İKKD’nin kafeteryasında elindeki cep telefonuyla sesler kaydeden, yeni eklenen kelimeleri dinleyerek kontrol etmekle uğraşan bir kişi görürseniz Gürkan Demirkol’dur.
Uğraştığı şey de 2018’de yayın hayatına başlayan adigabze.net adlı site… Tehlike altındaki dillerin ölmesini engelleyecek belki de en pratik yöntemlerden birini özellikle gençlerle buluşturması bu konudaki umutlarımızı artırıyor.
adıgabze.net’le ilgili ayrıntıları Shumaf Gürkan’dan dinleyelim…
-Merhaba, öncelikle kendinizi tanıtır mısınız?
-Çanakkale-Bigalı Adige bir ailenin çocuğu olarak 1977 yılında İstanbul’da doğdum. Shumaf sülalesindenim. Çocukluğumdan beri yaşadığım evde hep Çerkesçe konuşulmasına rağmen ben ve kardeşlerim sadece anlıyor ama konuşamıyor ve durumu çok da kafamıza takmıyorduk. 1998 yılında üniversite eğitimi için gittiğim Bursa’da, sadece ve sadece tleperuj öğrenmek amacıyla Bursa Birleşik Kafkasya Derneği ekibine yazıldım. Derneğe gidip geldikçe aslında sahip çıkılması gerekenin leperuj dansının da çok ötesinde olduğunu fark etmeye başladım. Bu bilinçlenme sonunda Bursa’da kaldığım dört yıl boyunca aktif biçimde dernekçilik yaptım. Daha sonra İstanbul’a gelince Gaziosmanpaşa Kuzey Kafkas Kültür Derneği (bugünkü Adige Xase) yönetiminde yer aldım. Halen İstanbul Kafkas Kültür Derneği yönetiminde, elimden geldiğince, toplumuma katkı sunmaya çalışıyorum.
-Çerkesçe konuşamadığınızı söylediniz, adigabze.net projesini nasıl hayata geçirdiniz?
-adigabze.net aslında anadilimi öğrenme çabamın sonucu ortaya çıktı. Bu süreçte ihtiyaç duyduğum kaynakların çok az ve ihtiyacı karşılamaktan uzak olduğunu fark ettim. Başlangıçta kendim için basit bir Çerkesçe not defteri yapmayı düşünüyordum; ancak bunun bencillik olacağını anlayarak herkesin faydalanabileceği online bir portal haline getirmeye karar verdim. Amacım, anadilini bilen herkesin üye olarak katkı sunabileceği bir platform oluşturmaktı. Yazılımcı olduğum için işin teknik kısmını kotarabileceğimi düşünerek bu projeye başladım ve hayal ettiğim şekilde içerik yüklenebilecek bir yazılım programladım.
Başlangıçta Sayın Yasin Çelikkıran ve Sayın Abaze İbrahim Alhas’ın çok değerli sözlük çalışmalarından faydalanarak online sözlük kısmını oluşturdum. Sonrasında gelen olumlu tepkilerle, Çerkesçe emekçisi hocalarımızın ve Çerkesçe gönüllüsü hemşerilerimizin katkılarıyla, ihtiyaca yönelik olarak adigabze.net’i geliştirmeye devam ettik, ediyoruz. Yeri gelmişken, katkılarını hiçbir zaman esirgemeyen başta Ragıp Mete Hoca ve Zekoğu Özkan olmak üzere destek veren herkese teşekkürü borç bilirim.
-Biz kullanıcılar adigabze.net ile neler yapabiliriz?
-Başlıklar halinde kısaca sıralamak gerekirse; adigabze.net, sözlüğün yanı sıra sesli dersler, sesli yarışmalar, kelime yarışmaları, Dinle-Yaz yarışması, Çerkesçe sayı motoru, otomatik Latin-Kiril çevirici ve sesli alfabeler gibi dile ilişkin birçok fonksiyona sahip.
Sözlük, Çerkesçe-Türkçe ve Türkçe-Çerkesçe hizmet veriyor. Türkçe yapılan aramalarda birçok kelimenin hem batı hem de doğu diyalektinde karşılığını bulmak mümkün. Arama kısmında otomatik kelime tamamlama özelliğiyle istediğiniz kelimeyi bulmanız oldukça kolay. “Sözlük”te kelimelerin yanı sıra cümlelere de ulaşabiliyorsunuz. Sesli bir sözlük olması hedeflendiğinden kelimelerin seslendirmelerini ekleme çalışmamız devam etmekte. Sitemiz şu an için yaklaşık 25 bini batı, 13 bini doğu olmak üzere 38 binin üzerinde Çerkesçe kelime içeriyor.
Sözlük dışında popüler dil öğrenme programlarından esinlenerek bir “Sesli Ders Yazılımı”nı oluşturduk. Bu yazılımla öğrencilerin okuduğunu anlama, yazma, duyduğunu anlama, cümle kurma gibi becerilerini geliştirmeye yönelik değişik seviyelerde dersler hazırlamak mümkün hale geldi.
Çerkesçe kelime dağarcığını geliştirmek isteyenler için lig usulü çalışan ve doğru yaptıkça puan veren bir yarışma hazırlamıştık. Çok ilgi görünce, dil becerisini geliştirmeye yönelik sesli yarışmaları ve “Dinle-Yaz” yarışmasını da başlattık.
-‘adigabze.net’i geliştirmeye devam ediyorum” dediniz. Siteyle ilgili hayata geçirmeyi düşündüğünüz hedefler neler?
-Öncelikle şunu net bir şekilde belirteyim; ben bu geliştirmelerin sadece teknik ve koordinasyon kısmındayım, içerikte geliştirme yapmak beni aşan bir durum. Yakın dönem için ise hayalim; yabancı dil eğitimi konusunda uzman kişilerle Çerkesçeyi iyi bilen hocalarımızı koordine içinde projeye katarak “Online Ders Sistemi”ni geliştirmek.
Gençlerimiz anadillerini öğrenme konusunda oldukça istekli. Metrobüste giderken bile Çerkesçe çalışabilecekleri bir sistem yaratabilsek çok iyi olmaz mı! Bu düşünceyle hareket ederek gençlerin kendi kendilerine en az A1 seviyesinde anadillerini öğrenebilecekleri bir imkân sunmak isterim.
-Son olarak neler eklemek istersiniz?
-Zaman ayırıp bu satırları okudukları için herkese teşekkür ediyorum. 21 Şubat Anadili ve 14 Mart Adige Dil Günlerini kutluyorum. Kendilerinden ricam, anadillerini önemsesinler ve ondan hiç vazgeçmesinler.
-Teşekkürler…
