Sorunlar ve Çözümler
Kanada merkezli Circassian Repatriation Organization (CRO) ile Çerkes Kadınları Teavün Cemiyeti’nin (ÇERKAD) düzenlediği sempozyumda, diaspora Çerkeslerinin sorunları ve çözüm önerileri görüşüldü
Uluslararası olarak düzenlenen “Diasporada Çerkesler: Sorunlar ve Çözümler Sempozyumu”, Prof. Günseli Avcı’nın Adigece konuşmasıyla açıldı. 25 Eylül 2021 tarihinde Altunizade Kültür ve Sanat Merkezi’nde gerçekleşen sempozyumun açılış konuşmasını yapan Avcı, programın amacı ve formatı hakkında bilgiler verdi. Avcı, sempozyumun düzenlenmesindeki amaçları sıraladı:
-Anavatan dışında yaşayan Çerkeslerin karşılaştığı ve giderek kültürlerinden ve kimliklerinden uzaklaşmalarına yol açan zorluklar nelerdir?
-Bu zorlukların hangileri, öncelikli olarak olumlu yönde değiştirilebilir?
-Kimlik ve kültüre toplumumuzun daha geniş kesimlerinin sahip çıkması nasıl sağlanabilir?
Avcı, sempozyumun, Çerkes Kadınları Teavün Cemiyeti (ÇER-KAD) ile merkezi Kanada’da olan Çerkeslerin Anavatana Dönüş Derneği (Circassian Repatriation Organization – CRO) Başkanı Prof. Orfan Shouakar-Stash tarafından düzenlendiğini belirtti.
Programın akışıyla ilgili bilgi veren Avcı, sabah gerçekleşecek olan ilk 2 oturumda 17 kişinin, diasporada Kafkasyalı halklarla ilgili önemli gördükleri sorunları ve çözüm önerilerini 10’ar dakikalık konuşmalarla sunmalarının beklendiğini belirtti.
Öğleden sonra ilk oturumda sunumlarda öne çıkan ve kısa vadede çözüm üretilebilecek sorunların belirleneceğini söyleyen Avcı, sonraki iki oturumda, belirlenen konularda tüm sempozyum katılımcılarının düşünce ve önerilerini alacaklarını, günün son oturumunda sempozyumun değerlendirilmesi, çalışma gruplarının oluşturulması, sempozyum sonuç bildirgesinin okunmasının planlandığını dile getirdi.
“Toplumsal uzlaşma sağlanmalı”
Avcı’nın konuşmasında şu ifadeler yer aldı: “Bence günümüzde Çerkeslerin en önemli sorunu, sürekli olarak önemsiz nedenlerle Xabze’yi, saygıyı, nezaketi unutarak, kişilerin ve kurumların birbiri ile atışması, sonunda doğan kırgınlıklar, birbirlerini affedememe, kutuplaşmalar, toplumun parçalanması ve ‘Ulusal Varoluş’ gibi hayati konular için bile bir araya gelememesidir. Toplumumuzdaki bu üzücü durumun nedenlerini düşündüğümde, acaba diyorum, güzel vatanlarını korumak için yüzyıllar boyu savaşan Çerkeslerin genetik kodlarına bu mücadelecilik yer mi etti de şimdilerde ülkeye saldıran düşman olmayınca, bahaneler bulup birbirleri ile mücadele ediyorlar?
Her ne nedenle olursa olsun, tarihte ‘karşılıklı saygının temel olduğu güzel Xabze’si’ ile yer almış Kafkas Toplumu’na hiç yakışmayan, asimilasyonun en belirgin göstergesi olan ve toplumumuza adeta ‘sosyo-psikolojik hastalığı olan bir toplum’ imajı veren bu durumu, acilen ele alınması ve çözümü gereken bir sorun olarak görüyorum. Bu durum için benim çözüm önerim, toplumumuzdaki arabuluculuk yolu ile uzlaştırmada başarılı hukukçularımız ile sosyolog, psikolog akademisyenlerimizden oluşan bir grup görev üstlensin. Önce Çerkeslerin en yoğun nüfusunu barındıran Türkiye’de, üst kurumlarımızdan başlayarak, kurumlar arasında ve toplumda uzlaşıyı sağlasın. Bu önerimin de öğleden sonraki genel tartışma oturumlarında ele alınmasını rica ediyorum” şeklinde konuştu.
“Çerkesler sebatla geri dönüş hakkını elde etmenin peşinde koşmalıdır”
Daha sonra, Kanada CRO Başkanı Prof. Orfan Shouakar-Stash sempozyumun amaçlarını belirten konuşmasını yaptı. Sempozyumun fikir babası olan Shouakar, iki yıl öncesinden dünya Çerkes diasporasına programı anlatan bilgilendirme turları düzenlemişti. Shouakar, konuşmasının tamamını asimilasyon ve çözüm önerileri üzerine ayırdı: “Diasporadaki Çerkeslerin karşılaştığı en önemli problemlerden biri asimilasyondur. Çünkü Çerkes mirası, etrafındaki çeşitli baskın kültürlerin içinde kaybolmaktadır. Ne yazık ki asimilasyon süreci sürekli yabancı özelliklerin dahil edilmesi ve orijinal Xabze’nin neredeyse tamamen ortadan kalkması şeklinde olmaktadır. Tipik olarak asimilasyon hem sosyal hem de psikolojik davranışları etkiler. Lakin, tüm özellikler eşit oranda etkilenmez ve bazıları hemen kaybolurken diğerleri değişime daha dirençlidir.
Çerkesler, 50’den fazla ülkede yaşadıkları için zorunlu ve gönüllü olmak üzere birçok asimilasyon etkenine maruz kalmaktadırlar. Lakin, gönüllü asimilasyonun bile baskın bir kültürün varlığıyla hızla ilerlediğini kaydetmemiz gerekir.
Asimilasyon, insanların kendi mirasını ve geleneklerini uygulamayı bıraktıktan sonra tamamen kaybetmesidir (Çerkesler için Xabze). Hatta kendi soyadlarını bile kullanmayı ya da kendi bayramlarını kutlamayı bırakırlar. Bunun sonucunda yeni nesiller kendi miraslarına tarihlerine ve geleneklerine yabancı hale gelirler.”
Tolerans, etkileşim, kültürel homojenlik (tek kültür), eşit ekonomik olanaklar, çeşitli dernek ve kulüpler ve dışarıdan evlilikleri asimilasyona etki eden faktörler olarak gören Shouakar, asimilasyonu yavaşlatan ya da durduran faktörleri de ‘Aşırı kültürel bağdaşmazlık (örn. gelenekler, dil ve din), görünür fiziksel farklılıklar, üstünlük ya da alçaklık duygusu, önyargılar (önyargılar ve etnomerkezcilik) ve izolasyondur (diğer kültürlerle etkileşim)’ olarak dile getirdi.
Shouakar, anadili okuyup yazamamanın sorun olduğunu, asimilasyonu tetiklediğini, 50’den fazla ülkede yaşayan Çerkeslerin Reyhaniye ve Kfar-Kama hariç anadillerinde okuyup yazamadıklarını dile getirdi.
Sorunun çözümünü, “Son olarak Çerkes mirasının dilinin ve etniğinin korunmasının en garanti yolu anavatana dönüşle mümkün olduğunun anlaşılması gerekir. Bu yüzden Çerkesler sebatla geri dönüş hakkını elde etmenin peşinde koşmalıdır” sözleriyle belirtti.
Oturumun öğleden sonraki bölümünde, AKP Üsküdar Belediye Başkanı Hilmi Türkmen kısa bir hoş geldiniz konuşmasıyla sempozyuma katıldı.
Sempozyumun sonunda “Kurumlar Arası Koordinasyon Kurulu” ile “Dünya Adige Kongresi” kurulması için araştırma yapılması kararı alındı ve komisyon kuruldu. Sonrasında toplu hatıra fotoğrafı çekildi. Program, akşam yemeğiyle sona erdi.
Haber: Alaattin Bayram
Konuşmacılar
Prof. Dr. Faidi Mahmoud Barsbai (Nürnberg Çerkes Derneği Başkanı)
Alaattin Bayram (Düzce Üniversitesi Çerkes Dili ve Edebiyatı Y. Lisans – Jıneps gazetesi köşe yazarı)
Prof. Dr. Berat Bir (Marmara Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü Öğretim Üyesi)
Blan Jaloqua (Hollanda Çerkes Derneği Başkanı)
Buse Çakır (Halkla İlişkiler, KAFFED Gençlik Komisyonu Üyesi)
Cemil Çiçek (İşinsanı)
Dana Rajab (Mc Master Üniversitesi Hayat Bilimleri 2021 Haziran mezunu)
Fahri Huvaj (Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü Yönetim Bilimi Y. Lisans)
Faruk Arslandok (Çoğulcu Demokrasi Partisi Genel Başkanı)
Prof. Dr. Negor Fethi Güngör (Yalova Üniversitesi Öğretim Üyesi)
Mehdi Nüzhet Çetinbaş (TDE öğretmeni, Kafkas Vakfı kurucusu)
Münevver Mine Bağ (İngiltere University of Surrey ve Aston University mezunu)
Dr. Nusret Baş (Çerkes-Fed Genel Başkanı)
Oğuz Berk (Uluslararası Kafkas Derneği Genel Başkanı)
Sadrettin Kuşoğlu (Alan Kültür ve Yardım Vakfı Başkanı)
Serdar Baba (Abhaz Dernekleri Federasyonu Genel Sekreteri)
Süha Baytekin (İşletme mezunu, yazar)
Yaşar Nogay (İşinsanı)
