Bağımsızlık Demokrasi Özgürlük Eşitlik Birlik

Blenav Batıku Alfabesi

Blenav Batıku tarafından 1929 yılında hazırlanıp şimdiki Suriye devletinin başkenti Damas’ta (Şam) basılmıştır.
Alfabe, Suriye’nin Fransızların işgali altında olduğu yıllarda Fransızlarla işbirliği halinde hazırlanmıştır. Alfabede bazı açıklamalar Fransızca olarak yapılmıştır. Alfabenin kullanımını kolaylaştırmak ve tanıtmak için hazırlanan kitap Fransızca, Adigece ve Arapça açıklamalar içermektedir. Kitabın başlığında “ADIQÉ YEDJENER“ (Çerkesçe Okumak) yazmaktadır. Aynı metnin altında Fransızca olarak da “Lecture Circassienne” (Çerkesçe Okumak) yazılmıştır.
Alfabe, Suriye Kuneytra (bugün İsrail’de) bölgesinde bulunan okullarda eğitim-öğretim aracı olarak yaklaşık 9 yıl kullanılmıştır.
Aynı alfabe ile yine aynı yıllarda Çerkesçe-Fransızca-Arapça olarak Mardc (Marc) adlı bir dergi yayınlanmıştır. Dergi bölgedeki tüm Çerkes köylerine ulaştırılmıştır. Fransız işgalinin sonra Suriye’de Arap milliyetçiliğinin de gelişmesinin ardından bu alfabe ile yapılan öğretim ve Çerkesçe öğretimi de sona ermiştir. Aynı dönemde gazetenin yayını da sona ermiştir.

Alfabenin kurgusu
Alfabe, Fransız alfabesinin yanı sıra Kiril alfabesinin kurgusundan etkilenmiştir. Alfabenin tamamında Latin karakterler kullanılmıştır. Kurgu Adigey diyalekti baz alınarak yapıldığından 42 harf kullanılmış. Fonetik alfabe mantığı ile kurgulanmışsa da Kiril alfabesi kurgusundan etkilenmişlikle fonetik kuralı bozulmuş. Örneğin O harfi Kiril’deki (I) yerine yumuşatıcı olarak kullanılmış. Ś (śe=diş) harfini t ve s harflerini yan yana getirerek yazmış. Ć (će=kuyruk) harfini ts (o) simgelerini kullanarak elde etmiş. Ź (baźe=sinek) harfini dz kullanarak elde etmiş. C (Türkçedeki şekli) harfini d ve j harflerini yan yana getirerek elde etmiş.

G harfinin yanına (h) harfini ekleyerek Gh=ğ (Türkçedeki -ğ özdeş) eldeetmiş. Yine ö, ü sesli harflerinde oe=ö, ui=ü gibi diftong harfler kullanılmış. Bu şekli ile fonetik kurgu mantığı bozulmuş. Fonetik alfabede sesli harfler sessiz harfleri okutur. Seslerin tiz ve bas durumları ünlü harflerin kalın ya da ince olması durumu ile ilgilidir. İnceltici kalınlaştırıcı kullanılmaz. Alfabede evrensel kesme işaretleri harf olarak kullanılmış. Büyük Q ve küçük q gibi harfler farklı sesleri simgelemek için kullanılmış. Alfabe bu şekli ile günümüz teknolojisine uygun değildir. Zira klavye yazılımları Windows ve Microsoft ambarları dikkate alınarak yapılmaktadır. Microsoft ve Windows ambarlarında bulunmayan ya da çakışan harflerin kullanılması mümkün olmamaktadır. Dönemin koşullarına göre hazırlanan bu alfabe teknolojide kullanılmadığından herhangi bir sorun yaşanmamıştır.

 

Yazarın Diğer Yazıları

Ankara- Türkiye Çerkesleri – 45. Bölüm

Değerli okurlarımız, Ahmet Cevat Benk’in hazırladığı bu araştırma dosyasında; Türkiye’de yaşayan Çerkeslerin yerleşimleri, tarihçeleri, nüfusları, ekonomileri, asimilasyon karşısındaki kayıpları gibi bilgiler paylaşılıyor. Köyde yaşayan sülaleler başlığı,...

Düzce – 6 – Türkiye Çerkesleri – 44. Bölüm

Değerli okurlarımız, Ahmet Cevat Benk’in hazırladığı bu araştırma dosyasında; Türkiye’de yaşayan Çerkeslerin yerleşimleri, tarihçeleri, nüfusları, ekonomileri, asimilasyon karşısındaki kayıpları gibi bilgiler paylaşılıyor. Köyde yaşayan sülaleler başlığı,...

Düzce – 5 – Türkiye Çerkesleri – 43. Bölüm

Değerli okurlarımız, Ahmet Cevat Benk’in hazırladığı bu araştırma dosyasında; Türkiye’de yaşayan Çerkeslerin yerleşimleri, tarihçeleri, nüfusları, ekonomileri, asimilasyon karşısındaki kayıpları gibi bilgiler paylaşılıyor. Köyde yaşayan sülaleler başlığı,...

Sosyal Medyalarımız

4,890BeğenenlerBeğen
1,353TakipçilerTakip Et
4,000TakipçilerTakip Et

Son Yazılar

- Advertisement -spot_img