Jadekale ve Tutuwkho Hable olmak üzere iki kısımdan oluşan Sakarya Maksudiye Köyü’ndeki kültür evini, açılışının birinci yılında ziyaret edip kurucusu Nahit Serbes’le konuşmayı planlarken koronavirüs salgını nedeniyle ertelemek zorunda kalmıştım. Pandemi süreci uzayınca Nahit Serbes ile çevrimiçi sohbet ettik.
-“Çerkes Kültür Evi” kurma fikri nasıl oluştu? Ne zaman açıldı?
-Bana göre her kültür kendi içinde farklıdır ve değerlidir. Çerkes kültürünü anlatan bir kültür evi kurma fikri sürekli aklımın bir köşesinde duruyordu. Çünkü Çerkes kültürünün ayrı bir tarzı olduğunu biliyordum; çocukluğumda gözlemlediğim komşu köylerin düğünleri, yemekleri ve yaşam tarzları bizimkilere benzemiyordu.
Sonuçta hayallerim gerçekleşti ve kültür evinin açılışı 25 Nisan 2019 günü Adigey Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Murat Kumpil’in katılımıyla yapıldı.
-Kültür evi binası kime ait? İçinde ne gibi bölümler var?
-Kültür evi binasının ve arazisinin mülkiyeti ailemize ait.
Maksudiye Köyü’nün halkı, Adige dilini konuşabilen ender köylerden birisidir. O nedenle kültür evini Maksudiye’de inşa ettirdik. Kültür evimiz 3 bölümden oluşuyor:
1- Adige bölümü, 2- Abhaz bölümü, 3- Çerkes kültürü ve farklı konularla ilgili 1.147 kitaplı zengin bir kütüphane…
Yurtiçi ve yurtdışından objeler
-Müzedeki objeleri nasıl toparladınız? Kimler, nasıl destek oldu?
-Objelerin bazıları aile yadigârı. Diğerlerini soracak olursanız, satın aldıklarımızın haricinde; Adigey, Kabardey-Balkar ve Abhazya’dan, yurtiçinde ise Ankara, Sivas, Bursa ve Yalova’dan müzeye getirilip bağışlandı. Ayrıca Maksudiye sakinlerine ait, sanat değeri yüksek bazı objeler de müzemizde sergileniyor. Bağış yapanların birkaçından söz etmem gerekir ise: Jade Dr. Kazım Ertürk (rahmetli) – Maksudiye, Jade Cemre Ertürk – Maksudiye, Pşevuç İbrahim Şahin – Sivas, Nimet Berkok Toygar – Ankara, Zibe Fevzi – Yalova Fevziye Köyü, Psıneyutxy Hilmi Ak – Maksudiye.
Dört dilde rehberlik
-Kültür evinizde bir Suriye Çerkesi rehberlik yapıyor. Kendisiyle nasıl tanıştınız?
-Suriye Çerkeslerinden Tlepseruk Bassam Haj Hasan, Suriye’deki savaş nedeniyle Türkiye’ye göç eden Adigelerden. Kendisi ile Maykop’ta yaşayan ve müşterek dostumuz olan Berzeg Nihat Beyefendi vasıtası ile tanıştık. Kültür evimizin kadrolu müdürü ve işini severek yapıyor. Müzeyi ziyaret eden misafirlere Türkçe, Arapça, Çerkesçe ve İngilizce dillerinde yardımcı olmaya çalışıyor.
160-170 yıllık kılıç ve kemer
-Sergilenen objelerin en eskisi kaç yıllık? Müzelerde ısı-ışık-nem gibi faktörlerin kontrol altında tutulması gerekiyor. Bu konuda önlemler aldınız mı?
-En eski ve kıymetlileri 160-170 yıllık: Hasan Sahibullah’ın yapmış olduğu, literatürde adı ile fotoğrafı yayımlanmış olan gümüş işlemeli bir kılıç ve bir kemer ile günümüzde kullanılmayan bazı ahşap objeler ve mutfak eşyaları var.
Müzelerde ısı-ışık-nem gibi faktörlerin kontrol altında tutulması şüphesiz ki çok önemli fakat şimdilik bu konulara gerektiği kadar ilgi gösterdiğimizi söyleyemem. Ancak deriden mamul objelerin bakımını titizlikle yapıyoruz.
***
Nahit Serbes
Tletseruk Nahit Serbes, 1945 yılında Sakarya’da doğdu. İlk ve ortaöğrenimini Çaybaşı-Fuadiye Köyü İlkokulu ile Dr. Nuri Bayar Ortaokulu’nda, lise öğrenimini ise Rusya’da tamamladı. Genç yaşta ticaret hayatına atılan Serbes, 1993 yılında Adapazarı’nda vergi rekortmenleri sıralamasında 2. oldu. Aynı zamanda kültür araştırmacısı ve yazar olan Serbes, Çerkes kültürüne yapmış olduğu hizmetlerinden ötürü Kabardey-Balkar Cumhurbaşkanı Arsen Kanoko tarafından bir takdirname ve madalya ile ödüllendirildi.
İyi derecede Rusça, Çerkesçe ve orta derecede İngilizce bilen Serbes, evli ve 4 çocuk babası…
Yayımlanmış kitapları
Terzi Çıraklığından Patronluğa (Der Yayınları)
Doğrunun Peşinde (Phoenix Yayınevi)
Tarihteki Hain Çerkesler (Adnan Yağan ile birlikte) Phonix Yayınevi
Yaşayan Efsane Xabze (Phoenix Yayınevi)
Benim Yolum Xabze (Phoenix Yayınevi)
***
Maksudiye Köyü Kadınları Dayanışma Derneği’nin lokalinde Çerkes yemekleri
-Müzeye gelenleri neler bekliyor?
-Müze ziyaretleri ücretsiz ve Xabze kültürünü öğrenmek isteyenlere kapılarımız sonuna kadar açıktır. Pazar günleri dışında 11:00-17:00 saatleri arasında ziyaret edilebiliyor. Ziyaretçilere 357 sayfa renkli bir kültür kitabı hediye ediliyor. İsteyenler, Maksudiye Köyü Kadınları Dayanışma Derneği’nin lokalinde Çerkes yemeklerini de tadabiliyorlar.
-Kültüre dair başka projeleriniz var mı?
-Şu anda “Benim Yolum” adlı renkli ve ciltli bir Xabze kitabının yeni baskısını yazmakla meşgulüm.
-Sorularımı yanıtladığınız için teşekkür ediyorum.
-Yakın ve candan ilginiz için sizin şahsınızda Jıneps emekçilerine ve değerli dostum Yaşar Güven’e ben de teşekkürlerimi sunarım.
