Unutulmuş Bir Çerkes Prensesi: Mahfiruz Sultan

Sultan I. Ahmet’in bilinen üç eşi vardı, birinci eşi II. Osman’ın annesi Hatice Mahfiruz Sultan’dı. Peki kimdir bu Mahfiruz Sultan?
Hatice Mahfiruz Sultan eşi I. Ahmet’ten iki yaş büyüktü, bunu son araştırmalar meydana çıkardı. Buna göre 1588 yılında dünyaya geldiği anlaşılıyor. Babası Çerkesler’in ilk Kralı İnal’ın soyundan gelen Elkas Mirza idi. Rus kaynaklarında babasının adı Alkas Çerkassky olarak geçiyor. Elkas Mirza’nın büyük dedesi İdariko Bitu’dur. İdariko Bitu (kaynaklara göre adı değişik yazılıyor, mesela Putu ve Pete şeklinde) 1525 ve 1540 yılları arasında Çerkesya Hükümdarı olan İnarmaziko İdar’in oğlu ve Mahidevran Sultan ile Kral Temruk’un ağabeyidir.
Mahfiruz Sultan’ın kendisinden büyük üç kardeşi vardı, bunlar Janhot Mirza, Fatma Şahincan Hatun ve Ali Mirza idi.
Venedik elçilerinin raporlarında Mahfiruz Sultan’ın adı Laberana olarak kayıt edilmiş. Bu, Mahfiruz Sultan’ın gerçek adı değildir, bilakis memleleketine işaret etmektedir. Kuban nehri’nin bir kolu olan Labe nehri civarında dünyaya geldiği anlaşılıyor.
Mahfiruz Sultan’ın büyük halası Servazat Hatun Sultan, III. Mehmet döneminde Saray Kethüdası idi. Servazat Hatun, Mahfiruz’u ve ablası Şahincan Hatun’u muhtemelen 1603 yılında Saraya alıp özel tahsil ve terbiye ettirdi. Herhalde yeğenlerinden birini Padişah’ın oğullarından biriyle evlendirmek istiyordu.
III. Mehmet’in ölümünden sonra Osmanlı tahtına oturan I. Ahmet henüz 14 yaşında bir çocuktu. Annesi Handan Sultan aslen Çerkesti ve oğlunu bir Çerkes kızla evlendirmek istiyordu. Servazat Hatun bu fırsatı kullanarak yeğeni Mahfiruz’u Valide Sultan’a takdim etti. Handan Sultan, genç Çerkes prensesinin güzelliğinden ve iyi tahsilinden büyülendi ve oğluyla Şubat 1604 tarihinde evlendirdi. Mahfiruz aynı senenin kış mevsiminde II. Osman’ı dünyaya getirdi. Bu sırada Harem’e alınan Rum kızı Kösem, I. Ahmet’i büyüledi ve kısa sürede hamile kaldığından II. Haseki oldu. Mahfiruz dört sene boyunca kocasının alakasından uzak kaldı ve artık nedeni bilinmez, eşiyle arası düzeldi ve 1609 yılında tek kızı olan Hanzade Sultan’ı dünyaya getirdi. Üç sene sonra 1612 yılında Şehzade Bayezid’i, 1613 senesinde Şehzade Süleyman’ı ve 1615 yılında da Şehzade Hüseyin’i dünyaya getirdi.
I. Ahmet 1617 yılında ölünce Mahfiruz çocuklarıyla beraber Eski Saray’a taşınmak zorunda kaldı. Yeni padişah I. Mustafa deli olduğundan bir sene sonra tahttan indirildi ve II. Osman padişah ilan edildi. Böylece Mahfiruz, Valide Sultan oldu. Ama hükümranlığı uzun sürmedi. Tarihci Hammer-Purgstall’in araştırmalarına göre solunum yollarından rahatsız olan Mahfiruz Sultan büyük bir ihtimalle veremden genç yaşında 1620 yılında öldü ve Eyüp Sultan Haziresine defn edildi. Ablası Şahincan Hatun Abaza Mehmet Paşa ile evlenmişti. Mahfiruz’un ölümünden sonra Şahincan Hatun yeni Valide Sultan oldu ve Sarayın başı olarak kendisine Daye Hatun denilmeye başlandı.
II. Osman 1622 yılında bir isyan sonucu tahttan indirildi ve Osmanlı Tarihinde hiç görülmeyen şekilde Yedikule Hapishanesi’nde hakaretlerle katledildi.