Değerli okurlarımız,

Ahmet Cevat Benk’in hazırladığı bu araştırma dosyasında; Türkiye’de yaşayan Çerkeslerin yerleşimleri, tarihçeleri, nüfusları, ekonomileri, asimilasyon karşısındaki kayıpları gibi bilgiler paylaşılıyor.

Sizler de yaşadığınız bölgelerden ya da başka illerden bu konuyla ilgili arşiv bilgilerini ulaştırarak katkıda bulunabilirsiniz.

ahmetcevatbenk@gmail.com

---

Tarihçe

Kahramanmaraş ili Akdeniz Bölgesi’nde, 1.183.977 nüfuslu bir ildir. Güneyinde Osmaniye, doğusunda Gaziantep, kuzeyinde Sivas, batısında Kayseri bulunmaktadır. Ankara-Kayseri yolu üzerinden, Gaziantep-Nurdağı yolundan, Adana-Osmaniye karayolundan ulaşım sağlanabilir. İlde uluslararası bir havaalanı vardır.

Kahramanmaraş; Güneydoğu Anadolu, Akdeniz ve İç Anadolu bölgelerinin kesişim noktasındadır. Bu nedenle ilde aynı anda birkaç mevsim yaşanır. Osmanlı döneminde resmi adı Gırgum olarak anılır. Şehir, stratejik bir bölgede olması nedeniyle dönemin ulaşım koşullarına uygun göçler almıştır.

Maraş Çerkesleri bölgeye çok farklı yollardan gelmişlerdir. Birinci grup denizyolu ile Samsun, Sivas Uzunyayla üzerinden; ikinci grup doğrudan Kars, Erzurum, Malatya üzerinden; üçüncü grup Mersin Limanı’ndan Çukurova bölgesine, bilahare bölgeye; dördüncü grup Suriye Halep bölgesine, bilahare bölgeye nakledilerek iskân edilmiştir.

Çerkeslerin bölgeye iskânları döneminde bölgenin siyasi haritası da farklıydı. Bugünkü Saimbeyli ilçesinin adı, Ermeni vatandaşların çoğunlukla yaşadığı Haçin idi. Şimdiki Göksun ilçesinin topraklarının bir bölümü Haçin ilçesi sınırları içinde kalıyordu.

Bölgeye iskân edilen Çerkeslerin büyük bir bölümü Doğu Adigey (Kabardey) Kanşuwey bölgesi Çerkeslerinden, diğer büyük grup ise Anzorey bölgesi Çerkeslerinden oluşmaktadır. Bu grup Çerkeslerin Hicri 1286 tarihinde iskânlarının tamamlandığı, BOA’da kayıtlı HR-MKT-H-25-12-186 tarih ve YB:682-94 belgesinden anlaşılmaktadır.

Kanşuwey bölgesinden gelen Doğu Adige Çerkeslerinin bir bölümü Kars civarında geçici süre ile iskân edilmiş, daha sonra diğer grupla Maraş’ta birleştirilmişlerdi (BOA -DH.ŞFR.YB:98-343/27-07-1337). Bu grup Çerkesler, Doğu Adige bölgesinde savaşın bitmesinden sonra gerçekleşen mutlak Rus hâkimiyeti ve Rusların bölgede yaygın olan kölelik sistemini 1867 yılında kesin olarak yasaklaması üzerine Osmanlı’ya göç etmişlerdir.

Maraş bölgesine yerleştirilen diğer Doğu Adige Çerkes grubunun miladi 1861 yılının 11’inci ayında Uzunyayla’ya gelip kısa süre orada konaklatılan Çerkeslerden oluştuğu BOA’nın MKT.UM.YB:475-75 /H-25-11-1277 belgesinden anlaşılmaktadır.

Denizyolu ile gelen Doğu Adige bölgesi Çerkeslerinin, Karaçay-Çerkes bölgesindeki Hajret Kabardeylerinden oluştuğu anlaşılmaktadır.

Bölgedeki Doğu Adige grubu Çerkeslerin, geldikleri yere bağlı olarak konuşmalarında ağız farkının devam etmekte olduğu görülmektedir.

Andırın bölgesine yerleşen Çerkeslerin bir bölümünün (Kümpetir-Yeşiltepe Köyü) denizyolu ile Çukurova’ya getirildiği, sıtma salgını nedeniyle şimdiki bölgeye yerleştikleri anlaşılmaktadır. Yeşiltepe Köyü’ne iskân edilen Çerkeslerin birçoğunun geldikleri Anavarza bölgesindeki toprakları ile ilgili davaları olmuştur.

Bölgeye yerleştirilen Çeçenlerin 1865 yılının haziran ayında General Musa Kundukov’un, Osmanlı devleti ile bizzat müzakere ile iskânını kabul ettirdiği Çeçenlerden olduğu anlaşılmaktadır. Belirtilen dönemde bir bölümü Halep yakınlarına yerleştirilen grup, bölgedeki yoğun Dürzi saldırıları nedeniyle önce Urfa’ya, bilahare Gaziantep Livası’na getirilmişler, bir süre sonra Maraş’a iskân edilmişlerdir (BOA.DH.ŞFR.YB:539-61 Rumi 23-09-1332).

Bölgeye ayrıca Batı Adigey bölgesinden Abzeh, Ubıh Çerkeslerinin yanı sıra Abaza ve Avarlar da yerleştirilmiştir. Bölgede yaşayan bütün Çerkes grupları arasında yoğun bir şekilde evlilikler olmuştur.

Bölgeye iskân edilen Abzeh, Ubıh ve çok az sayıda Şapsığın 93 Harbi olarak anılan 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı’nın hemen öncesinde Adana iline yerleştirilmek üzere Marmara Bölgesi’ne getirildikleri, kısa bir süre bölgede kaldıkları, bilahare denizyolu ile Adana’ya sevk edildikleri, Çukurova Bölgesi’ndeki Mercimek Çiftliği, Anavarza gibi bölgelerde iskân edildikleri ancak bölgede yoğunlaşan sıtma-kolera gibi hastalıklar nedeniyle bölgeden nakillerini istedikleri, bu talebin uygun görülerek daha serin ve yüksek olan Haçin ve Andırın ilçelerinin köylerine yerleştirildikleri anlaşılmaktadır.

---

Andırın ilçesi

---

Yeşiltepe Köyü Kümpetir (Abzeh-Kabardey)

Kahramanmaraş il merkezine 90 km, Andırın ilçe merkezine 13 km kuzeydoğu yönündedir. 80 hane olarak kurulmuş, 2000’li yılların başında yazlık amaçlı yoğun göç almış dağlık bir köydür. Temel geçim kaynağı hayvancılıktır. Denizyolu ile önce Çukurova Bölgesi’ne getirilip orada bir süre iskân edildikten sonra iklim ve salgın hastalıklar nedeniyle şimdiki yerine nakledilen Doğu Adige Çerkeslerinin kurduğu bir köydür (Tilkibucak -Çukurova Anavarza).

Dil ve kültür

Düğünler karma yapılır. Dili bilenler 30-35 yaş üstü bireylerdir. Çerkes enstrümanlarını çalacak kimse bulamadıkları için eskiden davul zurna ile Çerkes oyunları oynamışlar. Yabancı evlilik oranı %30 civarında.

Köyde yaşayan sülaleler

Meremıko, Weroko, Kuşha, Şıwan, Teuwe, Şid, Lampej, Tharıko, Wedah, Bğuaşe, Did, Ǵıda.

---

Altunboğa Köyü (Gohable)

Andırın ilçe merkezine 8 km mesafede, Göksun yönündedir. Doğu Adigey bölgesinden denizyolu ile Mersin Limanı’na getirilip bir süre bölgede kalan, bilahare Altunboğa Köyü’ne getirilen Kabardey Çerkesleridir. 40 hane olarak kurulmuştur. Bugünlerdeki kış nüfusu 5 hane, yaz nüfusu ise 30 hanedir. Köy ormanlık bir bölge olduğu için Akdeniz’in sıcağından bunalan yöre halkı serin olan bu bölgeyi tercih etmektedir. Bu duruma bağlı olarak köye çok sayıda yerli halktan nüfus yerleşmiştir.

Bugünlerde genel olarak yaz nüfusu olmak üzere 50 yabancı hane köye yerleşmiştir. 2023 Kahramanmaraş depremlerinde köy çok etkilenmemiş ancak köy nüfusundan olup Kahramanmaraş ilinde ikamet eden 7 kişi hayatını kaybetmiş.

Dil ve kültür

1990’lı yıllara kadar Çerkes kültürünün hâkim olduğu, dilin konuşulduğu, düğün ve cenazelerin Çerkes gelenek ve göreneklerine göre yapıldığı bir köy iken, köyden kente göç ve yazlıkçıların köye göçü gibi nedenlerle asimilasyon hızlanmıştır. Düğünler karma yapılmaya başlamış; yarı zaman yerel enstrümanlarla, yarı zaman Çerkes enstrümanlarıyla. Dil bilme yaşı en küçük 50 yaşa çıkmış, yabancı evlilik oranı %70’leri bulmuştur.

Köyde yaşayan sülaleler

Guşrogo, Peaga, Tok, Getejey.

---

Akifiye Köyü (Abzeh)

Andırın ilçesine 17, Maraş il merkezine ise 102 km mesafededir. Köy, Çerkezistan’ın kıyı boyu Ubıh bölgesinden büyük savaş sırasında (1864) çıkıp İstanbul üzerinden Akdeniz Bölgesi’ne gelip 2-3 yıl süreyle Adana-Ceyhan bölgesinde geçici iskân olan, bilahare salgın hastalıklar nedeniyle şimdiki köye yerleşen Çerkeslerden oluşmaktadır. Köye başka köy ve diğer kafilelerden eklemlenen birkaç hane Abzeh de yerleştirilmiştir.

Dil ve kültür

Akifiye Köyü yaklaşık 300 hanelik bir Çerkes köyü iken, Türkiye’deki genel kentleşme dönemlerinden etkilenerek nüfusu 200 haneye düşmüştür. Köyün kısmen yayla niteliği taşıması nedeniyle çok sayıda yazlık göçü almış, bugünlerde hane sayısı 1.000’i bulmuştur. Bu durum köyün kültüründe de değişikliğe neden olmuş, dil bilme yaşı 50’ye yükselmiş, 50 yaş altında dil bilen kalmamıştır. Düğünler karma yapılmakta, kısmen Çerkes enstrümanları, kısmen yerli enstrümanlar kullanılmaktadır.

Köyde yaşayan sülaleler

Ajıku, Bıj, Berzeg, Ğonejıko, Ǵış, Duğu, Melgoş, Mezıxeju, Tıw, Xamaf, Şaguj.

---

Abaza köyleri

Osmanlı arşivlerinde Abazaların Maraş iline yerleştirildiklerine ilişkin bir belge bulunmamakla birlikte, Andırın ilçesinde yaptığımız görüşmelerde kendisinin Abaza ve Aşuwa boyundan olduğunu ifade eden 72 yaşındaki Ömer Kayıran, atalarının anlatımına göre Göksun ve Andırın arasında 25. kilometrede bulunan Geben nahiyesinin Abazalar tarafından kurulduğunu, daha sonraki süreçte Geben’deki Abazaların Andırın ilçe merkezine yerleştiklerini, eskiden ilçe merkezinde çok sayıda Abaza ailenin olduğunu, bugünlerde bu sayının 150 aileye düştüğünü ifade etmiştir.

Ömer Kayıran devamında, Geben bölgesine başlangıçta Büyükkavuklu ve Musa Bey adlı iki önder tarafından getirildiği iddia edilen Abazalardan çok sayıda siyasetçi ve bürokrat çıktığını ifade ederken, Ziya Kayıran adlı milletvekilini örnek göstermiştir. Ziya Kayıran 1954-58 döneminde TBMM’de milletvekilliği yapmıştır. Ayrıca 1985 yılında bölgede 3 bin civarında Abaza bir toplantı yapmış.

---

Kargaçayırı Köyü (Altınyayla-Sisne)(Çeçen)

Köy, Doğu Adıǵe Çerkesleri ile Çeçenlerin yerleşmiş oldukları bir köy iken, köyün dağlık ve kent merkezlerine uzak olması nedeni ile çok fazla göç vererek tek haneye düşmüştür. Köyde sadece asimile olmuş bir aile bulunmaktadır.

---

Göksun ilçesi

---

Mehmetbey Köyü (Abzeh)

Kahramanmaraş il merkezine 81, Göksun ilçesine 8 km mesafededir. Köye yerleşenler Abzeh Çerkesleridir. 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında Batı Adigey bölgesinden çıkıp Kuzey Marmara Bölgesi’nde (Düzce civarı) kısa bir süre konakladıktan sonra, denizyolu ile Akdeniz Bölgesi’ne, oradan Göksun’da Taşoluk bölgesinde geçici konaklamadan sonra bugünkü yerleşim yerine iskân edilmişlerdir.

Köyün doğusunda Mahmutbey, batısında Tahirbey köyleri bulunmaktadır. Hane sayısı bir ara 127’ye çıkmış, 1980’li yıllardaki kentleşme sırasında köyden göç edenler olmuştur. Köy nüfusunun büyük bölümü Abzeh Çerkeslerinden oluşmakla birlikte birkaç hane de Şapsığ vardır.

Dil ve kültür

Köyde yaşayanların 30 yaş üzeri dili konuşabiliyor. Yabancı evlilik oranı %3’lerdedir. Düğün ve cenaze törenleri Çerkes geleneklerine göre yapılır.

Köyde yaşayan sülaleler

Koblı, Buğaşe, Bejuy, Gute, Ğonejıko, Tlışe (Şamdan – Reyhanlı), Meretiko, Neğuç, Hokon, Xuaj, Xunaqo, Hapae, Hatko, Tsey, Çeleskat, Çetaw, Abide.

---

Tahirbey Köyü (Abzeh)

Mehmetbey Köyü’nün doğusunda, Mahmutbey Köyü’nün batısında kurulmuştur. Bağlı bulunduğu Göksun ilçesine 13 km, il merkezi Kahramanmaraş’a 73 km mesafededir.

Köy halkı, önce Adana-Ceyhan tarafına yerleştirilmişse de bölgedeki salgın hastalıklar nedeniyle şimdiki yerleşkelerine iskân edilmiştir. Mehmetbey Köyü’nde yaşayan Çerkeslerin akrabaları olup ağırlığını Abzeh Çerkesleri oluşturmaktadır. Grubun içinde birkaç hane Kabardey ve Şapsığ aile vardır. 90 hanelik köyün 30 hanesi Çerkestir.

Dil ve kültür

Köyde 50 yaş altındakiler dili bilmez. Düğünler karma yapılır. Yerel ve ulusal enstrümanlar kullanılır. Yabancı evlilik oranı %50 civarındadır.

Köyde yaşayan sülaleler

Kezenç, Bıj, Koblı, Lo, Lew, Mastır, Hatko, Tsey, Şewoj, Şaguj, Neğoy, Şurdum, Yeruğ.

---

Yağmurlu Köyü (Kazmadere-Aziz’in Köyü)

Batısında Ortatepe Köyü, güneyinde Kuzutepe (Hacıömer) Köyü vardır. Kahramanmaraş il merkezine uzaklığı 80 km, ilçe merkezine ise 12 km’dir. Köy, Doğu Adige Çerkesleri tarafından kurulmuştur. İlk olarak Hacı Ömer Köyü’ne yerleşmişler, daha sonraki yıllarda iklim, coğrafi koşullar ve hayat tarzlarına daha uygun olması nedeniyle Yağmurlu Köyü’nü kurmuşlardır. Köy toplamda 65 hane olup bu hanelerin 35’i Çerkes, 30’u ise Türk asıllıdır. Türk kökenli yerleşim iki dönemde olup birinci bölüm 1800’lü yılların son çeyreğinde, diğer bölümü son yıllarda yerleşmiştir. Son yıllarda yerleşenler, ilk yerleşenlerin aksine Çerkes dilini bilmemektedirler.

Dil ve kültür

Genel olarak düğün ve cenaze törenleri Çerkes gelenek ve göreneklerine uygun yapılır. 18 yaş üstü genel olarak Çerkes dilini bilir. Yabancı evlilik oranı %5 civarındadır. Köye 1800’lü yıllarda yerleşen 20 hane civarında Türk kökenli vatandaş bulunmaktadır. Bu vatandaşlar Çerkes dilini konuşmakta olup düğünlerini de Çerkes geleneklerine göre yapmaktadırlar.

Köyde yaşayan sülaleler

Mıtıj, Apejıh, Merzey, Şeri, Hatkut, Perit, Haguara, Şogen, Gobeke, Kuşhawıne, Tok, Şane, Şırux, Sebeney, Janik.

---

Mahmutbey Köyü (Abzeh)

Kahramanmaraş il merkezine uzaklığı 112 km, Göksun ilçesine ise 12 km’dir. Güneyinde Mehmetbey, kuzeyinde Tahirbey köyleri bulunmaktadır. Osmanlı-Rus Savaşı sırasında Rusların bölgedeki Çerkesler üzerinde baskıları yoğunlaştırması üzerine Osmanlı’ya gelen Batı Adigey bölgesi Abzeh Çerkesleri tarafından kurulmuştur. 76 hane olup sadece %30’u Çerkes ailelerden oluşmaktadır. Kuruluşunda Çerkes köyü olup sonradan aldığı göçler nedeniyle Çerkes köyü olma özelliğini kaybetmiştir.

Dil ve kültür

Köyde düğünler karma yapılır. Düğünün belli bir bölümünde Çerkes enstrümanları kullanılır. 40 yaş altında dil bilen yoktur. Yabancı evlilik oranı %50’dir.

Köyde yaşayan sülaleler

Hatko, Dzıbe, Kul, Tuğ, Hajıku, Tsey, Çetaw, Woeĺ, Yemırzıko, Şırux.

---

Büyükçamurlu Köyü (Ubıh)

Bağlı bulunduğu Göksun ilçesine 19 km, il merkezi Kahramanmaraş’a 80 km mesafededir. Köye en yakın Kafkas yerleşimi 29 km mesafedeki Avar köyü Kireç’tir. Köy Göksu’nun son köylerindendir, Saimbeyli’ye sınırdır, daha önce Saimbeyli’ye bağlıydı. Köy halkı iskân öncesi 2-3 yıl gibi Adana Anavarza-Mercimek Çiftliği bölgesinde kalmış, salgın hastalıklar nedeniyle şimdiki yerine naklolmuştur. 70 hanedir.

Dil ve kültür

Köyde 20 yaş üzerindeki herkes dil bilir. Yabancı evlilik oranı %5’tir. Düğün ve cenaze törenleri Çerkes gelenek ve göreneklerine göre yapılır.

Köyde yaşayan sülaleler

Bace, Berzeg, Ajuk, Deçen, Duğu, Yedic, Kuaj, Melgoş, Mezıxeku, Necıku, Thaś, Txaxo, Tıwı, Xuaj, Şxanıku, Tsey, Guaçe.

---

Kuzutepe Köyü (Kabardey-Kanşuwey)

Göksun ilçesine 8 km mesafede doğu yönündedir. Kahramanmaraş il merkezine 75 km mesafededir. Kanşuwey bölgesinde kurulan köy daha sonra birçok köye bölünmüş. Köy, Cumhuriyet’ten sonra ayrılarak Kuzutepe ismini almış. Doğu Adige Çerkeslerinin kurduğu bir köydür. Kurulduğunda 150 hane civarındaydı. Yaz nüfusu 70-80 hane olurken kış nüfusu 5 haneye düşmüştür. 70-80 yabancı hane köyden yer satın almıştır.

Depremde, köyde bir kişi yaralanmış, kolu kırılmış. Kışın çok oturan olmadığı için can kaybı olmamış. Köyden 5 kişi Kahramanmaraş’ta yaşamını yitirmiş. Köyün büyük bölümü ağır hasarlı.

Dil ve kültür

20 yaş altı dil bilmez. Köyde düğünler Çerkes geleneklerine göre yapılır. Cenazeler gelenekseldir. Yabancı evlilik oranı %50’yi bulmuştur.

Köyde yaşayan sülaleler

Zeşoga, Aşkoat, Hanakoe, Tume, Ardıxan, Bahtır, Merzey, Gefo, Şiginşawo, Gunıj, Belağ, Janik.

---

Fındık Köyü (Kabardey-Oset)

Göksun ilçesinin tam doğusunda 20 km mesafededir. Kanşuwey bölgesi Çerkesleri tarafından kurulmuştur. Kuruluşunda 150 hane civarında iken bugünlerde 110 haneye düşmüş. Köyden yabancılara yer satanlar olmuş. Köye baraj yapıldığından köy coğrafi olarak ikiye bölünmüş, yerleşim yerleri suyun kuzeyinde ve güneyinde kalmış. Köyün kuzeyinde, genel olarak dışarıdan toprak alıp yerleşenler yaşıyorlar. Nüfusları 50-60 hane civarında. Suyun diğer tarafında ise 110 hane Çerkes yaşıyor. Çerkeslerin yanında, daha önceden yerleşmiş 5-6 hane yabancı yaşamaktadır. Köyü Kanşuwey bölgesinden gelen Doğu Adige (Kabardey) Çerkesleri kurmuş, 5-6 hane de Oset  yerleşmiştir.

Dil ve kültür

Köyde genel olarak 20 yaş üstündeki herkes Adigece bilir. Birkaç kişiyle sınırlı olsa da küçük yaşta olanlardan dil bilenler var. Cenaze ve düğün törenleri Çerkes gelenek ve göreneklerine göre yapılır. Yabancı evlilik oranı %15 civarındadır.

Köyde yaşayan sülaleler

Tambi (Hoje), Karden, Kuşha (Oset), Hajeslenığa (Oset), Wurım, Hoşey, Hanwaşe, Haşel, Şomawhe, Thazepl, Werıl, Werış, Herli, Hupe, Soh, Babış, Lığur, Dudey, Herli, Kanşogo, Kudey, Kumpal, Sauh, Thakauxa, Varış, Babış.

---

Saraycık Köyü

Göksun ilçesine 8 km, Kahramanmaraş il merkezine 70 km mesafededir. Batısında Karaahmet Köyü, kuzeyinde Kanşuwey Köyü vardır. 1867 Doğu Adige çıkışlı Kanşuwey bölgesi Çerkesleri tarafından kurulmuştur. Köy 2023 depremi öncesi 92 hane iken deprem sırasında 13 ev tamamen yıkılmış, 50 ev ağır hasar almış, 31 ev sağlam kalmıştır. Deprem sırasında 3’ü köyde, 3’ü Kahramanmaraş’ta olmak üzere toplam 6 kişi yaşamını yitirmiş, 1 kişi de yaralanmış. Köy muhtarı da dahil birçok kişi de enkazdan çıkarılmış.

Dil ve kültür

Köyde hemen her yaş grubu dili anlar. 20 yaş üzeri bireyler ise dili rahatlıkla konuşabilirler. Düğün ve cenaze törenleri Çerkes geleneklerine göre yapılır. Yabancı evlilik oranı %5’tir.

Köyde yaşayan sülaleler

Jılehıj, Hatıj, Gubır, Jankazı, Hakeş, Astenır, Kancaşu, Juk, Pşıwik, Jiloka, Merzey, Memreş, Şogen, Şereg, Kuşha (Hoca).

---

Anzorey Köyü (Psınej)

Köy, iki mahalleden oluşmaktadır. İlçe merkezine 38 km mesafede kuzey yönündedir. İl merkezine 136 km’dir. Köy, Xekuj (Eski vatan) denilen yere yerleştirilmişse de Göksun Çayı etrafında yaygınlaşan sıtma hastalığı nedeniyle bugünkü yerine taşınmıştır. Şu anda 250 hane civarındadır. Toplamda 600 civarında bir nüfus yaşamaktadır. Kahramanmaraş depremi öncesi toplam 184 hane olan köy, deprem sırasında 162 hanenin ağır hasar alması nedeniyle 18 haneye düşmüştür. Daha önce Kahramanmaraş merkezde yaşayan bazı köylüler deprem sonrası Maraş’ta barınma imkânı bulunmadığından köye dönmüşler. Bu hanelerin de katılımı ile bugünlerde köyde hane sayısı 54’e yükselmiş.

Dil ve kültür

Köyde yabancı evlilik oranı %5 civarındadır. Dil bilme yaşı 20 üzeridir. Düğün ve cenaze törenleri Çerkes geleneklerine uygun yapılır.

Yukarıkargabük Elbruz Caddesi’nde yaşayan sülaleler

Azmet, Berğun, Bijo, Cuko, Dau, Dokul, Getejey, Guyıce, Hajlıgeş, Jenjıt, Kuşha, Lo, Meremıkua, Phontarıja, Psımıt, Şhanıkua, Şıbzıkua, Thazepl.

Aşağıkargabük Kuban Caddesi’nde yaşayan sülaleler

Daw, Sımıt, Geteje, Meremıko, Hasçu, Dokul, Thazepl, Phontarıja, Şıbzığua, Guyıca, Jenjıt, Bargun, Wınduğ, Şağır, Perıt, Jılahıj, Ju, Sogen (Deveboynu Köyü’ne taşındı), Karden (Deveboynu Köyü’ne taşındı), Koj (Deveboynu Köyü’ne taşındı).

---

Taşoluk Köyü

Doğu ve Batı Adigelerinin yerleştirildiği bir köy iken şu anda Adige kalmamıştır. Yerli halkın satın alıp yerleştiği bir köy haline gelmiştir.

---

Yantepe Köyü (Kabardey)

Göksun ilçe merkezine 4 km, Kahramanmaraş il merkezine ise 76 km mesafededir. Köyün doğusunda başka bir Çerkes köyü olan Kalesalyan, kuzeydoğusunda Kuzutepe ve Hacı Ömer, güneydoğusunda Karaahmet köyleri vardır. Doğu Adige bölgesinden 1867’de ayrılıp 1869 yılında şimdiki yerine yerleşen köylerdendir. Bu da diğer birçok köy gibi Temürağa Bölgesi’nden ayrılan köylerdendir.

Dil ve kültür

Düğünler ve cenaze törenleri, Çerkes örf ve âdetlerine uygun olarak yapılır. Dil bilme yaşı en düşük 25’tir.

Köyde yaşayan sülaleler

Yemuz, Afona, Hajğule, Tambiy (Hoje), Memhağ, Lekoşek, Şhagöş, Zığona, Şıbzığa, Kude, Şokul , Ğoqoke.

---

Hacıömer Köyü (Kabardey-Kojeke-Kanşuwey)

Kuzeyinde Yağmurlu (Azizkoje), batısında Temurağa (Kançewey) ve güneyinde Saraycık köyleri bulunmaktadır. Göksun ilçe merkezine 9 km, Kahramanmaraş il merkezine ise 89 km mesafededir. Doğu Adige bölgesinden gelen Kabardey Çerkesleri tarafından kurulmuştur. Temurağa Bölgesi’nden ayrılan köylerdendir.

Dil ve kültür

Düğün ve cenaze törenleri Çerkes gelenek ve göreneklerine göre yapılır.

Köyde yaşayan sülaleler      

Şıruh, Tok, Wunaşe, Yelkaş, Apejıgh, Gibil, Haşeg, Mıtıj, Gerş, Aşıj, Zeruna, Merziye, Haguare, Gubj, Eri.

---

Kamışçık Köyü (Kabardey)

Kahramanmaraş il merkezine 120 km, Göksun ilçe merkezine 37 km, Elbistan ilçesine 31 km, Afşin ilçesine ise 21 km mesafededir. Bu ilçelerin ortasında konumlanan Kamışçık Köyü’nün kuzeydoğusunda Çerkes köylerinden Soğucak, kuzeybatısında Kargabükü-Anzorey, güneybatısında Çeçen Çardak köyleri bulunmaktadır. Doğu Adigey bölgesinden 1867 yılında çıkıp bölgeye gelen köylerdendir. Hane sayısı 120’dir.

Dil ve kültür

Köyde cenaze ve düğün törenleri Çerkes geleneklerine göre yapılır. Dil bilme yaşı en düşük 40’tır. 40 yaş altında dil bilen yok denecek kadar azdır. Yabancı evlilik oranı %30’dur.

Köyde yaşayan sülaleler

Gel, Azmet, Jınjake, Hatkut, Late, Şegem, Pewınej, Lekoşek, Lemerdon, Abanoka, Apejıh, Yuoğujoka, Jemenbe, Melemugua.

---

Korkmaz Köyü (Kabardey)

Göksun ilçesine 28 km, il merkezine 105 km mesafededir. Batısında Fındık Köyü, doğusunda Çardak Köyü vardır. 1869 yılında Doğu Adige Çerkesleri tarafından kurulmuştur.

Korkmaz Köyü’ne yerleştirilen Çerkesler Maraş bölgesine gelmeden önce Adana bölgesinde ikamet etmiştir. Sağlık sorunları, salgın hastalıklar, bu grup Çerkeslerin Maraş bölgesi ve civarı bölgelere sevk edilmesine neden olmuştur. Gerçekleştirilen iskân sonrasında Göksun bölgesine gelen Çerkes kavimleri, toplanma merkezinde bir süre ikamet ettikten sonra Çerkes Yender sülalesi tarafından ayrılmıştır.

150 hane civarındaki köye çok sayıda yabancı aile yerleşmiştir. Yabancı olanların bir bölümü 1800’lü yıllarda köye yerleşirken diğer bölümü son yıllarda köyden yer satın alma yolu ile yerleşmişlerdir. Eski yerleşenlerin tamamı Çerkes dilini konuşup Çerkes kültürüne uygun yaşamaktadır. Yeni gelenler ise Çerkes dilini konuşamamaktadır.

Dil ve kültür

Köyde dil bilme yaşı en düşük 20-25’tir. Düğün ve cenaze törenleri Çerkes gelenek ve göreneklerine göre yapılır. Yabancı evlilik oranı yüksektir. Son günlerde oran %40’a ulaşmıştır.

Köyde yaşayan sülaleler

Yender, Mıle, Duduğ, Yıhame, Şokul, Tağzit, Alhas, Gufejoka , Neğaple, Hape, Kame.

---

Avar (Lezgi) köyleri

Ortatepe Köyü    

Kahramanmaraş il merkezine uzaklığı 77 km, bağlı olduğu Göksun ilçe merkezine uzaklığı 7 km’dir. Kuzeyindeki Mahmutbey, güneyindeki Yantepe köyleri Çerkes köyleridir. Çarlık Rusya’sının 1859 yılında büyük ölçüde bölgede hâkimiyet sağlamasından sonra Dağıstan bölgesinden gelen Avarlar tarafından kurulmuştur. Tetir, Kırcainek ve Hevlekli dağları arasında bulunan tepenin yamacındaki arazi üzerinde kurulmuştur. Bu fiziki özelliğinden dolayı, köy Ortatepe olarak isimlendirilmiştir. Hane sayısı 100’dür ve hanelerin tamamını Avarlar oluşturmaktadır.

Dil ve kültür

Köyde konuşulan dil Maarulalca (Avarca) olup, köyde 30 yaşın altındakiler dil bilmez. Yabancı evlilik oranı %5’tir. Evlilikler öncelikle Avarlarla, Adigelerle ve Çeçenlerle yapılmıştır. Düğünler genel olarak Çerkes enstrümanlarıyla Çerkes geleneklerine göre yapılır. Nadiren yerel enstrümanlarla da düğün yapılır. Son zamanlarla kimlik bilincinin gelişmesi ile yerel enstrümanlar terk edilmeye başlamış. Cenaze törenleri Çerkes örf ve âdetleri ile yapılır.

Kireç Köyü

Kahramanmaraş iline 85 km, Göksun ilçesine ise 5 km uzaklıktadır. Kireç Köyü halkı Ortatepe Köyü halkıyla birlikte yaşamaktayken, bölgede yaşanan 1915 olaylarının ardından boşalan Ermeni köylerinden olan Kireç’e yerleşen 15 hanenin çoğalmasıyla şimdiki halini almıştır. Köy bugünlerde 70 haneyi bulmuştur.

Dil ve kültür

Köyde konuşulan Maarulal dilini bilenler 30-35 yaş üstündedir. Evlilikler genel olarak Adige ve Çeçenlerle olmuştur. Yabancı evlilik oranı %20’lere çıkmıştır. Bundan 30 yıl önce köyde yabancı evlilikler yapılmaz, düğünler genel olarak Çerkes enstrümanları ile yapılırmış. Son 20 yıldır yerel enstrümanlar da kullanılır olmuş ancak kimlik bilincinin gelişmesiyle yabancı enstrümanlar oldukça azalmış. Cenazeler genel olarak Çerkes geleneklerine göre yapılmakla birlikte son yıllarda yerel usuller egemen olmaya başlamış.

---

Kalesalyan Köyü (Kabardey)

Kahramanmaraş il merkezine uzaklığı 83 km, Göksun ilçe merkezine uzaklığı ise 12 km’dir. Doğusunda Gücüksu, kuzeyinde Hacı Ömer ve Temürağa, güneyinde Saraycık ve Karaahmet köyleri vardır.

Dil ve kültür

Düğün ve cenaze törenleri Çerkes gelenek ve göreneklerine uygun yapılır. Dil bilme yaşı en düşük 20’dir. Yabancı evlilik oranı %5’lerdedir.

Köyde yaşayan sülaleler

Afona, Şereg, Sarağa, Hatkut, Zuruna, Gibil, Tata (Toğ), Hoşey, Memreş, Gerihan, Merzey, Gırida, Ahmetha.

---

Gücüksu Köyü (Çeçen)

Göksun’a 16 km, Kahramanmaraş’a 87 km mesafededir. Doğusunda Fındık, batısında Salyan ve Temürağa köyleri vardır. Çeçenya bölgesinden gelen Çeçenler tarafından kurulmuştur.

Dil ve kültür

Düğün ve cenaze törenleri Çeçen geleneklerine göre yapılır. Yabancı evlilik oranı %1-2 gibidir. Evlilikler genel olarak bölgedeki Çerkes köylerinden yapılır. Dil bilme yaşı köyde yaşayanlar için ortalama 11-12’dir, 11-12 yaş üstü dili bilir.

Köyde yaşayan sülaleler

Dişnoy, Enginoy, Çörçley, Seysino, Akkiy, Biltoy, Ghordloy.

---

Çardak Köyü (Çeçen)

Göksun ilçe merkezine 26 km, Kahramanmaraş il merkezine 120 km mesafededir. Doğusunda Kamışçık, batısında Fındık, kuzeydoğusunda Kargabükü-Anzorey, güneybatısında Korkmaz köyleri vardır. Çardak Köyü, General Kundukov’un aracılık ederek Osmanlı’ya getirdiği Çeçenlerden oluşmaktadır.

Dil ve kültür

Düğün ve cenaze törenleri Çeçen gelenlerine göre yapılır. Yabancı evlilik oranı %5 gibidir. Evlilikler genel olarak bölgedeki Çerkes köylerinden yapılır. Dil bilme yaşı ortalama 15’tir, 15-16 yaş üstü bireyler dili bilir.

Köyde yaşayan sülaleler

Yalxoy, Dişnoy, Akkiy, Benoy, Kurşloy, Certkhoy, Sesanxoy, Şuonoy, Biltoy, Ertnoy, Lamaroy, Tsontroy, Peşhoy, Baaloy, Ershoy, Neşhoy, Gendirginoy, Enginoy.

 

---

Afşin ilçesi

---

Soğucak Köyü (Kabardey)

Afşin’e 13 km, Kahramanmaraş’a 125 km mesafededir. Kuzeybatısında Kargabükü, kuzeybatısında ise Kamışçık Köyü vardır. Köy Doğu Adige (Kabardey) bölgesinden gelen Çerkesler tarafından kurulmuştur. 65 haneden oluşmaktadır, birkaç hane de yerli halktan hane vardır.

Dil ve kültür

Köyde 10 yaş üstü dili anlar, 20 yaş üstü konuşabilir. Köyde %20 civarında yabancı evlilik vardır. Cenazeler ve düğünler Çerkes geleneklerine göre yapılır. Çerkes olmayanlar bazen düğünlerinde yerel enstrümanlar kullanırlar.

Köyde yaşayan sülaleler

Terkegua, Keref, Hatıj, Selah, Haşuş, Alxo.

---

Deveboynu Köyü

Göksun ilçesine 7 km, Kahramanmaraş il merkezine 75 km mesafededir. Kuzeydoğusunda Temürağa, doğusunda Kaleköy-Salyan ve Saraycık, batısında da Yantepe ve Soğuksu köyleri vardır, köyler Çerkes köyleridir.

3 hane tarafından kurulmuş, zaman içinde 75 haneye çıkmıştır.

Dil ve kültür

20 yaşın altında olanlar dili konuşamıyorlar. Düğünler Çerkes gelenek ve görenekleri ile yapılır. Cenaze törenleri Çerkes kültürüne uygun yapılır. Yabancı evlilik oranı oldukça düşük, %5 civarındadır.

Köyde yaşayan sülaleler

Kempare, Yemuz, Yesen, Janik, Ğıde, Sebeney, Deraha, Şırux, Belağ, Balkar, Huaşey, Getawue, Azapş, Wınej (Abzeh), Kudey, Hanwuaş’a, Afone, Akkiy (Çeçen), Dzeşokua, Gıbıl, Mahmud (dışarıdan gelen aile), Aziz (dışarıdan gelen aile).

---

Yazıköy Köyü (Abzeh)

Kahramanmaraş il merkezine uzaklığı 102 km, Afşin ilçe merkezine 12 km’dir. Güneyinde, Çerkes köyü olan Deveboynu ve Anzorey-Kargabükü köyleri vardır. Batı Adigey bölgesinden gelen Abzeh Çerkesleri tarafından kurulmuştur. Köy 70’li yıllarda 70-80 hane iken göçler nedeniyle 30 haneye düşmüş.

Dil ve kültür

Yabancı evlilik oranı %5’lerdedir. Dil bilme yaşı en küçük 15’lerdedir. Düğün ve cenaze törenleri Çerkes geleneklerine göre yapılır.

Köyde yaşayan sülalaler

Gute, Ğonejıko, Meretıko, Semen, Taĺe, Hatko, Xunagu, Tsey, Şewcen, Apiş.

---

Karaahmet Köyü (Kabardey)

Göksun ilçesine 7 km, Kahramanmaraş il merkezine 75 km mesafededir. Kuzeydoğusunda Temürağa, doğusunda Kaleköy-Salyan ve Saraycık, batısında da Yantepe ve Soğuksu köyleri vardır, köyler Çerkes köyleridir.

3 hane tarafından kurulmuş, zaman içinde 75 haneye çıkmıştır.

Dil ve kültür

20 yaşın altında olanlar dili konuşamıyorlar. Düğünler Çerkes gelenek ve görenekleri ile yapılır. Cenaze törenleri Çerkes kültürüne uygun yapılır. Yabancı evlilik oranı oldukça düşük, %5 civarındadır.

Köyde yaşayan sülaleler

Kempare, Yemuz, Yesen, Janik, Ğıde, Sebeney, Deraha, Şırux, Belağ, Balkar, Huaşey, Getawue, Azapş, Wınej (Abzeh), Kudey, Hanwuaş’a, Afone, Akkiy (Çeçen), Dzeşokua, Gıbıl, Mahmud (dışarıdan gelen aile), Aziz (dışarıdan gelen aile).

 

---

Pazarcık ilçesi

---

Eskinarlı ve Göynük

Eskinarlı ve Göynük köyleri başka köylere ve büyük şehirlere göç ederek boşalmıştır.

 

BELGELER: