Eğitim
Okuma yazma oranı 1800’lere kadar yok denecek kadar az olan Güney Osetya’da dini eğitim yapan okul ilk olarak 1828’de açıldı. Gürcü alfabesi ile dini eğitimin yanında Asetince öğretilen okulların sayısı 1864’e kadar 9’a çıktı. Öğrenci sayısı %40 civarındaydı.
Gürcü harfleri ile ilk el yazması kitap 1747-1753 yılları arasında Gürcü din adamı Grigori tarafından hazırlanmıştı. Bu bir dini kitaptı. Yine 1798’de din adamı Pavel Gentsaurov tarafından Moskova’da ilk matbaa baskılı Asetince kitap basıldı. 1802’de Güney Osetya’da Asetin din adamı İvan Yalguzitze tarafından Gürcü harfleri ile ilk Asetin alfabesi oluşturuldu. Gürcüce’den Asetince’ye çeviri kitaplar hazırladı. Dini kitapları Asetince’ye tercüme etti. 1770-1830 yılları arasında yaşayan Yalguzitze, Gürcü krallık sarayınca yetişmiş ve iyi eğitim almıştı. Gürcüce, Asetince ve Rusça biliyordu.
1844 yılında ünlü Rus bilimadamı Şögren, Asetin dilinin gramer kurallarını ilk kez oluşturmuş ve bugün dahi önemini kaybetmeyen bu bilimsel kitabı Oset kültürüne hediye etmişti. 
1860 yılında Gürcistan’da kurulan Hıristiyan Dinini Yayma Kurumu ile birçok dini kitap Asetince’ye çevrilirken, din eğitimi veren okulların sayısı 24’e çıktı.
1881’den itibaren Rus Eğitim Bakanlığına bağlı okullar faaliyete başlamıştı. 1915 yılına kadar bu okulların sayısı 20 civarındaydı. 1917 Ekim devrimine kadar Güney Osetya’da öğrenci sayısı 1800 civarındadır ve Asetin öğretmenler de artık iş başındadır.
1900 – 1917 Arası
1900 yılından sonra da Güney Osetya’da feodallere karşı direnişler ve isyanlar devam etti. Daha da bilinçlenen halk örgütleniyor ve birlikte hareket ediyordu. Güney Osetya’da hüküm süren sayısız Gürcü feodali öldürüldü veya Osetya’dan kovuldu. 1902’de Shinval’de Demokrat İşçi Partisi’nin bürosu açılarak sesini geniş kitlelere duyurmaya başlamıştı. 1905-1907 Sovyet Burjuva Devrimi başarıya ulaşmasa da 17 Ekim Devrimi hazırlığı adına önemli bir tarihtir. Hareket tüm Kafkasya’nın en ücra köşelerinde hissedilmiş ve halkı derin uykusundan uyandırmıştı.
1917 Bolşevik Devrimi’nden Sonra Güney Osetya
1917 Ekim devrimiyle Osetya’da geçici özel bir komite ile hükümet kuruldu ise de Gürcistan’daki işçi ve asker temsilcilerden oluşan meclisle rekabet halindeydi. Devrimde halk ikiye bölündü. Asiller, sermayedarlar ve milliyetçiler Menşevik adıyla sağ; devrimi destekleyen köylü-işçi demokratlar da Bolşevikler adıyla sol grubu temsil ettiler. Osetya, asiller dışında başından itibaren devrimi destekleyerek Bolşeviklerin yanında yer aldı. Bolşevizmin prensipleri soyguncu Gürcü feodalizmine karşı çıkıyordu ve bu da Osetlerin zorbalardan kurtulması demekti. Ekim Devriminde Güney Osetya’da Pliti Aron, Şanatı Viladimir ve Zantiyatı Alexandır Bolşevik organizasyonu kurarak hareket içinde önemli ölçüde rol aldılar.
Güney Kafkasya’da ise Gürcü feodaller, Ermeni Daşnaklar ve Azeri Müsavatçılar birleşerek anti-Bolşevik bir hükümet kurdular. Bu hükümet daha sonra geçici özel komite hükümetinin yerine geçti.
Ocak 1918’de Tiflis’te Bolşevik organizasyonu Çermen adıyla kurulurken anti-Bolşevikler (Gürcü Menşevikler, Daşnaklar ve Müsavatçılar) Güney Kafkasya Demokratik Federasyon Cumhuriyeti kurdular. Mart 1918’de Güney Osetya’nın başkenti Shinval’de Oset köylü ve işçi sınıfı isyan ederek Sovyet iktidarını benimsediklerini ilan ettiler. Fakat diğer bölge devrimcilerinden yardım alamayınca Merkezi Federasyon Cumhuriyeti Hükümeti tarafından kanlı bir şekilde bastırıldılar.
Haziran 1918’de Ermeni ve Azeriler bağımsızlıklarını ilan edince yalnız kalan Gürcü Menşevikleri demokratik cumhuriyet ilan ettiler.
1918 sonbaharında Gürcü Menşevikler 2000 kişilik bir güçle Güney Osetyalı Bolşeviklere saldırdı ve büyük bir hezimete uğradı. İçlerinde feodallerin olduğu zorbaların yarısı öldürüldü, diğer yarısı da esir alındı.
1919’da Bolşevikler bir yıl süren organize bir hareket başlattılar. Aynı yıl Gürcü Menşevik hükümeti Güney Osetya’ya bir kez daha saldırdı ve halkı soyarak terör estirdi, her tarafı yağmaladı.
1920’de Oset işçi ve köylüleri defalarca başkaldırdılarsa da güçlü merkezi Gürcü Menşevik hükümeti güçleriyle baş edemediler.
8 Haziran 1920’de Shinval’de bir kez daha Sovyet iktidarı ilan edilince, Gürcüler Osetya’ya saldırarak kasaba ve köyleri yakıp yıktılar. Bir hafta içinde 5 bin kişi askerlerce katledildi. 30 bin güneyli Asetin kuzeye sığınmak için harekete geçti, yarısı yollarda açlık ve hastalıktan yaşamını yitirdi. 25 köy yerle bir edilmiş, tarlaların tamamı tahrip edilmiş, 100 bin küçük ve 60 bin büyük baş hayvan gaspedilmişti. Bu soykırım ve tahribatta Osetya’nın zararı 5 milyon altın ruble olarak hesaplandı. Suçlular yargılanamadı ve cezasız kaldılar. Bu saldırıda güçlü Gürcü askerleri yeni nesil Alman ve İngiliz silahlarıyla donatılmıştı. Osetlerin elinde kendilerini savunacak silahları dahi yoktu. Bu tarihlerde zaten karışık olan kuzey bölgesinden yardım alamamıştı. 1920’de 20 bin kişi Kuzey Osetya’ya sığınmış, bir kısmı Kabardey bölgesine gitmişti.
(Devam edecek)
Kaynakça:
-Osetya ve Asetinler-Yılmaz Konak – 2007
– Gürcü Saldırıları-Tutanaklar (1988-1992) / Der: B. Çoçiev-M. Dzoev – Alan Vakfı-1996 / Çeviri: Sami Yılal-Ahmet Yılal (Şılonate)
-Güney Osetya Katliamı-Fatih Atan
