Wubıhça üzerine etüdler (4)

0
465

Wubıh dili üzerine derlemelerimize bu bölümde son veriyoruz. “Soçi”nin gerçek sahipleri olan, Çerkes milletinin soylu ve gururlu halkı Wubıhlar, bugün anavatanlarında birkaç aile olarak yaşamlarına devam etmektedirler. Büyük çoğunluğu ise Türkiye’de, ortadoğuda Wubıh olduklarını bilerek ama ana dilleri Wubıhçaya sahip olmadan varlıklarını sürdürmektedirler. Ana dilleri yerine Adıgece ve Abazacayı ikame etmişlerdir.

Tüm etnograf ve dil bilimcilerin bu muhteşem tarihsel zenginliğin hakkını vererek araştırması, literatüre kazandırması gerekmektedir.

Bir zamanlar Nasreddin Hoca isimli biri vardı. Arkadaşları arasında şakacılığı ile tanınırdı. Bir gün arkadaşları bir araya geldiler ve yetiştirdiği koyun hakkında konuşmaya başladılar.

“Hocaya bir şaka yapıp, koyunu yiyebilelim “ diye kendi aralarında karar verdiler.

Birlikte hocanın evine gittiler. “Hoca, yarın dünya yok olacakmış. Şu fuzuli yetiştirdiğin koyunu nehre götürelim, kebap yapıp eğlenelim” demişler.

Hoca düşünmüş ve demiş ki “haklı olabilirsiniz, öyle yapalım” Koyunu almış ve hep birlikte nehre gitmişler.

Koyunu kesmişler ve yemişler. Arkadaşları “Hocaya oyun ettik, koyununu yedik. Şimdi suya gidelim yıkanalım” demişler. Kıyafetlerini çıkartıp suya gitmişler. Hocaya da kıyafetlerini emanet etmişler. Hoca hepsini toparlayıp ateşe atmış.

Biraz zaman geçince Hoca Nasreddin, arkadaşlarını geri çağırmış. “Hadi gelin, koyun pişti, yiyelim” demiş. Sudan çıkıp gelmişler ama kıyafetleri yokmuş.

“Hoca, kıyafetlerimiz nerede?” diye sormuşlar. Hoca gayet sakin cevap vermiş.

“Sizler, bana yarın dünyanın sonu gelecek dediniz, niye kıyafete ihtiyaç duyasanız ki?”

Devam etmiş. “Çıplakken de kebaplarınızı yiyebilirsiniz. Geri dönecekseniz de kıyafetlere gene ihtiyacınız yok. ”

“Ah be Hoca, biz senin koyunu yemek için oyun ettik. Koyunu yemeseydik, kıyafetlerimizi yakmayacaktın” demişler. Ama ne önemi var ki? Hoca, kıyafetlerini yakmış ve onlar da köye dönmek için gece yarısına kadar beklemişler.

Wubıhça transkripyonu

fạ́xʹa Seladina x°áǯʹa aq’agʹə́ zatə́tg°ara lát°q’a. aq’ạ́wt°’ạwən alát°q’ayt’-ɣạfa ɣáwkʹ’aɣʹa zams°á azáž°əčʹ’anan zabəyš°ə́ q’ạ́ɣq’a p’qʹ’ə-bá ač’án pɬáyə də́żəgʹə abə́yš°-gʹə ażq’áyt’. ɣáwkʹ’aɣʹa zaxʹabzə́nan “yəx°áǯʹa ažʹláw-mạla ɣabə́yš° c°ə́šʹfaw!” aq’aq’á. azaxʹabzə́nan ax°áǯʹa-lạq aykʹ’aq’án. “ya x°áǯʹa, k°’anə́ adúnay ɣ°ərdạ́yawt, yə́wbəyš°gʹə macáq’ạla wəpɬáyə wəfạ́məs yəna šʹq’ạɣən šʹkʹ’ánaw-na zat°ax°aqafaɣa ašʹfáw gʹa šʹəq°əmạ́lanaw” aq’aq’á. ax°áǯʹa-gʹə awəṡán “wanáʒ̇a-da ač’agʹəɣə” q’an abəyš°-gʹə q’ạɣən at°ax°áqafaɣa akʹ’aq’án. abə́yš°əyt’ ak°’ə́n zaz°apxʹə́nan ɣac’ánạɬən šánạɣaq’a. ạ́yɬana-gʹə aɣagʹəšáfagʹəʒan “ax°áǯʹa žʹlaq’á ɣábəyš° c°ə́šʹfawt” aq’án. “t’ák°’ən yəbzə́n šʹəwakʹánaw, šʹəgʹa šʹk°’ábaw” aq’án aɣ°ada abzə́n wákʹaq’an aɣaxəšʹa-gʹə ǯʹạ́nạwət°’ən aɣ°ada ax°áǯʹa-gʹə dạ́pɬat’ən azáwžəgʹə́ abzə́n waχan aɣáwxəšʹa ž°ə́čʹ’anan aɣ°ada ámǯʹa mạcạ́ɣaq’ayt’ən ámǯʹan fạ́nəɬən azáwžəgʹə́ caq’án. t’ák°’ dac’at’ə́n “ábəyš° áz°aq’a šʹaw dašʹfaw” aq’an zaq°’ə́-zaq°’ən abzə́n wat°’ạ́ynan áyǯʹnawt dašʹt’ə́n, aɣáwxəšʹa laməχán! “šʹáwxəšʹa mạχanay, x°áǯʹa?” dạ́q’at’ən. “k°’anə́ adúnay ɣ°ərdáyawt s°q’aq’án, xəšʹa dás°šʹnawtəy? lạla s°ət’ačʹ’aq’ána-dagʹə yəbə́yš° s°fə́na-bạla. s°əzaɣat°’ạ́ynaw, xəšʹa s°aɬa s°əxʹáq’agʹạynama” ánq’aq’a. “yáway, wə́bəyš°-gʹə šʹəmfq’á-dašʹ, šʹawxəšʹa-gʹə awmcaq’ána-dašʹ!” aq’aq’a-gʹəlá sa-ɣạ́fa ykʹ’an ax°áǯʹan aɣaxə́šʹa cánan áṡəṡt’q°’ašʹạxʹa aɣáq̄aṡən yəkʹ’ạ́yfaq’anama.


fạ́xʹa / bir zamanlar, Seladina / Nasreddin, x°áǯʹa / Hoca, Ø-a-q’a-gʹə́ / bilinen, tanınan, za-tə́t-g°ara / bir adam, Ø-lá-t°-q’a / varmış: fạ́xʹa Seladina x°áǯʹa aq’agʹə́ zatə́tg°ara lát°q’a.


Hans Vogt’un Wubıh dili sözlüğünden 

Yararlanılan kaynaklar

http://en.wikipedia.org/wiki/Ubykh_language
http://www.omniglot.com/writing/ubykh.htm,
http://lacito.vjf.cnrs.fr/archivage/tools/list_rsc.php?lg=Ubykh
http://lacito.vjf.cnrs.fr/archivage/languages/Ubykh_en.htm

 

CEVAP VER

Lütfen yorumunuzu giriniz!
Lütfen isminizi buraya giriniz