Özendirme, Bir Eğitsel Olanaktır. Doç.Dr. Vinereko Mir
İyilik yoluyla elde edilemeyen şey, kötülük yoluyla hiç elde edilemez. İnsanın kendisini koruyacak ve kötülüklerden uzak duracak bir biçimde eğitilmesi gerekir. Genç ya da çocuk, iki yüzlü olmazsa, toplumca benimsenmiş kurallara uyan biri olursa, amaca ulaşılmış olur…
Giysi giyilir çıkarılır ya da değiştirilir. Gelenek ise; değiştirilen, satılan ve satın alınan bir şey değildir…
Dikkat edilmesi gereken şey; kişinin kalbini ve aklını kullanarak, kendisine yapılmasını istemeyeceği şeylerin, başkalarına yapılmasına karşı çıkacak biçimde bir kişilik kazanması için çalışılması olabilir. O zaman gelenek ile anlayış ya da akıl çatışmaz, birbirine destek olur. Çocuk, geleneğin uygulandığını ve saygı ile karşılandığını görürse, gördüklerinden etkilenmeye başlar, üstelik o geleneği bir de içselleştirirse/kendi yaşamının bir parçası haline getirirse, ortaya harika bir birey çıkar! Öyle bir çocuğun temiz kalpli, özgür düşünceli, sözü ve özüyle bir, örnek bir kişi olacağı bilinir.
Çocuklar, aile içindeki büyüklerini, zor durumlarında bir dayanak ve danışmanları olarak görmelidirler, bundan çekinilmemelidir, bunun sakıncalı bir yanı olamaz. Çünkü, “Güzelin karşılığı yine güzeldir”. Kişinin tutkalı, yine kişidir Büyük olsun küçük olsun, tüm insanların, tartışmasız hiçbir bireyin bir başkasının kopyası olamayacağı, her bir kişinin ayrı bir dünya olduğu gerçeği bilinmelidir.
Birey, geleneğe uygun olarak hareket ederse; davranışları, bu davranışlarının kaynaklandığı duygu ve düşünceler, onunla aynı değerleri paylaşan başkaları tarafından algılanır. Geleneğin işlevi, iki kişinin birbirini dostça karşılamasını sağlamak, kişilerin hareketleri, oturup kalkmaları ve benzeri davranışları yönünden uzlaşmalarını ve dayanışmalarını gerçekleştirmektir.
Binlerce yıldan beri insanlar, her bir değişik ulus, geleneği sırf gelenek olsun diye benimsemiş, yaşatmış ve geliştirmiş değildir. Bir ulusun, aynı dili konuşan bir ulusun ya da aynı giysileri giyen yüz kişinin darılmadan ve birbirini kırmadan bir arada yaşaması, kendilerini çevreleyen doğaya ve başka topluluklara aydınlık bir gözle, dibi görünen berrak bir ırmağa bakar gibi bakmaları, gördükleri şeyleri içlerine sindirmeleri için; bu insanların hep birlikte yarattıkları, benimsedikleri ve bir dayanak olarak kullanmakta oldukları değerler bütününe gelenek denir. Ulus, karşılaşmış olduğu her bir olaydan bir ders çıkarmış, bunların her bir bireyi için de bir ders olması, bu dersin o bireyi akıllı ve uyanık biri yapması için, geleneği oluşturmuştur.
Birey, üyesi bulunduğu toplumun düşünce dünyasını ve ortak aklını kavrayabilirse, sadece ulusunu ve ondan kalan ulusal mirası korumakla kalmaz, ulusal mirası daha ilerilere taşıyabilir. Başka uluslara dostça yaklaşma gücünü de kendinde bulur.
Bütün bunları kavrayan ve içselleştirmeye başlayan, bunları bir yük değil aksine soluduğu hava gibi gerekli bulan ve bu havaya yeni bir ruh/canlılık katan bir çocuk, her şeyden öte övgüye değerdir ve ona yaraşacak olan da insanca saygı duymak olabilir.
Çocuğun yarınları, kendisi, anne ve babası, okulu ve ulusu tarafından akılcı ve bilgece bir biçimde düzenleniyor. Gelenek, bu yaşam yolculuğumuz boyunca, yolu şaşırmamızı önleyen bir pusuladır. Sevgili öğrenciler, uyanık olmalı, gördüğünüz ve duyduğunuz her şeyi akıl süzgecinizden geçirerek daha da güzelleştirmelisiniz (1).
********
Adığe atasözleri:
3 Utanılacak şeylerle karşılaşabileceğini düşünmeyen kişi, dostu olmayan kişidir.
3 Seni ağlatan seni sevendir, güldüren de sevmeyendir.
3 Kendine yakıştıramadığın şeyi başkasına yapma.
Bilgi notu:
(1) –Birçok yardımcı sözcükler eklenerek Türkçe’ye aktarmaya çalıştığımız bu felsefi metin, Çerkesçe/Adığece özgün biçimde, çok daha kısa, az sözcükle yazılabilen ve herkes tarafından kolay anlaşılabilecek bir metindir. Adığece’nin, kısa, öz ve kolay yoldan çabuk kavratma gibi kendine özgü bir özelliği vardır. Yukarıda iki dilde yazılmış atasözü ve deyişlerden de bu özellik anlaşılabilir .-HCY.
Sayı : 2010 08
