Arıkbaşı Köyü

0
1141

İlk yerleşim döneminde köyün adı ‘‘Osmaniye’’ iken daha sonra köyün yakınından geçen Künk deresinden esinlenerek ARIKBAŞI ismi konulmuştur. Köy yaklaşık 400 haneden oluşmakta ve şu an 1000 civarında nüfusa sahiptir.

Arıkbaşı, İzmir il sınırları içersinde Bayındır ilçesine 16 km, Torbalı ilçesine 17 km. ve İzmir’e 62 km. uzaklıkta şirin bir Çerkes köyüdür. Köy halkı 1864 Osmanlı-Rus savaşı döneminde Ruslar tarafından sürgün edilen Çerkesler’den kurulmuştur. Anavatanlarından sürülen Çerkesler ilk önce Rumeli’ye daha sonra Marmaris’e gelmişlerdir. Bu bölgenin kurak olması nedeniyle yer arayışlarını sürdürerek İzmir’in Bayındır ilçesine bağlı şu anki Arkbaşı köyünün bulunduğu yerde kalmaya karar vermişlerdir. Osmanlının tüm asimilasyon politikasına rağmen varlıklarını diğer bölğelere yayılmış Çerkesler’e oranla daha fazla koruyan köyün nüfusunun tamamı Çerkesler’in Şapsığ boyuna aittir.

Köyümüz batıda Havuzbaşı ve Taşkesik köyleri, güneyinde Çırpı beldesi, doğusunda Çiftçigediği köyü, kuzeyinde Boz Dağların etekleri ile sınırlıdır. Ödemiş ve Tire’yi İzmir’e bağlayan demiryolu ve Bayındır’ı İzmir’e bağlayan karayolu köyümüz içerisinden geçmektedir. Köy mikro-fiziki yerleşim alanı olarak toplu köy tipi özelliğini taşımaktadır.
Köyümüzün tamamına yakın kısmı tarımla uğraşmaktadır. Genellikle pamuk, zeytin, buğday, patates, karpuz, kornişon salatalık ekimi yapmaktadır. Meyvecilik olarak narenciye ve üzüm bağları geniş bir yer tutar. Ayrıca hayvancılık ve arıcılık köy halkının geçim kaynaklarındandır. Küçük Menderes Ovasındaki müstahsilin her türlü ihtiyacını karşılıyan Tariş’in Üzüm ve Pamuk Tarım Satış Kooperatifi köyümüz içerisindedir. Her yıl Temmuz ayında kurulan Karpuz Panayırı köy bütçesinin en büyük gelir kaynağıdır.

Köye kuşbakışı bakıldığında düz alanda çok yapılaşma görülmektedir. Evlerin bahçeleri çiçeklerle bezenmiş bakımlı ve temiz olmaları çevre köyler arasında dikkat çekmektedir. Köye ilk yerleşenlere ait Çerkes evlerinin tümünde yapı unsuru olarak iskelet kısmında ahşap yapı malzemesi kullanılmıştır. Evlerin iç ve dış yüzü toprak sıva ve kireç ile boyalıdır. Günümüzde yapılan yeni evlerde, eski yapı unsurlarının yerini betonerme yapı almıştır.
Köyümüz eğitim ve öğretimde iyi bir düzeye gelmiştir. Genç kuşağın %90’ı lise mezunu olup, üniversitelerde okuyanların sayısı gün geçtikçe artmaktadır.

Köyde Çerkes geleneklerinin en katı olduğu konu evlenmeler esnasında yakın akraba ile yapılan evliliğe karşıdır, yakın akraba dışında aynı sülaleden kız alıp vermek Adige Xabze’ye tamamen terstir. Günümüzde yavaş yavaş Çerkes olmayan kişilerle yapılan dış evlilik sayısı da artmaya başlamıştır. Bunun en önemli nedeni asimilasyona uğramaya başlamış olmamızdır. Köyde görebileceğimiz en belirgin özellik taşıyan davranış biçimi yaşlılara ve büyüklere saygılı davranılması ve karşılaşıldığında ayağa kalkılmasıdır.

Köy halkı dil olarak Adıgece’nin Şapsığ lehçesini kullanmakta, şu anda köyde 30 yaş grubu ve üstü tarafından Adigece konuşulmaktadır .Fakat ne acı ki asimilasyondan nasibini alan gençlerimiz anadillerini konuşmakta da zorlanmaktadır.

Köyümüzde yapılan düğünler klasik Çerkes Düğünü niteliğini taşımaktadır. Çerkes örf ve adetlerinin ortaya konulduğu çevre köylerden ve İzmir Kafkas Dernegi’nden gelen misafirler ile coşkulu Adige Müziği eşliğinde, kaşenler arasında yapılan espirili kurlar ve Adige Woredler söylenerek gece boyunca devam etmektedir.

Köyümüze çevre Çerkes köylerinden İlkkurşun (Hacielez) ve Ertuğrul (Çense) köyleri ile ilişkilerimiz düğün ve ölümlerde yoğun ve süreklidir.

Köyümüzde şu anda var olan belli başlı Adige sülaleleri şunlardır; Lıhujiko, Natho, Kobli, Jane, Luij, Şalaho, Şouş, Nibe, Piherşarko, Lepsuko, Nepsov, Çeremit, Hupaşej, Bağe, Duvo, Besni, Kofi, Halako, Bijaş’o, Vottah, Time, Yenuh, Bastı, Mafeud, Turkov, Yemzıg, Patuvaş, Açımıj, Ude, Tihavşe, Tihavko, Taymez, Tiğuj aileleri yaşamaktadır.

Kaynak: arikbasi.netHYPERLINK “http://arikbasi.net”

Sayı : 2008 01