Çeviren: Dr. Jade Cemre Erciyes
Çağın insanı! Doğanın kendisine cömertçe zekâ, çekicilik ve karizma bahşetmiş olduğu, Rusya’nın emek kahramanı, klasik Çerkes edebiyatımızın seçkin şair ve yazarı Meşbaşe İshak için böyle diyebilirsiniz. 28 Mayıs 2023 tarihinde 92’nci doğum gününü kutlayan Meşbaşe İshak’ın hayatı, Adigey’imizin gelişimi ve devletinin oluşumu ile ilişkili bir dönemi temsil eder.
2022’de yüzüncü yılını kutlayan Adige kroniği incelendiğinde, her halkın tarihinde altın harflerle yazılmış isimler olduğu, her halkın efsane haline gelen kahramanları, ulusun gururu haline gelen kişilikleri olduğu sonucuna varıyorsunuz. Adigey Cumhuriyeti’nin şanlı oğullarından biri de Meşbaşe İshak’tır ve şunu tekrarlamaktan asla bıkmaz: “Ben toprak ananın etinden bir et, bir sabancı ve bir ekinciyim. Meşbaşe soyadı eski, halk kökenli, topraktan, günlük ekmekten geliyor, kelimenin tam anlamıyla ‘çok darı yetiştirmek’ anlamına geliyor.” [1]
Biyografisi Rusya ve Adigey yıllıklarına, ansiklopedilere, tezlere, bilimsel makalelere girmiş, internette yaygınlaştırılmış bir kişi hakkında yeni ne söylenebilir?
Bu çok yönlü kişiliğin tanıtıma ihtiyacı yok… Yine de edebi eserlerdeki yadsınamaz değerlerinden bahsetmek gerekiyor; eserleri ilham veriyor, kullandığı metaforlar olağanüstü güzellikleri, bütünlükleri ve ahenkleri ile keyif veriyor. Hazret Sovmen’e göre “eserlerinde bulunan derin vatanseverlik ve uluslararası içerik, yurttaşlık konumu ve Rusya halklarının yaratıcı güçlerine olan inanç, hümanist iyilik ve barış fikirlerinin doğrulanması, Meşbaşe İshak’ı ülkemizin birçok önde gelen yazarı ile aynı seviyeye getirdi.” [2]
Gizlenmeyecek bir memnuniyetle size öncelikle kendisinin 90’dan fazla, toplamda 4 milyondan fazla kopyası yayımlanmış kitabın yazarı olduğunu hatırlatmak isterim. İkinci olarak, eserleri birçok dünya diline çevrilmiştir. Üçüncü olarak, Adigey Cumhuriyeti marşının ve birçok halk şarkısının söz yazarıdır. Dördüncü olarak, “Kontes Ayşe” romanına dayanarak büyük ün kazanmış ve bu eserinden bir uzun metrajlı film yapılmıştır. Bu liste daha da uzatılabilir…
İshak Shumafovich, ana mesleki faaliyetlerinin yanı sıra her zaman ülkenin ve cumhuriyetin sosyopolitik yaşamının tam ortasında yer almıştır: Adigey Bölgesi ve Krasnodar Bölgesi Halk Temsilcileri Konseyleri, SSCB Halk Yardımcısı seçilmiş, SSCB Yüksek Sovyeti üyesi olarak görev almıştır.
2011’den beri uzun yıllar üyesi olduğum Adigey Cumhuriyeti Halk Meclisi’nin başkanlığını yaptım. Meşbaşe’nin bu alandaki çok yönlü faaliyetini ilk elden biliyorum.
Uzun yıllar edebi ve sosyal faaliyetler düzenleyerek halklar arasındaki dostluğun güçlendirilmesine büyük katkı sağlayan Meşbaşe, Adigey Cumhuriyeti’ne özel hizmetleri için Cumhuriyetimizin ana ödülü olan “Adigey’in Görkemi” madalyasıyla ödüllendirilmiştir.
2022 yılında Adigey Pedagoji Koleji’nde, Meşbaşe İshak için bir anıt açılmıştır. Açılışta Adigey Devlet Başkanı Kumpil Murat şunları vurgulamıştır: “Meşbaşe İshak’ın tüm hayatı, sorumlu çalışmanın ve seçilen amaca bağlılığın canlı bir örneğidir. Seçkin hemşerimiz haklı olarak sadece Çerkes halkı arasında değil, sınırlarının çok ötesinde de büyük saygı görmektedir. Cumhuriyete ve ülkeye yaptığı hizmetler birçok devlet ödülüyle anılır. Meşbaşe İshak’ın ülkemizin modern tarihinde Rusya Federasyonu Emek Kahramanı unvanını alan ilk Çerkes olmasından özellikle gurur duyuyoruz. Anıtın açılışı, çokuluslu Adigey’in ve tüm Rusya’nın eşsiz mirasının çoğalmasına yaptığı büyük katkılardan dolayı Meşbaşe İshak’a bir övgü ve takdirimizdir.” [3]
Yaşamı genç nesil için rol model olan çalışkanlık, kararlılık ve cömertliğin açık bir örneğidir. Kendisinin de dediği gibi, tüm hayatı anavatana özverili hizmete adanmıştır. 2020 yılında yapılan bir araştırmada, Adigey Cumhuriyeti’nin ünlü kişilikleri sorulduğunda cevaplayanların yüzde 78’i Meşbaşe İshak’ın adını anmıştır [4, с. 16]. Meşbaşe İshak, Kafkas geleneksel kültürünün değerler dünyasının taşıyıcılarından biridir.
Meşbaşe İshak’ın sırrı nedir diye sorarsanız, onun yenilikçi, yaratıcı ve eğitimci bir insan olduğunu güvenle söyleyebiliriz. Bilimle doğrudan ilgili bir kişi olarak, Adigey Uluslararası Bilimler Akademisi üyesi, Abhazya Bilimler Akademisi üyesi, Uluslararası Adige-Çerkes Derneği Yaşlılar Konseyi Başkanı; Adigey, Maykop Teknolojik ve Kabardey-Balkar devlet üniversiteleri fahri doktorudur, düzenlenen bilimsel ve uygulamalı konferansların genel kurullarında sürekli olarak söz alır. Genç neslin akıl hocası olarak, öğrencilerle sürekli buluşur. Meşbaşe İshak gibi insanlar asla sönmeyen yıldızlara aittir ve yıllar geçse de bütün hayatları boyunca yaptıkları gibi, ışığa giden yolu döşemeleri için çağrılırlar…
Yazımı Meşbaşe İshak’ın en sevdiğim şiirinde yazdığı sözlere ithafen tamamlayacağım ve yazarına kendi sözleriyle hitap edeceğim: “Tanrı size ağaçlar gibi dünyada yaşamayı ve ağaçlar gibi ölmeyi nasip etsin.”
Kaynakça
1. Klasik Çerkes Edebiyatı https://sovetskaya-adygeya.ru/2022/05/28/klassik-adygskoj-literatury-ishaku-mashbashu-92-goda/
- Sovmen, H. Olgunluk. Yetenek. Kendinden vermek. https://docs.yandex.ru/docs/view?url=ya-browser%3A%2F%2F4DT1uXEPRrJRXlUFoewruGXAxmoUe85Q9cyiAjAcQPw4jthGrFlp8xlZBZyY-FCHURFNnk_xn8NsIceKSWajGeg2auJGu6z4n99MeDbT3_1zX_8UTbDlXi4HljXxuSAfsVIq7nElGtFsAWASvd2sEg%3D%3D%3Fsign%3DL9aPZ0zHFMHaYV3uRKAq4ZxO-HmkxOoqhjyeCKie5Js%3D&name=ХАЗРЕТ%20СОВМЕН.docx&nosw=1
- Maykop, Rusya Emek Kahramanı Çerkes şair Meşbaşe İshak için bir anıt açtı. http://www.adygheya.ru/press-room/news/v-maykope-otkryli-memorialnuyu-dosku-adygskomu-poetu-geroyu-truda-rossii-iskhaku-mashbashu/
- Jade Z. A. Bölgesel boyutta kimlik siyaseti: Adigey Cumhuriyeti örneği // Toplum: Siyaset, ekonomi, hukuk, 2022, № 8, С. 13-18.
*Bu yazı 27.05.2023 tarihli Sovyetskaya Adigeya gazetesinde yayımlanmıştır.