Tsitsekun (Çerkes Soykırımı) 161. yıldönümünde anıldı

Kafkas Dernekleri Federasyonu (Samsun)

21 Mayıs 1864 Çerkes Soykırımı ve Sürgününün 161. yılı, Türkiye’nin dört bir yanından Çerkes derneklerinin katılımıyla Samsun’da gerçekleştirildi. Kafkas Dernekleri Federasyonu’nun (KAFFED) Samsun Çerkes Derneği ile birlikte düzenlediği anma programı kapsamında 24 Mayıs’ta Atakum ilçesi Çobanlı İskelesi’nde toplanan Çerkesler sahil boyunca yürüyerek Karadeniz’e çelenk bıraktı.

KAFFED Genel Sekreteri Ömer Atalar, yaptığı konuşmada, “Türkiye’de en fazla Çerkes köyünün olduğu, sürgünde ilk karaya çıkılan tarihi noktalardan birisi olan Samsun’da bu etkinliği düzenliyoruz” dedi. Rus Çarlığı ile Kafkas halkları arasında 300 yıl süren savaşta sivillerin katledildiğini ve onları anmak için bir araya geldiklerini aktaran Atalar, “1,5 milyon kişi sürüldü, bütün Kafkasya’da etnik temizlik uygulandı. Özellikle Karadeniz kıyısı tamamen boşaltıldı, oradaki halkların dili de yok oldu o kadar büyük bir katliama ve kıyma uğradıkları için. Hem savaşta hem de sürgünde 500 bin kişi yollarda ve çıktıkları kıyılarda hastalıklardan öldüler. Bu insanları anıyoruz ama aynı zamanda dilimize kimliğimize kültürümüze ilişkin taleplerimizi de kamuoyuna duyurmaya çalışıyoruz” ifadelerini kullandı.

Abhaz Dernekleri Federasyonu (Kocaeli)

Abhaz Dernekleri Federasyonu (ABHAZFED) 21 Mayıs’ta bu yıl da Kandıra Babalı Kültür Alanı’nda tören düzenledi.

Kocaeli Büyükşehir Belediyesi ve çeşitli sivil toplum kuruluşlarının katkılarıyla organize edilen anma programı, hayatını kaybeden sürgünzedelerin defnedildiği Karaağaç Mezarlığı’nda Kur’an-ı Kerim tilavetiyle başladı.

Babalı Sahili’ne yürüyen katılımcılar, Karadeniz’e çelenk bıraktı.. Günün ilerleyen saatlerinde ise meşalelerle yapılan yürüyüş sonrası sahilde geleneksel “Nart ateşi” yakıldı.

Törende konuşan ABHAZFED Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Elif Yar, Kafkas halklarının yaşadığı büyük trajedinin unutulmaması ve gelecek nesillere aktarılması gerektiğini vurguladı.

İstanbul Kafkas Kültür Derneği

İstanbul Kafkas Kültür Derneği, 21 Mayıs’ta Kartal’daki Soykırım ve Sürgün Anıtı’nın önünde anma programı düzenledi.

İstanbul Kuzey Kafkasya Sivil Toplum Kuruluşları Platformu

İstanbul’da faaliyet gösteren 20 Kafkas-Adige-Abhaz-Oset-Çeçen-Karaçay sivil toplum örgütünün oluşturduğu “İstanbul Kuzey Kafkasya Sivil Toplum Kuruluşları Platformu”nun düzenlediği anma etkinliği, 21 Mayıs’ta Şişhane Meydanı’nda gerçekleştirildi.

“Tarihi felaketin yıldönümünde, büyük sürgünü ve soykırımı unutmamak ve unutturmamak için bir araya geliyoruz” çağrısıyla yapılan anmada “Soykırım utancını örtecek toprak yoktur” pankartı açıldı.

İstanbul Kuzey Kafkasya Sivil Toplum Kuruluşları Platformu adına basın açıklamasını Nejan Nart Ünver okudu. “Gerçekler tüm açıklığıyla ortaya serilmeli ve Rusya yönetimi Kafkasya halklarından özür dileyip tarihi mağduriyetleri gidereceği açıklamasıyla sorumluluk üstlenmelidir” denen açıklamada “Bu talepler Rus düşmanlığı değildir. Hele ki geçmişin intikamını almaya çalışmak hiç değildir” vurgusu yapıldı.

Anma törenlerine katılanlar gözaltına alındı

21 Mayıs 1864 Çerkes Soykırımı ve Sürgünü’nün 161. yıldönümünde Adigey, Kabardey-Balkar, Karaçay-Çerkes ve Abhazya’da anma törenleri düzenlendi. Törenler sırasında oluşturulan yürüyüş kortejlerinden Kabardey-Balkar’da 8, Adigey’de ise 7 kişinin gözaltına alındığı bildirildi.

Diaspora ülkeleri

Denizli

Denizli Çerkes Derneği olarak bu yıl üçüncüsünü düzenlediğimiz “Çerkes Soykırımı ve Sürgünü Anma Yürüyüşü” şehrin en işlek caddesi olan Gazi Mustafa Kemal Bulvarı’ndan başlayarak Denizli Büyükşehir Belediyesi binası önünde son bulmuştur.

Belediye önünde okunan ağıtın ardından yapılan basın açıklamasıyla biten etkinliğe Denizli Büyükşehir Belediyesi Başkanı Bülent Nuri Çavuşoğlu, CHP İl Başkanı Ali Osman Horzum, Merkezefendi Belediyesi Başkan Yardımcısı Zeynep Elif Yağcı, Pamukkale Belediyesi Başkan Yardımcısı Gürhan Dereköy ve 200 – 250 soydaşımız katılım sağlamıştır.

Haber: Salih Altın

Kısa haberler

TV programı

Jineps yazarlarından Osman Güdü’nün Meltem TV’de hazırlayıp sunduğu “Kent ve Yaşam” programının 18 Mayıs’ta “161. Yılında Büyük Çerkes Sürgünü” başlığıyla gerçekleştirilen canlı yayının konukları KAFFED Yönetim Kurulu’ndan Ömer Çötok, KAFFED’in eski yönetim kurulu başkanlarından Cihan Candemir ve Jineps’in yayın kurulu üyesi Yaşar Güven idi.

https://www.dailymotion.com/video/x9jzh0a?fbclid=IwY2xjawKdiNdleHRuA2FlbQIxMQBicmlkETFHTG5LZTdvT3dTV0prMlk3AR4LA_V6HGAl8tmqnUzb5YF_OKkQ0aJ9kVdoKrrGd4qF2WcJUh_ZGeOg-Bfx5Pg_aem_eM1cRk2CbuFGWUVGuT47Ag

“Belleğin Sesi: 21 Mayıs”

Çerkeslerin hafıza mekânlarını odağa alarak soykırım, sürgün ve diaspora kavramlarını farklı perspektiflerde tartışan bağımsız belgesel “Belleğin Sesi: 21 Mayıs” Türkiye’de pek çok ilde gösterildi. Bu yıl 7 Mayıs’ta da Macaristan’ın başkenti Budapeşte’deki Eötvös Loránd Üniversitesi’nde gösterimi yapıldı. Etkinlikte ayrıca Çerkes dilinin sürdürülmesi ve yapay zekâ ile korunarak gelecek kuşaklara aktarılması amacıyla hayata geçirilen Common Voice projesini Dr. Emre Pshiguse anlattı. Etkinlikte Avusturya Çerkes Derneği Başkanı Yusuf Atik, “Avrupa’da Çerkes Olmak” temalı bir sunum yaptı.

“Belleğin Sesi: 21 Mayıs”ın Avusturya’daki gösterimi de 17 Mayıs’ta Viyana Ekonomi Üniversitesi’nde düzenlendi. Ayrıca etkinlik kapsamında gerçekleştirilen panele KafkasVakfı’ndan Miraç Albek Hızlıok çevrimiçi katıldı. Dr. Emre Pshiguse, Taya Moulla ve Yusuf Atik de panelin konuşmacılarıydı.

Beylikdüzü

Beylikdüzü’nde faaliyetlerini yürüten Çerkes Kültür Evi’nin 21 Mayıs’ta düzenlediği program kapsamında Beylikdüzü Çerkes Soykırım ve Sürgün Anıtı önünde “Nart ateşi” yakıldı. Etkinlikte, Korhan Doğan yönetimindeki Beylikdüzü Belediyesi Çoksesli Gençlik Korosu ağıtlar seslendirdi.

Canlı yayın

KAFFED ve Antalya Çerkes Derneği, Hajkasım Mehmet Eser moderatörlüğünde sürgün konulu ortak canlı yayın yaptı. 21 Mayıs’ta YouTube üzerinden gerçekleştirilen programa Koj Zaurbeç Kojev ve Janak Mehmet Rıza konuk oldu.

Panel ve söyleşiler

Sakarya Üniversitesi Kafkas Kültürü Müzik ve Halk Dansları Topluluğu (SAÜKAF), Sakarya Üniversitesi Turgut Özal Kültür ve Kongre Merkezi’nde “1864-Bir Halkın Koparılan Kökleri” başlıklı bir panel düzenledi. 20 Mayıs’ta gerçekleştirilen panelin konuşmacıları Prof. Dr. Fethi Güngör ile Mehdi Nüzhet Çetinbaş idi.

Dumlupınar Üniversitesi ve Kiçir Adige Derneği’nin 21 Mayıs’ta ortaklaşa düzenlediği panelin konukları Dr. Ufuk Çevik ve Prof.Dr. Vecihi Sefa Fuat Hekimoğlu oldu.

21 Mayıs’ta Adana Çerkes Kültür Derneği’nde Yalçın Karadaş’ın konuşmacı olduğubir söyleşi gerçekleştirildi.

Prof. Dr. Fethi Güngör, Prof. Dr. Önder Duman ile Doç. Dr. Mustafa Canbek, Amasya Çerkes Kültür Derneği’nin 21 Mayıs’ta düzenlediği panelin konuğu oldu. “21 Mayıs 1864 Çerkes Soykırımı ve Sürgünü” başlıklı panelin moderatörlüğünü Dr. Yusuf Bahadır Keskin yaptı.

İstanbul Kafkas Kültür Derneği’nin 21 Mayıs nedeniyle düzenlediği panele konuşmacı olarak katılan Prof. Dr. Cahit Aslan, Dr. Emir Fatih Akbulat ve Prof. Dr. Ümit Dinçer, soykırım ve sürgünü farklı yönleriyle ele aldı. Soykırım ile sürgünün neden olduğu travma ve bundan çıkış yollarının ve o dönemde yaşananların Avrupa, özellikle de İngiliz kamuoyunda nasıl ele alındığı üzerine bilgi aktarıldı.

26 Mayıs’ta İKKD’de gerçekleştirilen panel öncesinde Kafkas Vakfı ve Nart Stüdyo’nun ortak yapımı “1864 Büyük Sürgün ve Soykırım Belgeseli”nin gösterimi yapıldı.

Samsun’da 24 Mayıs’ta düzenlenen anma etkinlikleri programında yer alan “Sürgün Günlerinde Çerkesler ve Samsun” başlıklı panelde Prof. Dr. Önder Duman konuşmacı oldu.

Resim ve afiş yarışması

Kafkas Dernekleri Federasyonu (KAFFED) “21 Mayıs 1864 Çerkes Soykırımı ve Sürgünü”nün 161. yıldönümü kapsamında iki yarışma düzenlemişti.

4-12 ve 13-18 yaş kategorisindeki resim yarışması “Kaf Dağı-Hayallerimin Ülkesi” başlığını taşıyordu. Yarışmada şu isimler dereceye girdi:

4-12 Yaş: 1. İnci Sare Ekiz, 2. Zeynep Sarak, 3. Elbruz Hatık

13-18 Yaş: 1. Kenan Ay, 2. Yaren Koçer, 3. Muhammed Metkan Mor

“21 Mayıs Çerkes Soykırımı ve Sürgünü” başlıklı uluslararası afiş yarışmasının kazananları da şu isimler oldu:

1. Cehar Şamil Pişkin, 2. Emre Canberk Tok, 3. Muhammet Emin Demiral

Sergiler

Sakarya Kafkas Kültür Derneği ve Adana Çerkes Derneği sürgün temalı karma resim sergileri düzenledi. Sakarya’daki sergi 12 Mayıs’ta, Adana’daki sergi 21 Mayıs’ta açıldı.

Zeki Beştepe Beşto’nun “Etnografik Hissedişler II” başlıklı esim, heykel ve tasarım sergisinin açılışı ise 24 Mayıs’ta Samsun Büyükşehir Belediyesi Sanat Merkezi’nde yapıldı.