“Ne kadar geriye bakarsan o kadar ileriyi görürsün”
Köyümüz Balıkesir ilinin güneydoğusunda, Balıkesir’e 18 km uzaklıkta kurulmuştur. Köyün güneyi dağlıktır, kuzeyi ise Balıkesir Ovası’nın devamıdır. Komşu köyler güneyde Bahçeşme, kuzeyde Paşaköy ve Çiçekpınar (Nergiz), batıda İnkaya, doğuda ise Çiftlik Köyleri olup köyümüzün rakımı 185’tir.
Rivayete göre köyümüzün kurucusu olan atalarımız Doğu Karadeniz ve Ubil Nehri dolaylarında bu günkü Kuzey Kafkasya’da yaşarmış. Önce Balkanlar’a daha sonra da Anadolu’ya göç etmişlerdir. Anadolu’da bir müddet göçebe olarak yaşamış, göçebeliği benimseyen atalarımız yollarına devam ederken parçalanmalara maruz kalmışlardır. Birkaç kafile günümüzdeki adıyla Gönen’in Taştepe Köyü, Çandır Köyü, Ovaköy, Paşaköy ve Babaköy’e yerleşmişlerdir. Geri kalanlar yola devam edip köyümüzün bugünkü yerine gelmişler ve köyün su durumunu beğendiklerinden dolayı buraya yerleşmişlerdir. Bunu duyan ve kafileden ayrılan diğerleri de katılımıyla köy 1876 tarihinde 120 hane olarak kurulmuştur. O tarihlerde İzmir-Balıkesir kervan yolu köyümüzün yakınından geçiyordu.
Böylece köye gelen ilk misafirler bir kervan grubu olmuştur. Atalarımızın misafirperverliğine hayran kalan kervan reisi köyümüzün ismini sormuş ve daha köyün isminin verilmediğini öğrenince de UĞURHANE ismini yakıştırmış. Köy halkı da bunu köyün ismi olarak benimsemiş. Bu isim zamanla telaffuz değişikliğine uğrayarak ORHANİYE olmuş. Bir rivayete göre kafile soyundan gelip daha evvelden İstanbul’un Orhaniye kışlasında askerliğini yapan ve köye yerleşen, kuruculardan olan zatlar askerlik hatırası olsun diye köyümüze bu ismi vermişlerdir. Günümüzdeki ismi ise İçişleri Bakanlığı’nın emri ile ORHANLI olarak değiştirilmiştir. 7 Mart 1992 tarihli Bakanlar Kurulu kararnamesi ile Bigadiç ilçesinden ayrılıp Balıkesir Merkez ilçesine bağlanmıştır.
Köyümüz 1965 yılı sayımlarına göre 80 hane olup 513 nüfusa sahipti. Bu nüfusun 255’i kadın, 258’i erkek idi. Şu an ise köyün 40-50 hanesi iş, memuriyet, okul vb. sebeplerden dolayı farklı il ve ilçelere yerleşmiş ise de kütükleri halen köyümüzdedir Gençlerin çalışmak ve okumak için köyden ayrılması nüfusu, özellikle de genç nüfusu azaltmıştır. Ancak bayram, cenaze, düğün vb. gibi nedenlerle dışarıda yaşayanların da gelmesi ile köyün nüfusu ortaya çıkmaktadır.
Köyümüzün okuma-yazma oranı %100’e yakındır. Balıkesir ilinin ilk Maarif Okulu köyümüzde açılmıştır. Okul 1930 yılında eğitime başlamıştır. Okulun ilk öğretmenliğine köyümüz halkından Ali Efendi (Ali Bilman) tayin edilmiştir. Bu zat daha evvel Abdülhamit Devri’nde saray muallimliği görevinde uzun müddet çalışmıştır. Köyümüzün okuma ve yazmaya karşı olan sevgisini bugün çeşitli mesleklerle uğraşan insanları ile kanıtlamıştır. Köyümüzden çıkan 200’ün üzerinde meslek sahibi insan vardır. Köy halkı Çerkes(Adige) olup Şapsığ kabilesindendir. Günümüzde köyde Çüşha, Met, Turkav, Açimuj, Besti, Natxo, Neguç, Deguf, Hamtej, Hagur, Sovsi, Guser sülaleleri yaşamaktadır. Aynı kabileden olan köy halkı birbirileri ile yakın akrabadır. Köyün içerisinde yaşanabilecek sorunlar el birliği ve büyük bir hoşgörü ile çözümlenmektedir.
Köyümüzde evlenmeler tam bir olgunluk içerisinde gerçekleşmektedir. Evlenme konusunda en büyük söz sahibi gençlerin kendileridir. Gençler arasında yapılan toplantılar (Zexes) adetlerin mutlak uygulanıp riayet edildiği yerlerdir. Aralarında anlaşan gençler genelde nişan süresini uzatmazlar. Evlenen kız o andan itibaren adetler gereği toplantılara katılma, düğünlerde oyunlara iştirak etme haklarından feragat etmiş demektir.
Düğünler Çerkes adetlerine göre yapılır. Düğünlerde müzik aleti olarak Pşine (mızıka) ve peçiç kullanılır. Çerkesler’in en ünlü yemeği olan Kaçamak (Paste) ve l’ılıbje düğünlerde mutlak yapılır. Bundan 10 yıl öncesinde düğünlerde davul ve klarnetin kullanılması, çevre koşullarından kaynaklanmıştı, bu karma düğün tarzı yerini tamamen Çerkes düğününe bırakmıştır. Geçmişte düğünün son gününde at koşusu, yaya koşusu, güreş ve cirit oyunları oynanıp kazananlara hediyeler verilirdi. Gelin eve geldiğinde son olarak post (deri) güreşi yapılırdı.
Köy gençlerinin 1990 yılında kurdukları resmi olmayan dernek çeşitli faaliyetlerde bulunmaktadır. Her yıl periyodik olarak gerek köy gerekse dernek yararına etkinlikler düzenlemektedir.
Adigey Cumhuriyeti’nin ünlü NALMES ekibi 2 Kasım 1991 tarihinde köyümüzü ziyaret etmiş ve çok memnun kalmıştır. Aynı şekilde İSLAMEY grubu da 1992’nin Kurban Bayramı’nda köyümüze misafir olmuştur…
Kaynak: http://www.balikesirorhanli.net/
Sayı : 2008 02
