GERNIKAKO ARBOLA/Urretxu’daki Varyantı
Gernikako arbola
da bedeinkatua
Euskaldunen artean
guztiz maitatua
Eman da zabaltzazu
munduan fruitua
adoratzen zaitugu
arbola santua
Gora Iparragirre,
ta Urretxuarrak, Gora!
Otantik Bask müziği; Cantabria Dağ yamaçları, Ebro Nehri ve Pireneler arasındaki tarihi Bask coğrafyasında ( Euskal Herria) hayat bulmuştur.
Avrupa genelindeki etnik müzik aletleri belli merkezlerden çıkmış ve geliştirilmiştir. Örneğin 3 delikli Gayda , Bask Ülkesi’ndeki yaygın olarak kullanılan iki muzik aletinden gelişmiştir: Txistu ve Xirula … Buna bağlı olarak Navarre Dulzaina’sı ve Souletin, Txanbela’dan da çok çeşitli müzik aletleri geliştirimiştir. Bask kültürü, özellikle tarımsal faaliyetlerin bir sonucu olarak müzik aletlerini vücuda getirmişlerdir.
• Alboka, Boynuz ve ahşap parçalardan oluşan klarnet.
• Txalaparta, iki kişi tarafından çalınan Ksilofon tarzı vurmalı tahta çalgı
• Kirikoketa, Ahşap perküsyon çalgısı
• Toberak, Yatay metal barlardan oluşan perküsyon çalgısı
• Txistu, yerel bir flüt.
• Davul, Danbolin olarak bilinen Txistuya eşlik eden davul
• Atabal, çift taraflı nefesli çalgılarla beraber kullanılan davul.
• Xirula, Üç delikli flüt. Txistu’dan gelimiştir.
• Ttun- ttun, dikey telli davul. Xirula’ya eşlik eder.
• Trikiti veya eskusoinua, diatonik tuşlu akordeon.
• Tambur, genellikle Trikiti ile beraber çalınır.
• Dulzaina, Navarre kökenli flüt.
• Üfleme Boynuzu, öküz boynuzundan yapılan çalgı.
Txalaparta haricindeki müzik aletleri, Bask ülkesinin dışından geldi, geliştirildi ve kültürel entegrasyon sonucu popüler oldu.
Alboka
Sardunya Launeddas’ına benzer bir nefes tekniğiyle çalınan çiftli karnet. Alboka, diğer klasik klarnetlere benzemez. Bir kısmı ahşaptan ve bir kısmı boynuzdan oluşur.
Basklara ait ulusal bir alet olsada, İspanya’nın her yerinde , Madrid (gaita serrana), Asturia (turullu), Kastilya, Andalusia Andalusia (gaita gastorena)’da rastlanır. Alboka adı Arapça “al-bûq” (البوق), kelimesinden türetilmiştir. (Tramper / boynuz)
Alboka’nın iki kamışı ve ahşap kabzası vardır. Boynuzlar, iki tarafta yer alır. Bask Alboka’sı, Fas kökenli olabilir. Alboka’nın İspanya’ya geçişi 13. yüzyılın sonudur.
Bu enstrümanın şimdiki üstadları Ibon Koteron ve İrlanda doğumlu Alan Griffin’dir. (Alboka Müzik Grubu)
Txalaparta
Bask Halkının en eski müzik aletlerinden biridir. Bazı araştırmacılara göre pre- histoik çağlardan beri kullanılmaktadır. İki kalınca tahta ve yüzeyinne ritmik bir şekilde vurabilmek için batonlardan oluşur.
Txalaparta sahipleri sagardoa (elma şarabı) üreticileri ve sideria (şarap evi) işleticileridir. Txalaparta kullanımı eskiden, şarap üretildiğinde uzaktaki insanlara haber vermek amacıyla kullanılırdı. Txalaparta’nın sesi 10 km’lik bir alanda rahatça duyulur.
