Abhaz avlusunda gerçekleşen tüm ritüellerin sıkı bir düzeni vardı ve dolayısıyla ritüelin uygulanmasının ve avlunun belli kısımlara ayrılmasının kuralları da çok önemliydi.
Düğün
Düğün sırasında at üzerinde akrobasi, at yarışması ve diğer aktiviteler için yeterince yer kalacak şeklinde avluya özel çadırlar (Aş’apa) konulurdu. Burada aynı zamanda akrabalarla konuklar da dururlardı. Damatla gelin gelmek üzereyken özel bir atlı bunu duyururdu. Gençler, gelinle ona eşlik edenleri evin kapılarında karşılarlardı. “Radeda” şarkısı eşliğinde gelin avluya girerdi.
Ellerinde meşaleler olan konuklar iki sırayı oluştururlardı. Gelin, koridordan geçer gibi onların arasından “amhara” (yeni evlenenler için özel yapılmış ev) evine geçerdi. Amhara’nın kapısına konuklar mısır dökerlerdi. Bu şekilde gelin eve girerken yeni ailesine zenginlik getirir diye bir inanç vardı. Kapıda duran iki erkeğin ellerindeki kılıçların altından geçen gelin, amhara evine girerdi. Buna benzer amhara evleri Abazalar’da da vardı. 19.yüzyılının başında yeni evlenmiş oğulları için avluda “mhara” adlı tek odalı ev yapılırdı.
Günümüzde de avluya giren gelini şeker ve paralarla karşılamak gerekiyor. Gelinin yakın bir akrabası olan bir kadın, gelinin üstüne şekerle bozuk para dökerken avluda bulunan konuklar, özellikle çocuklar onları toplamaya çalışır.
Cenaze Ritüeli
Cenaze RitüeliCenaze ritüeli ve onunla ilgili aktiviteler çok daha değişikti. Avlunun sol tarafı erkek tarafı, sağ tarafı ise kadın tarafı olarak ikiye ayrılırdı. Böylece erkekler solda, kadınlar sağda dururlardı.
Cenaze gününde eve bağlı olan bir alanda özel kurulmuş bir çadır altında ölü yatırılırdı. Çadırın altında tabutun yanında vefat edenin yakın akrabaları olan kadınlar dururlardı. Kadınların saçlarının açık olması gerekiyordu. Cenaze töreninin başında vefat edenin atının üstünü siyah bir örtü ile kapatırlardı. Atlarını önde tutarak saatin ters yönünde avluda üç tur atarlardı.
Avlunun ortasında erkek ağıtçıların şapkalarını, kamçıları ile kepeneklerini tabuta yaklaşmadan önce koyabilecekleri masa konulurdu. Eskiden bu masa yerine “alabaş’a” adlı değnek kullanılırdı. Bu değneğin üstüne şapkalar, kepenekler, kamçılar asılırdı.
Avluda vefat eden erkek için kutsal boğalar kurban edilirdi. Kutsal boğa kurban ritüeli sırasında da “apshura” cenaze töreninde olduğu gibi avluda saatin ters yönünde üç tur atılırdı ve böylece çok eski astral bir ritüelle bağlantısı olurdu.
Diana Ahba
“Abazaların Ülkesi” için özel
