«Гугъэ нэпцIхэр гъэIэсэгъэнхэр»

0
206

Бэдзэогъум и 14-м сыхьатыр 3-м КъокIыпIэм щыпсэурэ лъэпкъ­хэм яискусствэкIэ Къэралыгъо музеим и Темыр-Кавказ къутамэ ар щыкIощт. Къэгъэлъэгъоныр къызэIуахыщт Къэбэртэе-Бэлъкъарым исурэтышIхэу Якъубэрэ Сиярэрэ. Ащ хэхьащтых илъэс 40-м къыриубытэу сурэт зэмылIэужыгъоу ашIыгъэхэр.

Аккизэ Якъубэрэ Сиярэрэ ятворчествэ тихэгъэгуи, IэкIыбы­ми ащызэлъашIэ. Якъубэ Аккизэ (1942 — 1994 илъ.) апэрэ бэлъ­къар сурэтышI Iазэмэ ащыщ, КъБР-м изаслуженнэ сурэтышI ыкIи КъБР-м исскуствэм ылъэныкъокIэ и Къэралыгъо премие илауреат. СурэтышI бэлахьыр Къэбэртэе-Бэлъкъарым иижъырэ лъэпкъ культурэрэ джырэ дунаим къыхэхьагъэмрэ зэзыпхыгъэ сурэтышIхэм ащыщ. Ащ сурэтшIыным илъэныкъо зэфэшъхьафхэр IэкIэлъых КъБР-м игерб ышIыгъ, тхылъишъэм ехъумэ язэгъэпэшын дэлэжьагъ.

ИгъэшIэ гъогу чIыпIэшхо щаубыты къушъхьэхэм. Ахэм агъэсагъ пкъыгъом иинагъэрэ игъэпсыкIэрэ исурэтхэм къащигъэлъэгъошъунэу. Сыд фэдэ сурэт ышIыгъэми, илъэпкъ итхыпхъэ имэхьэнэ куу хелъхьэ.

Якъубэрэ Сиярэрэ зэготхэу, зыкIыныгъэ ахэлъэу илъэс щэ­кIым ехъурэ Iоф зэдашIагъ. Язакъоуи зэгъусэхэуи сурэтэу ашIыгъэхэр республикэм иискусствэ идышъэ фонд хэхьа­гъэх. Джащ фэдэу Якъубэрэ Сиярэрэ сурэтшIынымкIэ унэгъо лIэуж агъэпсыным ублапIэ фашIыгъ.

Сиярэ ишъхьэгъусэ дунаим зехыжьым, яхудожественнэ твор­чествэ хабзэу фашIыгъэр ежь лъигъэкIотагъ. ИIофшIагъэ­хэм илъэпкъхэу Дагъыстан Республикэмрэ Къэбэртэе-Бэлъкъарымрэ якультурэ ифэмэ-бжьымэ куу апхырыщыгъэу, IэубытыпIэ ышIыхэзэ къыригъэ­лъэгъукIыгъэх. Аккизэ Сиярэ исурэтхэр гъэшIэгъоных: зэм ошъопщэ хъопсагъом псынкIэу ущесы, зэм образ зэфэшъхьаф­хэм уахэткIухьэу уралъэсажьэ. ЗэкIуныгъэ, зыкIыныгъэ апхырыщыгъэу, ятеплъэкIи ашъохэмкIи къызэкIухэу, лъагъом игъунапкъэхэр гъунэнчъэу, дэхэныгъэм илъэой уфащэу сурэтхэр шIыгъэх.

Исабыигъом къыхэхыгъэ сюжетхэр, къызщыхъугъэ чIыпIэм ичIыопс идэхагъэ, Дагъыстан изы чылэ гупсэу, зэкIэупкIэгъэ цIыкIоу Верхний Чегем фэгъэ­хьыгъэх иIофшIагъэхэр. Бзылъфы­гъэм идэхагъэ къыри­гъэлъэ­гъу­кIы хъумэ, нэр пIэпихэу узыIэпещэ, мэфэкI къа­шъом ухэтым фэдэу урелъэса­жьэ. Щы­Iэныгъэм имэфэ къызэрыкIо къыхэ­хыгъэу, цIыфыр къэ­зыуцухьэрэ пкъы­гъо­хэм якъи­гъэ­лъэ­гъукIын, псэ­ушъхьэ­хэм, пцэжъыехэм ясурэт шIын цIыф жъугъэхэр нахь пэб­лагъэ ешIых. Ахэм къаушыхьаты цIыфыр дунаишхом изы Iахь цIыкIоу зэрэщытыр.

УсэкIо цIэрыIоу Кияс Меджидовым ыпхъоу Аккизэ Сиярэ (1943-рэ илъ.) художественнэ сэнэхьатымкIэ апшъэрэ гъэсэныгъэ зиIэ апэрэ дагъыстан бзылъфыгъ. 1965-рэ илъэсым къалэу Махачкала дэт Дагъыстан художественнэ училищыр къыухыгъ.1975-рэ илъэсым Аккизэр Урысыем исурэтышIхэм я Союз хэхьагъ. Ар урысые, IэкIыб сурэт къэгъэ­лъэгъонхэм ахэлэжьагъ, играфическэ сурэтхэр Польшэм, Болгарием, Германием (Баден-Баден) къащигъэлъэгъуагъ.

Исурэт шIыгъэхэр джащ фэдэу ащалъэгъугъэх къалэхэу Москва, Налщык, Пятигорскэ, Киев, Грознэм, Тбилиси, Махачкала, Мыекъуапэ.

Ар дунэе экспозициеу «Золотая палитра» зыфиIорэм ылъэныкъоу «Эксперимент в живописи» зыцIэм къыщыхагъэ­щыгъ, КъБР-м инароднэ сурэтышI, Дунэе академием иакадемик. Аккизэ Сиярэ сурэтышI IэпэIас, щыIэныгъэ гъогу гъэшIэ­гъон къэзыкIугъэ, ибзылъфыгъэ насып лъагэу, шIу ылъэгъурэ цIыфым шъыпкъэныгъэ фыриIэу, иIоф хьалэлэу фэлэжьэрэ цIыф. (Адыгэ макъ)

 

Сурэтхэр: КъокIыпIэм имузей

 

CEVAP VER

Lütfen yorumunuzu giriniz!
Lütfen isminizi buraya giriniz