Shinval direnişini kıramayan Gürcistan, 20 Ocak günü şehri terk etmek zorunda kaldı. Çekilirken tüm kamu binalarını tahrip ettiler, kültür değerlerini yok ettiler. Bankayı soyarak 12 milyon rubleyi götürdüler. Akla hayale gelmedik zulüm ve çirkinlikler yaptılar. İç içe yaşayan iki ulus nasıl bu kadar düşman olabiliyor, anlaşılır gibi değil.
29 Ocak 1991 günü Oset direnişinin lideri Osetya Parlamento Başkanı Torez Kulumbekov, SSCB İçişleri Bakanlığı birliklerinin Shinval’deki garnizonuna çağrılarak Gürcülerle görüştürüleceği söylendi. Fakat şoförüyle birlikte Gürcü polisler tarafından kaçırılarak aylarca Tiflis’te hapsedildi. Moskova olay karşısında hiçbir şey yapmadı. Çünkü Gürcülerle danışıklı dövüş politikası uyguluyorlardı ve eskiden beri bu konularda çok maharetliydiler. İzledikleri politikalarla her zaman bir taşla iki kuş vurdular.
5 Ocak 1991 gecesi Shinval’deki SSCB İçişleri Bakanlığı güçlerini gizli şifreli bir emirle şehir dışındaki kışlalarına çekmiş, meydanı bile bile zorbalara bırakmışlardı. Böylece Gamsakhurdiya yönetimindeki Gürcistan’ın çirkin yüzünü dünyaya gösterirken, Osetlerin yanlarındaymış izlenimi vererek ikiyüzlü politika uygulamıştı.
Gürcistan ordusu şehri terk etse de çevrede mevzilendi ve şehri aylarca abluka altında tuttu. Elektrik, su, gaz gibi hayati gereksinimlere ambargo uyguladı. Top atışlarıyla bölge taciz edildi. Yüze yakın köy ve kasaba yakılıp yıkıldı ve yağmalandı. Köylerde yıkılan evlerin üzerinde tanklarla ileri geri hareket ederek bir daha onarılamayacak duruma getirildi. Köyler haritadan silindi.
1991’de Osetya sınırlarında konuşlanmış 15 bin Gürcü askeri vardı. Güney ve Kuzey arasındaki Rokskiy tünelinin güney ucuna 40 km. mesafedeki Zava kasabası, Shinval’e 22 km. uzaklıkta idi. Bu iki yerleşim yeri arasındaki beş Gürcü köyü Gürcü birliklerine lojistik destek sağlarken kuzeyden gelecek yardımları da engelliyorlardı. Asetin güçler biraz rahatlayınca ilk bu yolu açtılar. Yollara döşenen mayınlar temizlendi, engeller kaldırıldı. 7 Nisan 1991’de kuzeyden gelen ilk yardım konvoyu Shinval’e ulaştı.
2 Nisan 1991’de Moskova’ya giden 10 kişilik Güney Osetya heyeti 10 gün kalıp politikacı ve yabancı elçiliklerle görüştü, basın toplantıları ve konferanslarla olayın vahametini anlattılar. Daha sonra SSCB İçişlerine bağlı Osetya’daki güçlere takviye sağlayarak olayları hafifletmeyi başardılar. Durumun az da olsa normalleşmesini sağladılar.
20 Mayıs 1991’de bölgede oluşan depremde dahi büyük zarar gören Osetya’ya insani yardımlar engellenmişti.
26 Mayıs’ta Gürcistan başkanlık seçimleriyle Gamsahurdiya tekrar seçildi.
8 Haziran 1991’de Güney Osetya temsilcileri III. Asamblesi, Gorbaçov’dan durumun zorlaşması nedeniyle Osetya Özerk Bölgesinde acil durum kararı alarak halkın anayasal haklarının korunmasını istedi. Çatışmalar devam ediyordu. 29 Ağustos’ta ağır bir hastayı yetiştirmeye çalışan ambulans Gürcüler tarafından durdurularak, araçta bulunan küçük bir çocuk, iki Gürcü asıllı vatandaş ve iki Asetin şoför işkenceyle öldürülmüşlerdi.
Sadece 1991 Eylül’ünde Gürcülerce 209 kişi öldürülmüş, 460 kişi yaralanırken 150 kişi kaybolmuştu. Osetler şehir dışındaki mezarlıklara cenazelerini dahi gömemiyor, bazı okul bahçeleri mezarlık olarak kullanılıyordu.
25 Aralık 1991’de SSCB dağıldı, 6 Ocak 1992’de de Gamsahurdiya rejimi yıkıldı.
SSCB Döneminden Sonra Güney Osetya
6 Ocak’ta iktidarı kaybeden Gamsahurdiya muhaliflerin baskısına dayanamayarak Gürcistan’ı terk ederek Çeçenya’ya sığındı. Muhalefet iktidarı ele geçirdi. 1972-1985 döneminde Gürcistan Komünist Partisi I. Sekreteri ve SSCB’nin son Dışişleri Bakanı Edvard Şevardnadze, Mart 1992’de Moskova’dan Tiflis’e gelerek Gürcistan Devlet Konseyi Başkanı oldu. 11 Ekim 1992 seçimleriyle de devlet başkanı oldu.
Gürcistan’da kısa sürede düzeni sağladı ancak büyük bir hata yaparak Abhazya’ya saldırdı. Fakat Rusya’nın da gizli desteğiyle Abhazya Gürcüleri yenilgiye uğratarak bütün Gürcü güçlerini Abhazya’dan kovdular. Bir ara Suhumi’ye giden Şevardnadze, esir düşmekten zor kurtuldu. Fakat yanındaki maiyeti esir düştü. Şevardnadze Ağustos 1995 yılında, arkasında Gürcü istihbarat başkanının da olduğu güçler tarafından suikaste uğradı ise de kurtuldu.
Şevardnadze döneminde de Güney Osetya politikaları değişmeyen Gürcistan, Osetya saldırılarına devam eti ve birçok cinayetler işlendi. 20 Mayıs günü Shinval yakınlarında Zar yolu denilen yerde masum insanları taşıyan araca pusu kurularak 32 kişi öldürüldü, 20’si yaralandı. Ölenlerin 19’u yaşlı kadın ve çocuktu. Yaşamını yitiren 4 yaşındaki bir çocuğun 7 kurşun yarası vardı. Osetya yönetimi 21 Mayıs’ta BM Genel Sekreteri Butros Gali’ye Gürcü saldırılarının durdurulması için çağrı yaptıysa da etkili olmadı.
Zar yolu trajedisini kınayan Rusya, Gürcistan’a karşı ekonomik yaptırımların uygulanacağını duyurdu. Osetya yönetimi 29 Mayıs’ta bağımsızlık kararını onayladı, buna karşı saldırılar yeniden başladı. 7 Haziran 1992’de Rusya başkanı Yeltsin, Gürcistan başkanı Sevardnadze, Kuzey Osetya başkanı Galazov ve Güney Osetya başkanı Kulumbegov’dan oluşan 4 kişilik başkanlar heyeti Karadeniz sahilindeki Dagomis şehrindeki toplantıda Güney Osetya’ya barış gücü gönderilmesine ve karma kontrol komisyonu kurulmasına karar verdiler.
14 Temmuz’da Güney Osetya’ya gelen barış gücünde 1000 Rus, 500 Kuzey Osetya, 340 Gürcü askeri vardı. 12 gözlem ve 20 kontrol noktasında görev dağılımı yaptılar. Telafisi ağır kayıplar veren Osetya’da durum sakinleşmişti.
Güney Osetya’da 1.5 yılda 1000 ölü, 1700 yaralı, 116 kayıp insan vardı. 13 bin kişi ülkeyi terk etmişti. Sadece Shinval’de 1800 ev yıkılmış, onlarca kamu binası, kültür yuvaları tahrip edilmişti. Binlerce küçük ve büyük baş hayvan gaspedilmiş Gürcistan’a götürülmüştü. Toplam maddi kayıp 2000 yılı fiyatlarıyla bir trilyon ruble kadardı.
Güney Osetya’nın başına 23 Eylül 1993’te Prof. Ludvig Alekseyviç Çibirov getirildi.
2 Kasım 1993’te Osetya yeni anayasasını onaylarken ülke çapında yargı sistemi, polis teşkilatı ve savcılık teşkilatları disipline edilerek düzene sokuldu. Asayişi sağlayıcı önlemler alındı.
17 Mart 1994’te Güney Osetya devlet TV kanalı yayına başladı. 27 Mart 1994’te alınan yeni seçim kararı neticesi yapılan seçimde başkan seçilen Çibirov, 27 Nisan 1994’te yeni hükümeti kurdu. 10 Kasım 1996 seçimlerini kazanan Çibirov tekrar başkanlık koltuğuna oturarak memleket meseleleriyle uğraşmaya devam etti.
Gerek Gürcü gerekse Rus yöneticiler ile zaman zaman yapılan toplantılar neticesi alınan kararlar ışığında cumhuriyetin refah düzeyinin yükseltilmesi doğrultusunda önemli adımlar atılmış, eksikler giderilmeye çalışılmıştı. Elektrik, gaz gibi hayati gereksinimler Gürcüler tarafından kesilmiş veya fahiş fiyatlar istenmekteydi. 14 Eylül 1999’da Rusya gazının Güney Osetya’ya akmaya başlamasıyla kullanımına başlanmış, aynı günlerde de Güney Osetya’da hidroelektrik santrali kurulması kararı alınarak 2000 yılında temeli atılmıştı. Osetya talan edilen ekonomisini onarmaya çalışıyor, çareler arıyordu. Gürcistan’a karşı biriken 1.2 milyon dolar borç ödenemediğinden, Gürcistan’ın Rusya’ya olan borcuna mahsup edilmişti. (1999)
Eylül 2000’de bağımsızlık ilanının 10. yılını kutlayan Güney Osetya Nisan 2001’de yeni anayasasını onayladı. Aynı tarihte Rusya ve Güney Osetya Ortodoks Kiliseleri arasında işbirliği antlaşması imzalandı. 8 yıl görev yapan Çibirov, önemli işlere imza atmıştı. Fakat 2001 sonbahar seçimlerini kaybetti, yerine Kokoytı Edvard 5 yıllık bir dönem için başkan seçildi. İkinci kez 2006-2011 dönemi seçimlerini de alan Kokoyev (Edvard Zebeyeviç Kokoytı) çalışmaya devam etti.
Dönemin Gürcistan Devlet Başkanı, tıpkı Stalin gibi Gürcüleşmiş bir Asetin olan Mihail Şaakaşvili de (Şakkate sülalesinden) Osetlere adil davranmamış, haleflerinin hatalarından ders almamış ve Osetlerin özerkliğini kaldırmaya kalkarak saldırmıştı. (2008) Osetlerle Gürcüler arasında geçen bu son savaşla Rusların da yardımıyla Gürcüler ağır bir yenilgi almış ve aynı senaryoyu Abhazya üzerinde uygulama fırsatı bulamamıştı.
Kaynakça:
-Osetya ve Asetinler-Yılmaz Konak-2007
– Gürcü Saldırıları-Tutanaklar (1988-1992)/Der: B. Çoçiev-M. Dzoev – Alan Vakfı-1996/Çeviri: Sami Yılal-Ahmet Yılal (Şılonate)
-Güney Osetya Katliamı-Fatih Atan