İlk Lazca ders kitabı 2015 Eylül ayında Milli Eğitim Bakanlığı’nın sitesinde yayınlandı.
Lazca ders kitabının resmi adı “Lazuri 5_Doguroni Materyali” yani “Lazuri 5_Lazca Öğrenme Materyali”.
Lazuri 5, Ortaokul 5. sınıf seçmeli Lazca dersler için hazırlandı. Devamında 6.,7. ve 8. sınıflar seçmeli Lazca dersleri için sırasıyla Lazuri 6, Lazuri 7 ve Lazuri 8 hazırlanacak.
Lazuri 5, toplam 213 sayfa ve onbir üniteden oluşuyor. A1 (başlangıç) seviyesinde hazırlanan Lazuri 5’in ilk ünitesi Laz Alfabesi, konu anlatımları ve alıştırmaların yer aldığı diğer ünitelerin en sonunda sözlük bölümü yer alıyor.
Bu Türkiye’de bir ilk mi?
Evet, Türkiye’de bu bir ilk. Bundan evvel Türkiye’de “Milli Eğitim Bakanlığı için hazırlanmış” bir ders kitabı bulunmuyor. Ama, Lazca için ilk ders kitabı hazırlama şerefi elbette ki İskender Tzitaşi’ye ait. Sovyetler Birliği’nde yayımlanan “Çkuni Çhara” yani “Bizim Yazımız” adlı kitap Lazcanın ilk ders kitabı. Çkuni Çhara, Abazistan Özerk Cumhuriyeti’nin Sohum vilayetinde 1932 yılında yayımlanmış. Tzitaşi, Çkuni Çhara’dan sonra alfabe kitabı (alboni), matematik kitabı (oxesapuşi supara) ve okuma kitabı (okitxuşeni supara)olmak üzere üç Lazca ders kitabı daha hazırlayıp yayımlamış.
Lazuri 5’in önemine gelince, elbette Lazuri 5’in önemi ilk olmasından kaynaklanmıyor. Ancak, bu kitap Türkiye Cumhuriyeti devletinin Lazcayı resmi olarak tanıdığı ya da en azından resmiyette Lazcayla bir sorunu olmadığı anlamına geliyor. Öte yandan, artık Laz çocuklarının elinin altında Lazca okuma yazmayı öğrenebilecekleri bir kitap var.
Bu kitap sayesinde Lazlar tarihlerinde ilk defa devlet tarafından yayınlanmış bir kitabı dünya gözüyle görmüş olacaklar. Neden dün değil de, bugün? Çünkü bütün ulus devletler çeşitlilikleri tehlike olarak algıladılar ve asimilasyon politikaları ile resmi dilin haricindeki dilleri yok etmenin derdine düştüler. Bu politikaların sonucunda dünyanın pek çok yerinde konuşanı sayıca az olan diller yok olmanın eşiğine gelmiş oldu.
Lazuri 5’in yazarları, danışmanları kimler?
Kitabın iç kapağında İsmail Avcı, Ömer Faruk Demirok, Özlem Yazıcı Dalbeler ve Ömer Eren’in yazar olarak isimleri geçiyor. Proje koordinatörü ise Laz Enstitüsü adına İsmail Avcı (Bucaklişi).
Lazuri 5’in Dil Uzmanı Boğaziçi Üniversitesi’nden Doç. Dr. Balkız Öztürk Başaran,Danışma Kurulu’nda gene Boğaziçi Üniversitesi’nden Prof. Dr. Eser Erguvanlı Taylan, Doç. Dr. Belma Haznedar, Doç. Dr. Ayşe Gürel, Yard. Doç. Dr. Markus Pöchtrager ve Bilgi Üniversitesi’nden Dr. Müge Ayan Ceyhan’ın isimleri var.
Burada, Laz Enstitüsü Başkanı olarak Enstitü adına projeye destek veren tüm hocalarımıza ve emeği geçen herkese teşekkür ediyorum. Hep var olsunlar, hep Lazcanın ve Lazca gibi tehlike altındaki dillerin yanında dursunlar.
Ayrıca, kitabın Rehberlik Danışmanı Dursun Ali Sazkaya’ya, Ölçme ve Değerlendirme uzmanı Dilek Şimşek Güneş’e, Lazuri 5’in kapak tasarımını yapan Şendoğan Yazıcı’ya, çizdiği resimlerle destek olan Yaşar Bayraktar’a, fotoğrafları ile renk katan Ayhan Öztürk’e teşekkür ediyorum.
Lazuri 5 nasıl edinilir?
Kitap Milli Eğitim Bakanlığı web sayfasından ücretsiz olarak indirilebiliyor. Sadece öğrenciler değil, herkes bu kitabı indirebilir. Lazuri 5’in linkini bu yazının sonunda bulabilirsiniz.
Lazcadaki ağız farklılıkları?
Bütün dillerde olduğu gibi Lazcada da ağız farklılıkları mevcut. Bu gerçeğin bilincinde olarak mümkün olduğunca herkesin ortaklaşabileceği bir anlatım tercih edildi. Konu anlatımlarından sonra olabildiğince farklılıklar ilgili sayfaların altında özellikle belirtildi. Pek çok yerde ise kelime farklılıkları yan yana yazıldı. Ancak, yine de Lazca dersini anlatacak öğretmenlere bu konuda görevler düşüyor. Zira, kitabın öğretmenler için yardımcı ders araçlarından biri olduğunu unutmamak lazım.
Not: Lazuri 5, Laz Enstitüsü ile MEB-Temel Eğitim Genel Müdürlüğü arasında 25. 11. 2013 tarihinde imzalanan “5., 6., 7., 8. Sınıflar Lazca Öğretim Materyalleri İsimli Eser ve/veya Eserlerin Hazırlanması ve Üzerindeki Hakların Hibe Yoluyla Devri Sözleşmesi” kapsamında ortaokullara yönelik olarak Laz Enstitüsü tarafından hazırlanmıştır.
Kitap için link: http://www. meb. gov. tr/2015-2016-egitim-ogretim-yilinda-baskisi-yapilmayarak-elektronik-ortamda-hizmete-sunulan-ilk-ve-orta-ogretim-ders-kitaplari/duyuru/9522
