspora Çerkesini olimpiyat arifesinde bir araya getirdi” dedi.
“Çerkes meselesi” temasının 2014 Soçi Olimpiyatları bağlamında etkin bir biçimde canlandığını belirtmek gerekir. DÇB, Soçi’deki Olimpiyat Oyunları’nın kültürel programında Çerkes unsurlarının yer alması gerektiğini ısrarla belirtmişti. Ayrıca, diaspora Çerkeslerinden oluşan bir heyet, 16 Ekim 2013’te Soçi’deki olimpik tesisleri ziyaret ederek hazırlıklar konusunda olumlu görüş bildirmişlerdi. Aynı gün, olimpiyatlarda Çerkes unsurlarının olimpiyatlarda geniş bir biçimde tanıtılacağına söz veren Rusya Başbakan Yardımcısı Dmitry Kozak ile görüşmüşlerdi.
7 Şubat 2014 tarihinde gerçekleşen olimpiyat açılış töreniyle ilgili yorum yapan Maykop Adıge Xase eski başkanlarından Arambiy Hapay, törende Çerkes unsurlarının yer almadığını belirtirken, DÇB temsilcilerinden Muhammed Hafitse Çerkeslerin başarıyla tanıtıldığını söylemişti.
Sohrokov’un faaliyetlerinin Türkiye’deki Çerkes kurumları tarafından tepki çektiğini söyleyen Bogus, “Türkiye’de 5-6 milyon civarında Çerkes var. Onların DÇB’den kopmasını göze alamayız, Türkiye diasporası olmadan DÇB’nin varlığını sürdüremez. Yıllarca diaspora Çerkeslerinin düşünce yapısını anlamaya çalıştık, birbirimizi dinlemeyi öğrenemediğimiz müddetçe sorunlarımızı çözemeyiz. Türkiye’deki Rusya büyükelçiliği önünde protesto gösterisi yaptılar. Diyalog içinde olmamızı çok önemli bulduğumuz Rusya yönetimi, diasporayı düşman olarak algıladı. Buna izin verilmemeli” dedi.
DÇB’den ve üyelerinden rahatsızlık duyan hem anavatanda hem diasporada birçok Çerkes aktivist olduğunu belirten Bogus, alternatif bir yapı kurulmasının tartışıldığını vurgulayarak şunları söyledi: “Rusya dışında kurulmasını istiyorlar çünkü Rusya’da kurum hep denetimde tutuluyor.
DÇB yapısını olduğu gibi korumak ama çalışmalarını eski şekline getirmeyi istiyoruz.” DÇB Başkanı Sohrokov’un görevinin 19 Eylül’de biteceğini hatırlatan Bogus; Sohrokov’un “federal ve bölgesel yöneticiler”in desteğiyle tekrar önerilmesi durumunda DÇB’nin otoritesinin sarsılacağını ve kurumun çökeceğini belirtti.
Krasnodar Adıge Xase Başkanı Asker Soht ise DÇB’nin kuruluşundan bu yana Çerkes dünyasının büyük değişimler yaşadığını ve yeni kurumlarla diyalog kurulması gerektiğini belirterek, “Krasnodar Adıge Xase son yıllarda DÇB’nin çalışmalarına katılmadı. Bunun nedeni, DÇB başkanının yönetim kurulu kararlarına uymaması ve ortak kararlara karşı çıkmasıdır” dedi.
Son toplantı öncesinde, DÇB üyesi olup olmamasına bakılmaksızın dünyadaki tüm Çerkes kurumlarının temsilcilerinin toplantıya katılması kararı alındığını söyleyen Soht, “Tüm Çerkes kurumlarıyla diyalog kurulması bir gereklilikti. Karar alındı ama DÇB başkanı bunun gerçekleştirilemeyeceğini söyledi” dedi.
Kongreye katılma konusunda çekinceleri olduğunu belirten Soht, “Gelişmeleri gözlemliyoruz. Eğer yine ‘komplocular kulübü’ sonucu doğacaksa kongreye katılmayacağız. Aydınlardan ve anavatan-diaspora Çerkeslerinden kopuk olanların tarafında yer almak istemiyoruz. Bu biçim, 21. yüzyıla yakışmıyor. Demokratik bir ülkede yaşıyoruz, kapımız tüm dostlara açık” dedi.
Soht, yeni bir yapının oluşturulmasıyla ilgili negatif etkenler bulunduğunu ifade etti: “Bir yanda DÇB’nin anlaşılmaz politikası, diğer yanda ise Ukrayna krizi nedeniyle gerilmiş uluslararası ilişkiler… Zaten öncesinde Suriye krizi de Rusya ile ABD arasında keskin çelişkilere neden olmuştu. Böylesine olumsuz ortamda ise Rusya ve diaspora Çerkeslerinin iletişimini önleyebilecek olan ve faaliyetlerinin kaynağına Rusya Federasyonu’nu eleştirmeyi koyan sözde Çerkes yapılanmaları oluştu.
Mesela yakın bir geçmişte, Türkiye’deki 60’ın üzerindeki Çerkes kurumunun karşıt görüşüne rağmen Latin tabanlı Çerkes dili alfabesi fikrini lanse eden bir yapılanma oluşturuldu. Herkes, girişimcilerin amacını Çerkes diasporasının tarihi anavatanlarına kültürel yabancılaştırılması olarak yorumladı.”
Halihazırdaki şartlar nedeniyle DÇB’ye alternatif bir kurum konusundaki endişelerini dile getiren Soht, Rusya Federasyonu’nu devamlı eleştirerek Rusya’yı diasporaya şeytan gibi gösteren ve Rusya’daki Çerkes toplumuyla diaspora Çerkeslerinin temas kurmasına karşı çıkan sözde Çerkes kurumlarının çoğalabileceğini vurguladı ve “DÇB bu krizi aşabilir çünkü halkımızın tüm kültürel, bilimsel ve düşünsel birikimi, anadilin muhafaza edildiği Rusya’da yoğunlaşmıştır. Çerkes diasporasını Rusya’daki Çerkeslerden uzaklaştırma çabaları umutsuz vakadır. Rusya ve diasporada çalışma yapmamızı engelleyenleri kınıyoruz çünkü DÇB’nin kuruluş biçimi ve faaliyetleri bunu temin etmek içindir” dedi.
Karadeniz Kıyı Boyu Şapsığ Bölgesi Yaşlılar Konseyi’nin eski başkanlarından Ruslan Guaş da DÇB’yi eleştirerek, “DÇB son dört yıldır Çerkeslerin çıkarına dair bir şey yürürlüğe koymadı. Var olan tüm derneklerden ayrıldım o nedenle sadece kişisel fikrimi söyleyebilirim. Bu kurum tüm Çerkes dünyası adına konuşmayı kendine hak gördü ve zarar verdi” dedi.
Aktivist İbrahim Yağan’a göre ise “DÇB’nin yeniden yapılanması” imkansız ve yeni bir yapılanma gerekli.
Adam Bogus’un DÇB üyeliği hakkındaki açıklamalarını değerlendiren DÇB Başkanı Hauti Sohrokov, DÇB içinde farklı fikirler olmasının normal olduğunu, herkesin düşüncelerinin dinlendiğini ve tüm kararların oy kullanımıyla alındığını belirtti. (kavkaz-uzel.ru)
Çeviri: Serap Canbek
